سنگ‌ نگاری و شیمی کانی پریدوتیت‌های گوشته‌ای دگرگون‌ شده افیولیت نایین (ایران مرکزی)

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 3، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 16، تیر 1396، صفحه 57-72   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v9i1.40728

نویسندگان

نرگس شیردشت زاده^{* 1}؛ قدرت ترابی¹؛ رامین صمدی²

¹اصفهان

²آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

پریدوتیت‌های گوشته‌ای از واحدهای سنگی تشکیل‌دهنده افیولیت‌ نایین هستند که در بیشتر رخنمون‌ها دگرسان و سرپانتینی شده‌اند. پریدوتیت‌های گوشته‌ای دره‌ده به‌صورت توده منفرد در خاور افیولیت نایین رخنمون دارند. پریدوتیت‌های این منطقه عبارتند از: لرزولیت (شامل کانی های الیوین (فورستریت)، کلینوپیروکسن (اوژیت)، ارتوپیروکسن (انستاتیت)، کروم‌اسپینل‌‌، سرپانتین (کریزوتیل، لیزاردیت و آنتی‌گوریت)، تالک‌، کلریت، ترمولیت و الیوین دگرگونی)، هارزبورگیت‌ (شامل کانی های الیوین جانشینی، ارتوپیروکسن، کروم‌اسپینل‌‌، اندکی کلینوپیروکسن، سرپانتین، تالک‌، کلریت و ترمولیت) و دونیت‌ (شامل کانی های الیوین جانشینی، کروم‌اسپینل‌‌، اندکی ارتوپیروکسن، سرپانتین، تالک‌، کلریت و ترمولیت). شواهد سنگ‌نگاری بیانگر رویداد یک دگرگونی در حد رخساره آمفیبولیت پس از سرپانتینی شدن و کلریتی شدن مجموعه پریدوتیت‌های منطقه دره‌ده است. وجود آثار دگرگونی در هارزبورگیت و دونیت نشان‌دهنده رخ‌داد این دگرگونی پس از فرآیندهای مذاب- سنگ در محیط سوپراسابداکشن دیرینه است.

کلیدواژه‌ها

کانی شناسی؛ دگرگونی؛ پریدوتیت گوشته‌ای؛ افیولیت نایین؛ ایران مرکزی

مراجع

Arai, S., 1980. Dunite-harzburgite-chromitite complexes as refractory residue in the Sangun-Yamaguchi zone, western Japan. Journal of Petrology, 21(1): 141-165.

Candela, P.A., Crummet, C.D., Earnest, D.J., Frank, M.R. and Wylie, A.G., 2007. Low-pressure decomposition of chrysotile as a function of time and temperature. American Mineralogist, 92(10): 1704-1713.

Davoudzadeh, M., 1972. Geology and petrography of the north area of Nain, Central Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, Report 14, 89 pp.

De Hoog, J.C.M., Gall, L. and Cornell, D.H., 2010. Trace-element geochemistry of mantle olivine and application to mantle petrogenesis and geothermobarometry. Chemical Geology, 270(1-4): 196-215.

Debret, B., Andreani, M., Godard, M., Nicollet, C., Schwartz, S. and Lafay, R., 2013. Trace element behavior during serpentinization/de-serpentinization of an eclogitized oceanic lithosphere: A LA-ICPMS study of the Lanzo ultramafic massif (Western Alps). Chemical Geology, 357: 117-133.

Deer, W.A., Howie, R.A. and Zussman, J., 1992. An introduction to the rock forming minerals. Longman, London, 696 pp.

Deer, W.A., Howie, R.A. and Zussman, J., 1997. Rock Forming Minerals, Single-chain Silicates. The Geological Society, London, V. 2A, 668 pp.

Dungan, M.A., 1979. A microprobe study of antigorite and some serpentine pseudomorphs. The Canadian Mineralogist, 77(4): 771-784.

Frost, B.R., 1975. Contact metamorphism of serpentinite, chloritic Blackwall and rodingite at Paddy-Go-Easy Pass, Central Cascades, Washington. Journal of Petrology, 16(1): 272-313.

Ghasemi, A. and Talbot, C.J., 2006. A new tectonic scenario for the Sanandaj-Sirjan Zone (Iran). Journal of Asian Earth Science, 26(6): 683-693.

Ghazi, J.M., Moazzen, M., Rahgoshay, M. and Shafaii Moghadam, H., 2010. Mineral chemical composition and geodynamic significance of peridotites from Nain ophiolite, Central Iran. Journal of Geodynamics, 49(5): 261-270.

Hey, M.H., 1954. A new review of the chlorites. Mineralogical Magazine, 30(224): 277-292.

Jabbari, A., 1997. Geology and Petrology of Nain Ophiolite. M. Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran, 163 pp. (in Persian with English abstract)

Kelemen, P.B., Dick, H.J.B. and Quick, J.E., 1992. Formation of harzburgite by pervasive melt/rock reaction in the upper mantle. Nature, 358(6388): 635-641.

Leake, B.E., Woolley, A.R., Arps, C.E.S. and Birch, W.D., 1997. Nomenclature of amphiboles, Report of the subcommittee on amphiboles of the international mineralogical association, commission on new minerals and mineral names. Contributions to Mineralogy and Petrology, 35(9-10): 219-237.

Matsumoto, L. and Arai, S., 2001. Morphological and chemical variations of chromian spinels in dunite-harzburgite complexes from the Sangun zone (SW Japan): implication for mantle/melt reaction and chromite formation processes. Mineralogy and Petrology, 73(4): 305-323.

Melluso L. and Sethna, S.F., 2011. Mineral compositions in the Deccan igneous rocks of India: An Overview. In: J., Ray, G., Sen, and B., Ghosh, (Editors), Topics in igneous petrology. Springer, Netherlands, pp. 35-159.

Nozaka, T., 2003. Compositional heterogeneity of olivine in thermally metamorphosed serpentinite from Southwest Japan. American Mineralogist, 88(8-9): 1377-1384.

Pessagno, E.A.Jr., Ghazi, A.M., Kariminia, M., Duncan, R.A. and Hassanipak, A.A., 2005. Tectonostratigraphy of the Khoy Complex, northwestern Iran. Stratigraphy, 2(1): 49-63.

Rietmeijer, F.J.M., 1983. Chemical distinction between igneous and metamorphic orthopyroxenes especially those coexisting with Ca-rich clinopyroxenes: A re-evaluation. Mineralogical Magazine, 47(343): 143-151.

Schwartz, S., Guillot, S., Reynard, B., Lafay, R., Debret, B., Nicollet, C., Lanari, P. and Auzende, A.L., 2013. Pressure-temperature estimates of the lizardite/antigorite transition in high pressure serpentinites. Lithos, 178: 197-210.

Shervais, J.W., Kolesar, P. and Andreasen, K., 2005. A Field and Chemical Study of Serpentinization-Stonyford, California: Chemical Flux and Mass Balance. International Geology Review, 47(1): 1-23.

Shirdashtzadeh, N., 2014. Petrology of pillow lavas and amphibolites and metamorphism in mantle peridotites of Nain and Ashin ophiolites. Ph.D. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran, 345 pp. (in Persian with English abstract)

Shirdashtzadeh, N., Torabi, G. and Arai, S., 2010. Metamorphism and metasomatism in the Jurassic of Nain ophiolitic melange, Central Iran. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen, 255(3): 255–275.

Shirdashtzadeh, N., Torabi, G. and Arai, S., 2011. Two distinct magmatism phases in Mesozoic of Central Iran based on the study of metabasic rocks Naein and Ashin-Zavar ophiolitic melanges, (Isfahan Province, Central Iran). Ofioliti, 36(2): 191-205.

Shirdashtzadeh, N., Torabi, G., Meisel, T., Arai, S., Bokhari, S.N.H., Samadi, R. and Gazel, E., 2014a. Origin and evolution of metamorphosed mantle peridotites of Darreh Deh (Nain Ophiolite, Central Iran): Implications for the Eastern Neo-Tethys evolution. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen, 273(1): 89–120.

Shirdashtzadeh, N., Torabi, G. and Samadi, R., 2014b. Geochemistry of pillow lavas and their clinopyroxene: ophiolitic melanges of Nain and Ashin (Northeast of Isfahan Province). Journal of Economic Geology, 6(1): 49-70. (in Persian with English abstract)

Torabi, G., 2011. Late Permian blueschist from Anarak ophiolite (Central Iran, Isfahan province), a mark of multi-suture closure of the Paleo-Tethys ocean. Revista Mexicana de Ciencias Geologicas, 28(3): 544-554.

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185-187.

Wicks, F.J. and Plant, A.G., 1979. Electron-microprobe and X-ray microbeam studies of serpentine textures. The Canadian Mineralogist, 17(4): 785-830.

Zane, A., Sassi, R. and Guidotti, C.V., 1998. New data on metamorphic chlorite as a petrogenetic indicator mineral, with special regard to greenschist-facies rocks. The Canadian Mineralogist, 36(3): 713-726.