پهنه بندی اگرواکولوژیکی گندم در استان خراسان: آنالیز ریسک

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 12، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 16، خرداد و تیر 1389، صفحه 298-307   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i2.7527

نویسندگان

مهدی نصیری محلاتی^* ؛ علیرضا کوچکی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

چکیده
در مطالعات پهنه بندی برای برآورد عملکرد پتانسیل معمولا داده‌های مربوط به مدیریت زراعی نظیر تاریخ یا تراکم کاشت از یافته‌های ایستگاه‌های تحقیقاتی استخراج شده و در مدلهای شبیه سازی تعریف می‌شوند. از آنجا که مناسب ترین روش مدیریت الزاما با نتایج آزمایشی منطبق نمی‌باشند پیش‌بینی‌های حاصل از مدل‌های شبیه سازی با عدم قطعیت یا ریسک توام خواهد بود. در این تحقیق ریسک ناشی از داده‌های مدیریت در برآورد عملکرد پتانسیل گندم در استانهای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی با استفاده از شبیه سازی مونته کارلو مورد بررسی قرار گرفت. عملکرد گندم در شرایط پتانسیل بوسیله مدل WOFOST که قبلا توسط داده‌های آزمایشی تعیین اعتبار شده بود برآورد شد. پیش از آنالیز ریسک، با انجام آنالیز حساسیت بر روی ورودی‌های مدل مشخص شد که تغییر تاریخ کاشت به میزان50 ± روز نسبت به تاریخ مبنا تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر عملکرد پیش بینی شده دارد در حالیکه عملکرد پتانسیل گندم نسبت به تغییر تراکم کاشت در دامنه50 ± درصد نسبت به تراکم مبنا چندان حساس نبود، بنابراین آنالیز ریسک بر روی تاریخ کاشت انجام گرفت. برای اجرای شبیه سازی مونته کارلو 100 مقدار تصادفی برای تاریخ کاشت گندم بر اساس توزیع آماری بتا توسط یک نرم افزار مولد داده‌های تصادفی تولید گردید و مدل برای شبیه سازی عملکرد گندم در فاصله سالهای 1375 تا 1385 با هر یک از این مقادیر تصادفی اجرا شد تا توزیع احتمالات عملکرد پتانسیل بر حسب تاریخ‌های مختلف کاشت تعیین شود. نتایج برای میانگین تاریخ کاشت توصیه شده (مطلوب) و 15± یا 30 ± روز زودتر یا دیر تر از این تاریخ برآورد شد و توزیع احتمال برای عملکرد گندم آبی در هر سه استان خراسان محاسبه گردید. نتایج نشان داد که ریسک عملکرد گندم نسبت به تغییر تاریخ کاشت در سه استان تحت بررسی متفاوت است. در استان خراسان شمالی کاشت زودتر به میزان 15 روز نسبت به میانگین تاریخ توصیه شده ریسک عملکرد را کاهش داده در حالیکه 30 روز تاخیر در کاشت باعث افزایش قابل توجه ریسک خواهد شد. در استان خراسان رضوی تاریخ کاشت فعلی در میانگین مطلوب بوده و کاشت زودتر نسبت به تاریخ توصیه شده ریسک عملکرد را افزایش می‌دهد. در استان خراسان جنوبی تاریخ کاشت توصیه شده باعث افزایش ریسک عملکرد شده و تاخیر کاشت تا 30 روز نسبت به میانگین تاریخ توصیه شده باعث ثبات بیشتر عملکرد و کاهش ریسک خواهد شد. با توجه به یافته‌های این تحقیق بنظر می‌رسد که پایین بودن عملکرد پتانسیل گندم آبی بویژه در استان خراسان جنوبی تا حد زیادی ناشی از روشهای مدیریت بوده و بهبود این روشها، از جمله تنظیم تاریخ کاشت باعث افزایش عملکرد پتانسیل توام با ریسک کمتر خواهد شد.

واژه‌های کلیدی: آنالیز ریسک، شبیه سازی مونته کارلو، گندم، ثبات عملکرد، پهنه بندی اگرواکولوژیکی