عوامل مؤثّر بر رخداد روزهای همراه با هوای پاک در تهران

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 6، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 28، شهریور 1396، صفحه 193-211   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v15i1.57882

نویسنده

فاطمه درگاهیان^*

مؤسّسۀ تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

اهداف: با توجّه به اهمّیت رخداد هوای پاک و نقش آن در برنامه‌ریزی ناحیه‌ای کارهای حسّاس به آلودگی هوا، در این پژوهش علّت رخداد روزهای همراه با هوای پاک به‌منظور امکان پیش‌بینی آنها بررسی شده است.
روش: در این تحقیق، داده‌های مربوط به کیفیت هوای پاک، از بانک اطّلاعات مربوط به شرکت کنترل کیفیت هوا و داده‌های اقلیمی مربوط به بارش و سمت و سرعت باد از سازمان هواشناسی کشور در دورۀ آماری 1393ـ 1387 اخذ گردید. داده‌ها براساس یک الگوریتم به روش توصیفی ـ آماری تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها/ نتایج: بررسی توزیع فراوانی سالانۀ رخداد روزهای همراه با هوای پاک نشان داد که از توزیع خاصّی پیروی نکرده و روند تغییرات معنی‌داری را نشان نمی‌دهند. توزیع ماهانۀ رخدادها بیشترین فراوانی را در فروردین‌ماه و سپس ماه‌هایی که ناپایداری‌های جوّی بیشتر است، نشان داد. بنابراین رخداد هوای پاک را در دو عامل کلّی، شامل عوامل طبیعی ـ اقلیمی، سمت و سرعت باد و بارش و نیز عامل انسانی، روز تعطیلی جست‌وجو کردیم. براساس این عوامل، 13 ویژگی در یک الگوریتم تعریف و علّت اصلی شرایطِ رخدادِ روز همراه با هوای پاک استخراج شد. درصد فراوانی هریک از ویژگی‌ها محاسبه و سهم هریک از عوامل استخراج گردید. با ترکیب 13 ویژگی، سه عامل به‌صورت انفرادی و چهار عامل به‌صورت ترکیبی و یک عامل هم به‌صورت جداگانه تعیین گردید.
نتیجه‌گیری: در تعیین علل رخداد روز همراه با هوای پاک، در بین عوامل انفرادی، عامل تعطیلی و در بین عوامل ترکیبی، عامل تعطیلی همراه با بارش بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد بعد از یک روز تعطیل همراه با بارش، رخداد یک روز همراه با هوای پاک جهت هرگونه برنامه‌ریزی از سطح کلان و ناحیه‌ای گرفته تا برنامه‌ریزی‌های روزمرّۀ افراد، به‌احتمال زیاد قابل‏پیش‌بینی است.

کلیدواژه‌ها

هوای پاک؛ عوامل اقلیمی؛ روزهای تعطیل

مراجع

1. احمدی مقدّم، م؛ محمودی، پ.(1392). تحلیل داده‌های آلودگی هوای تهران در دهۀ اخیر(1388ـ1379). فصلنامۀ سلامت و محیط، 6 (1)، 33ـ44.

2. اسکانی کزّازی، غ؛ لاله‌سیاه پیرانی، م. (1389). تحلیل سینوپتیکی آلودگی هوای شهر تهران. فصلنامة علمی پژوهشی جغرافیا، 6(4)، 135ـ161.

3. ثنایی، م.؛ خان‌محمّدی، م.؛ و محمّدی، ح. (1394). تحلیل اثرِ الگوی سینوپتیکی رخداد مخاطره‌آمیز موج گرمای تابستان 1392 و فوت ناشی از آلودگی شهر تهران. نشریۀ دانش مخاطرات، 1(2)، 67ـ73.

4. جوانبخت امیری، س.؛ خاتمی، ه.(1391). بررسی ارتباط بین آلاینده‌های شاخص کیفیت هوا و پارامترهای هواشناسی در تهران با رویکرد آنالیز رگرسیون. نشریۀ انسان و محیط‌زیست، 20(31)، 15ـ28.

5. شرعی‌پور، ز.؛ بیدختی، ع.(1384). بررسی آلودگی هوای شهر تهران و ارتباط آن با پارامترهای هواشناسی. اوّلین همایش آلودگی هوا و اثرات آن بر سلامت. تهران: مؤسّسۀ زیست‌محیط پاک، 1ـ25.

6. شرکت کنترل کیفیت هوا. (1393). گزارش سالانۀ کیفیت هوای تهران در سال 1392. چاپ اوّل.

7. صفوی، ی.؛ علیجانی، ب.(1385). بررسی عوامل جغرافیایی در آلودگی هوای تهران. پژوهش‌های جغرافیایی، 38(58)، 99ـ112.

8. عطایی، ه.؛ هاشمی‌نسب، س. (1390). شناسایی و تجزیه‌و‌تحلیل الگوهای تراز میانی جو مؤثّر در آلودگی هوای شهر اصفهان. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 2(4)، 97ـ112.

9. قنبری، ح.؛ عزیزی، ق. (1388). شبیه‌سازی عددی رفتار آلودگی تهران براساس الگوی باد. نشریۀ پژوهش های جغرافیای طبیعی، 40(68)، 15ـ22.

10. لشگری، ح.؛ هدایت، پ. (1385). تحلیل الگوی سینوپتیکی اینورژن‌های شدید شهر تهران. پژوهش های جغرافیایی، 36(56)، 65ـ82.

11. معتمدی، م.؛ معماریانی، ف. (1392). بررسی نقش عوامل اقلیمی، انسانی و جغرافیایی در آلودگی هوا. دومین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات محیطی. تهران: دانشگاه خوارزمی، 1ـ12.

12. وب سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران. (1394). گزارش سالانه کیفیت هوا. خرداد 1395.

https://air.tehran.ir

13. یاوری، ح.؛ سلیقه، م.(1390). سطوح وارونگی در آلودگی‌های شهر تهران. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17(20)، 89ـ105.

14. Alpert, P., Halfon, N., & Levin, Z. (2008). Does air pollution really suppress precipitation in Israel? Journal of Applied Meteorology and Climatology, 47(4), 933-943.

15. Beaver, S., Tanrikulu, S., Palazoglu, A., Singh, A., Soong, S. T., Jia, Y., & Steyn, D. G. (2010). Pattern-based evaluation of coupled meteorological and air quality models. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 49(10), 2077-2091.

16. Choi, J., Park, Y. S., & Park, J. D. (2015). Development of an aggregate air quality index using a PCA-based method: A case study of the US transportation sector. American Journal of Industrial and Business Management, 5(2), 53-65.

17. Eder, B., Kang, D., Rao, S. T., Mathur, R., Yu, S., Otte, T., & McQueen, J. (2010). Using national air quality forecast guidance to develop local air quality index forecasts. Bulletin of the American Meteorological Society, 91(3), 313-326.

18. Garner, G. G., & Thompson, A. M. (2012). The value of air quality forecasting in the mid-Atlantic region. Weather, Climate, and Society, 4(1), 69-79.

19. Rogers, R. E., Deng, A., Stauffer, D. R., Gaudet, B. J., Jia, Y., Soong, S. T., & Tanrikulu, S. (2013). Application of the weather research and forecasting model for air quality modeling in the San Francisco Bay area. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 52(9), 1953-1973.

20. Taha, H. (2015). Cool cities: Counteracting potential climate change and its health impacts. Current Climate Change Reports, 1(3), 163-175.

21. Zhao, Z., Chen, S. H., Kleeman, M. J., Tyree, M., & Cayan, D. (2011). The impact of climate change on air quality–related meteorological conditions in California, part I: Present time simulation analysis. Journal of Climate, 24(13), 3344-3361.