رابطه بین استفاده از کتابخانه‌های عمومی و تغییر سبک زندگی کاربران (مورد مطالعه: کتابخانه‌های سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران)

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 2، دوره 7، شماره 2، آبان 1396، صفحه 5-22   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v7i2.56533

نویسندگان

مرضیه دبیران کشاورزی¹؛ داریوش مطلبی^{* 2}؛ صدیقه محمداسماعیل¹

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم وتحقیقات

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام شهرری

چکیده

مقدمه: مجموعه عقاید، رفتارها، عادات و راه‌ و رسمی که مردم برای زندگی خود بر می‌گزیند، سبک زندگی را تشکیل می‌دهد. انتخاب سبک زندگی، مستلزم داشتن اطلاعات و آگاهی است وکتابخانه نقش مهمی در افزایش آگاهی مردم می‌توانند ایفا کنند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقش کتابخانه‌های عمومی سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران بر سبک زندگی کاربران انجام شده است.

روش‌: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا از نوع همبستگی است. جامعه پژوهش متشکل از مراجعانِ کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است که به تعداد 81 باب در مناطق 22 گانه شهر تهران پراکنده هستند. برای انتخاب نمونه آماری از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای استفاده شده است و تعداد 382 نفر از اعضای کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران پیمایش شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای دو بخشی است که شامل 7 سوال، در ارتباط با میزان استفاده کاربران از کتابخانه و 45 پرسش درباره سبک زندگی است. پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ 967/0 به‌دست آمد و برای آزمون فرضیه‌ها، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.

یافته‌ها: براساس نتایج، همبستگی مستقیمی بین سبک گذران اوقات فراغت، مصرف فرهنگی و وضعیت و ویژگی‌های ظاهری و عمومی بدن با میزان استفاده از کتابخانه عمومی وجود دارد، یعنی با افزایش استفاده از کتابخانه سبک گذران فراغت، مصرف فرهنگی و وضعیت و ویژگی‌های ظاهری و عمومی بدن ارتقا یافته است. به‌عبارتی، بین میزان استفاده از کتابخانه‌های عمومی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و تغییر سبک زندگی کاربران آن رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، یعنی با افزایش استفاده از کتابخانه عمومی، در سبک زندگی کاربران آن تغییر ایجاد شده است.

بحث و نتیجه‌‌گیری: کتابخانه‌های عمومی با افزایش آگاهی مردم نقش مهمی در سبک زندگی و انتخاب‌های مردم ایفا می‌کنند و لازم است در تأمین منایع و دسترس‌پذیری آثاری مبادرت ورزند که سبک زندگی ایرانی و اسلامی و درست را در میان مردم به‌ویژه جوانان ترویج کند. با توجه به اهمیت سبک زندگی و نقشی که کتابخانه‌ها می‌توانند داشته باشند پیشنهاد می‌شود برای افزایش آگاهی کاربران، منابع مرتبط با سبک زندگی تهیه و کارگاه‌های آموزشی و سخنرانی‌هایی با حضور صاحب‌نظران در ارتباط با مصرف صحیح محصولات فرهنگی برگزار شود و برنامه‌هایی در راستای پر کردن اوقات فراغت مردم، به‌ویژه جوانان، پیش‌بینی شود.

کلیدواژه‌ها

سبک زندگی؛ کتابخانه های عمومی؛ سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

مراجع

ابراهیمی، قربانعلی؛ بهنوئی گدنه، عباس (1389). سبک زندگی جوانان: بررسی جامعه شناختی سبک زندگی و مؤلفه‌های آن در بین دختران و پسران شهر بابلسر. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 6 (18)، 139-164.

ادریسی، افسانه ؛ پالیزیان، سمانه (1388). خدمات شهری شهرداری و سبک زندگی شهروندان. نامه پژوهش فرهنگی، 3 (6)، 9-26.

الفت، سعیده؛ سالمی، آزاده (1391 ). مفهوم سبک زندگی. مطالعات سبک زندگی، 1 (۱)، 9-36.

بختیاروند، مریم (1393). بررسی تحلیلی نقش و جایگاه آموزش تفکر در سبک زندگی اسلامی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.

پورصالحی، نسترن (1391). بررسی سبک زندگی و نحوه پوشش زنان تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.

پولادفر، راضیه؛ احمدی، احمد (1385). رابطه بین سبک زندگی و اختلالات روان شناختی دبیران دوره متوسطه شهر اصفهان. مطالعات روان‌شناختی، 2 (1-2)، 7-18.

خادمیان، طلیعه (1387). سبک زندگی و مصرف فرهنگی: مطالعه‌ای در حوزة جامعه شناسی فرهنگی و دیباچه‌ای بر سبک زندگی فرهنگی ایرانیان. تهران: جهان کتاب.

خواجه‌نوری، بیژن؛ مرادخانی، مهری؛ شیردل، الهام؛ و بین‌فاطمه، زهرالسادات (1394). بررسی رابطه‌ی بین سبک زندگی و سبک فرزندپروری مادران شهر ایلام. فصلنامه زن و جامعه، 6 (3)، 127-157.

رحمت‌آبادی، الهام؛ آقابخشی، حبیب (1385). سبک زندگی و هویت اجتماعی. رفاه اجتماعی، 5 (20)، 235-253.

رستگار، یاسر؛ ربانی، رسول (1387). جوان، سبک زندگی و فرهنگ مصرفی. مهندسی فرهنگی، 3 (23 و 24)، 44-53.

رضوی‌زاده، نورالدین (1384). بررسی تأثیر رسانه‌ها بر تمایل به تغییر سبک زندگی روستایی. علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبایی)، 12 (31)، 111-144.

سجاسی‌قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره؛ شهدادی، علی (1394). تثرات جهانی‌شدن بر تغییرات سبک زندگی در نواحی روستایی. فصلنامه میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7 (4)، 153-188.

سلطانی بهرام، سعید؛ علیزاده اقدم، محمدباقر؛ و کوهی، کمال (1391). ارتباط سرمایه فرهنگی با مدیریت بدن در میان دانشجویان دانشگاه تبریز. رفاه اجتماعی، 12 (47)، 181-205.

شالچی، وحید (1386). سبک زندگی جوانان کافی شاپ. تحقیقات فرهنگی، 1 (1)، 93-115.

شریفی، سارا ( 1392 ). بررسی نقش رسانه ملی بر تغییر الگوی سبک زندگی (با تأکید بر سبک ایرانی- اسلامی): مورد کاوی مرکز نظارت و ارزیابی سازمان صدا و سیما و دانشجویان ارشد و دکتری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.

شریفی، سمانه (1388). بررسی تأثیر آگاهی اجتماعی بر سبک زندگی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.

شهاب‌الدین، پریا (1393). بررسی میزان تأثیر تماشای شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای فارسی زبان بر سبک زندگی دانشجویان مطالعه موردی: دانشجویان دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت فرهنگی(MA). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.

صالحی، اکبر؛ رومانی، سعید (1394). بررسی رابطه بین سبک زندگی و نگرش دینی با میزان گرایش به سمت مدگرایی دانشجویان. فصلنامه اخلاق، 5 (18)، ص 153- 171.

غفاری قدیر، جلال؛ شقاقی، مهدی (1389 ). کتابخانه‌های عمومی و تحلیل کارکردهای اجتماعی آن به عنوان نهادی ارتباطی- رسانه‌ای. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 16 (3)، 5-38.

فاضلی، عبدالله (1394). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر مصرف فرهنگی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه-های عمومی، ۲۱ (۲)، 277- 295.

قاسمی‌پاکرو، مصطفی (1391). بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی مؤثر بر سبک زندگی (مطالعه موردی زنان 18-65 سال شهر تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، ساری.

لعل، محسن؛ عابدی، احمد؛ و کجباف، محمدباقر ( 1391 ). ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سبک زندگی (LSQ). پژوهش‌های روان‌شناختی، 15 (1)، 64-80..

مبینی مقدس، مجید؛ عبدسرمدی ، نرگس (1392). سبک مصرف رسانه‌ای و اثر بخشی بر سبک زندگی. مطالعات جوان و رسانه، (9)، 37-62.

مقدس، علی‌اصغر؛ لهسایی‌زاده، عبدالعلی؛ و غفاری‌نسب، اسفندیار (1388). تأثیر فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی بر سبک زندگی: مطالعه موردی افراد مهاجر و بومی طایفه‌ی دهدار فارس. رسانه، 3 (5)، 89-106.

مقدس جعفری، محمدحسن؛ رضادوست، کریم؛ و گلبریان، خدیجه (1391). بررسی تأثیر عوامل فرهنگی بر سبک زندگی جوانان کافی‌شاپ در شهر اهواز. مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 3 (7)، 109-128.

مهدوی کنی، محمدسعید ( 1386 ). مفهوم «سبک زندگی» و گستره آن در علوم اجتماعی. تحقیقات فرهنگی، 1 (1)، 199-230.

نوابخش، فرزاد ( 1393 ). تغییرات سبک زندگی در فرآیند توسعه ابزارهای نوین فناوری. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 6 (2)، 45-63.

نیازی، محسن؛ کارکنان نصرآبادی، محمد (1392). بررسی رابطه بین دینداری و سبک زندگی شهروندان؛ مطالعه موردی شهروندان کاشان در سال 1390. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 4 (16)، 173-213.

Daud, U., Farooq, U., Anwar, F. (2011). Impact of advertisement on the life style of pakistani youth. Interdisciplinary Journal of Research in Business, 1 (7), 39-44.

Keng, K. A., Wirtz, J., Jung, K. (2003). Segmentation of library visitors in Singapore: Learning and reading related lifestyles. Library Management, 24 (1/2), 20 – 33.

Kulandairaj, A. J. (2014). Impact of social media on the lifestyle of youth. International Journal of Technical Research and Applications, 2 (8), 22-28.

Nagata, H., Sakai, K., Kawai, T. (2007). Public library and users' lifestyle in a changing context. Performance Measurement and Metrics, 8 (3), 197 – 210.