تابش اندیشه های خیامی در اشعار احمد صافی نجفی(دَم غنیمت شماری، طمع و دلبستگی به دنیا، جوانی، باده ستایی، شکایت از روزگار)

زبان و ادبیات عربی

مقاله 9، دوره 10، شماره 19، مهر 1397، صفحه 221-243   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v10i19.59048

نویسندگان

حسن مجیدی^* ؛ علی نوکاریزی

دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

احمد صافی نجفی - شاعر معاصر عراقی- با ادب فارسی و شعرای ایران آشنا بود و بیش از همه به خیام علاقه‌ مند بود؛ بنابراین، در طی اقامت هشت‌ساله­ خود در ایران، سه سال را صرف ترجمه رباعیات خیام نمود. این نکته و مطالعه اشعار وی، نشان می­دهد که صافی از اندیشه­ های خیام تأثیر مستقیم پذیرفته است؛ بدین‌جهت می­ توان به سهولت تابش جهان­ بینی خیام را در سروده­ های وی یافت. مقاله حاضر بر آن است تا با روش مکتب فرانسوی در ادبیات تطبیقی، به بررسی و تحلیل تجلی برخی افکار خیّامی بر یکی از شاعران برجسته و معاصر عرب؛ احمد صافی نجفی بپردازد. همچنین علاوه بر اشاره به نشانه­ های تأثیرپذیری صافی از رباعیات خیام، نگارندگان با چشم­ اندازی تطبیقی و تحلیل و بررسی شواهد شعری روشن می­ سازند که این شاعر عراقی، در مواردی همچون دم غنیمت شماری، طمع نورزیدن و دوری از دلبستگی به دنیا، حسرت بر ایام جوانی، باده ­ستایی و شکایت از روزگار، تحت تأثیر اندیشه­ های تابناک خیام نیشابوری در سروده­ هایش بوده است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ خیام نیشابوری؛ احمد صافی نجفی؛ آراء و اندیشه ها

مراجع

کتابنامه

کتاب‌ها

1. قرآن کریم.

2. ابراهیم، علی. (1973). شعراء خالدون. بیروت: منشورات دارحمد ومحیو. الطبعة الاولی.

3. امین، احمد. (1981). ضحی الاسلام. بیروت: دارالکتب العربیة. الطبعة الثالثة.

4. براون، ادوارد. (1361). تاریخ ادبیات از فردوسی تا سعدی. ترجمه و حواشی فتح‌الله بختیاری. تهران: مروارید.

5. بصری، میر. (1944). اعلام الادب فی العراق الحدیث. تقدیم جلیل العطیة. دار‌الحکمة. الطبعة الاولی.

6. بکّار، یوسف‌حسین. (1988). الترجمات العربیة لرباعیات الخیام. دوحه: نشرجامعة قطر. الطبعة الأولی.

7. جعفری، محمدتقی. (1375). تحلیل شخصیت خیام. تهران: کیهان.

8. خیام، حکیم عمرابن‌ابراهیم. (1362). رباعیات. با تصحیح و حواشی محمدعلی فروغی و قاسم غنی. تهران: افست آشنا. چاپ اول.

9. الریحانی، امین. (1957). قلب العراق. بیروت: دارالریحانی للطباعة والنشر. الطبعة المنقحة الجدیدة.

10. شراره، عبد اللطیف. (1981). الصافی. بیروت: داربیروت. الطبعة الأولی.

11. الصافی النجفی، احمد. (1961 الف). الامواج. بیروت: دار‌العلم للملایین. الطبعة الرابعة.

12. -------، ----. (1961 ب). الاغوار. بیروت: دارالعلم للملایین. الطبعة الثانیة.

13. ------، -----. (1983). اشعة ملوّنة. صیدا، بیروت: المکتبة العصریة للطباعة و النشر. الطبعة الرابعة.

14. ------، -----. (1967). هواجس. بیروت: المکتبة العصریة للطباعة و النشر. الطبعة الثانیة.

15. ------، -----. (1965). اللفحات. بیروت: دارریحانی للطباعة و النشر. الطبعة الثانیة.

16. ------، ------. (1962 الف). التیار. دمشق: مکتبة دارالیقظة العربیة. الطبعة الثانیة.

17. -------، ----. (1962 ب). الشلال. بیروت: دارالعلم للملایین. الطبعة الأولی.

18. ------، ------. (1952). الشرر. بیروت: مطابع صادر ریحانی. الطبعة الاولی.

19. الصالحی، خضر‌عباس. (1970). شاعریة الصافی. بغداد: مطبعة المعارف. الطبعة الاولی.

20. صدیقی نخجوانی، رضا. (1321). خیام پنداری و پاسخ افکار قلندرانۀ او. تبریز: بی‌نا.

21. صفا، ذبیح‌الله. (1366). تاریخ ادبیات در ایران. جلد دوم. تهران: انتشارات فردوسی. چاپ هفتم.

22. الطرزی الحسینی، مبشر. (1967). کشف اللثام عن رباعیات عمر الخیام. القاهرة: دارالکاتب العربی للطباعة و النشر.

23. کریستین سن، آرتور. (1374). بررسی انتقادی رباعیات خیام. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: انتشارات توس. چاپ اول.

24. معوش، سالم. (2006). احمد الصافی النجفی حیاته من شعره. بیروت: موسسة بحسون للنشر و التوزیع. الطبعة الاولی.

25. هدایت، صادق. (1342). ترانه‌های خیام. تهران: امیرکبیر. چاپ چهارم.

26. مقاله‌ها

27. بکّار، یوسف‌حسین. (1336). «عمر خیام و رباعیاتش در آثار محققان عرب». ادب فارسی در کشورهای عربی. ترجمۀ جعفر شعار. مجلۀ سخن. دورۀ 23. شمارۀ 8. ص: 900.

28. الربیعی، عبد‌العزیز. (1970). «احمد الصافی النجفی متنبی هذا العصر». مجلة الادیب. بیروت: سنة 29. الجزء الخامس. أیار 1970. ص: 19.

29. سیدی، سید‌حسین. (1389). «بررسی تطبیقی مفهوم مرگ در اندیشۀ ابوالعلاء معری و عمر خیام نیشابوری». نشریۀ ادبیات تطبیقی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال اول. شمارۀ 2. صص: 137-117.

30. عوض، احمد‌حافظ. (1901 م). «شعراء الفرس عمرالخیام». المجلة المصریة. العدد الثانی. ص: 76-70.

31. فتوح، عیسی. (1987). «الشاعر احمد الصافی النجفی فی رحلة التشرد و الاغتراب». الموقف الادبی. دمشق. العدد 86. ص: 53.