حکمروایی آب و ارزیابی آثار آن بر تأمین امنیت آب و غذا

آب و توسعه پایدار

مقاله 2، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 15، خرداد 1399، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v7i1.82068

نویسنده

سمانه عابدی^*

علامه طباطبائی

چکیده

نوع مقاله: مروری
امنیت آب و غذا از اساسی‌ترین مباحث در همه کشورهای جهان محسوب می‌شود. از طرفی کمبود آب در ایران در حال تبدیل‌شدن به یک بحران ملی است و صاحب‌نظران منشأ آن را در دو بُعد تغییرات اقلیمی و مدیریت غیر بهینه منابع آب در کشور عنوان می‌کنند. به‌طوری‌که در آینده با افزایش تنش‌های آبی، تولید داخلی با چالش بزرگ‌تری مواجه خواهد شد که می‌تواند منجر به وابستگی بیشتر به واردات مواد غذایی گردد. اما این نکته قابل‌تأمل است که کم‌آبی در آینده اساساً به دلیل کمبود آب نخواهد بود، بلکه به دلیل ضعف در قوانین، سیاست‌گذاری‌های نامطلوب و استفاده بدون برنامه‌ریزی از منابع آب است. بر این اساس، حکمروایی آب در ایران به یک نگرانی کلیدی در زمینهٔ افزایش کمبود آب، تعارضات آب محلی و مرزی و تغییرات آب و هوایی جهانی، تبدیل‌شده است. خشکیدن حوضه‌های آبی و افت سفره‌های زیرزمینی دستاورد این حکمروایی است. درمجموع در شرایط فعلی ایران جهت تضمین تولید مواد غذایی پایدار تحت وضعیت کمبود آبی رو به رشد، لازم است تا همراه با توانمندسازی جوامع بومی و احیای دانش آن‌ها در زمینه‌های مرتبط با حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع آبی، حکمروایی خوب آب نیز، مورد توجه قرار گیرد. بنابراین در این مطالعه، ضمن پرداختن به ابعاد مختلف حکمروایی آب و نقش آن در امنیت آب و امنیت غذایی، به بیان روش‌های ابتکاری حکمروایی در زمینهٔ امنیت آب نسبت به روش‌های مرسوم مدیریت یکپارچه منابع آب، پرداخته می‌شود. ‌

کلیدواژه‌ها

حکمروایی آب؛ امنیت آب؛ امنیت غذایی؛ مدیریت یکپارچه منابع آب

مراجع

اردکانیان، ر. و ضرغامی، م . 1383. حکمرانی در مدیریت به‌هم‌پیوسته منابع آب. اولین کنگره ملی مهندسی عمران، تهران.

تاتار، م.، پاپ زن، ع.، احمدوند، م. 1394. حکمروایی خوب کلید بحران مدیریت آب کشاورزی: الگوی مفهومی بر مبنای مدیریت تضاد. اولین کنگره سالانه جهان و بحران انرژی.

شریفیان ثانی، م. 1380. مشارکت شهروندی، حکمرانی شهری و مدیریت شهری. فصلنامه مدیریت شهری، 37: 7-42.

شاه‌آبادی، ا.، ثمری، ه. و صفایی، م. 1393. تأثیر حکمرانی بر امنیت غذایی کشورهای توسعه‌یافته گروه هفت و منتخب درحال‌توسعه در بازه زمانی (2011-2002). اولین کنفرانس اقتصاد و مدیریت کاربردی با رویکرد ملی. بابلسر. شرکت پژوهشی طرود شمال.

صفریان، ر. ا. و امام‌جمعه‌زاده، ج. 1396. الگوی حکمرانی خوب؛ سرمایۀ اجتماعی و توسعۀ همه‌جانبه. فصلنامه دولت پژوهی، 3(21): 145 -181.

عابدی، س. 1396. تأمین امنیت آب، لازمه حفظ امنیت غذایی. هفته‌نامه تجارت فردا، شماره240: 29.

قایمی، آ.، لاریجانی، م.، شبیری، م. و سرمدی، م. ر. 1396. ارائه مدل مفهومی حکمرانی پایدار در مدیریت به‌هم‌پیوسته منابع آب کشور با تأکید بر آموزش و ظرفیت‌سازی. مجله آب و فاضلاب، 28(4): 112-117.

لاله پور، م. 1386. حکمرانی شهری و مدیریت شهری در کشورهای درحال‌توسعه. فصلنامه جستارهای شهرسازی، 19-20: 60-71.

Azmat F. and Coghill K. A. 2005. Good governance and market-based reforms: A study of Bangladesh. International Review of Administrative Sciences, 71(4): 625 - 638.

World Commission on Environment and Development. 1987. Our common future. Oxford: Oxford University Press.

Bakker K. 2003. Good governance in restructuring water supply: a handbook, p. 2. Ottawa, Canada: Federation of Canadian Municipalities.

Bakker K. and Morinville C. 2013. The governance dimensions of water security: a review, Program onWater Governance, Institute for Resources, Environment and Sustainability, The University of British Columbia, 2202 MainMall, Vancouver, BC V6T 1Z4, Canada.

Franks T., Cleaver F., Maganga F. and Hall K. 2013. Water governance and livelihoods: Outcomes for smallholders on the Usangu plains, Tanzania. Water Resources and Rural Development, 1–2: 1-16.

FAO. 2014. Water Governance for Agriculture and Food Security, a FAO initiative to minimize its environmental impact and promote greener communications. Other documents can be consulted at www.fao.org.

Hering J. and Ingold K.M. 2012. Water resources management: what should be integrated?. Science, 336(6086): 1234-5.

Huitema D., Mostert E., EgasW., Moellenkamp S., Pahl-Wostl C. and Yalcin R. 2009. Adaptive water governance: assessing the institutional prescriptions of adaptive (co-) management from a governance perspective and defining a research agenda. Ecology and Society, 14(1, art. 26): 1-19.

Holling C.S. and Meffe G.K. 1996. Command and control and the pathology of natural resource management. Conservation Biology, 10: 328–337.

Lalika M., Meire P. and Ngaga Y. 2015. Exploring watershed conservation and water governance along Pangani River Basin, Tanzania. Land Use Policy, 48: 351-361.

Lele U. and Goswami S. 2013. Good Governance for Food, Water and Energy Security. Aquatic Procedia, 1: 44-63.

Neto S. 2016. Water governance in an urban age. Utilities Policy, 43(Part A): 32-41.

OECD. 2011. Water governance in OECD countries: A multi level approach. www.iwapublishing.com.

Ostrom E. 1990. Governing the commons: the evolution of institutions for collective action. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Pahl-Wostl C., Mostert E. and Tàbara D. 2008. The growing importance of social learning in water resources management and sustainability science. Ecology and Society, 13(1): 1-4.

Pahl-Wostl C., Nilsson C., Gupta J. and Tockner K. 2011. Societal learning needed to face the water challenge. AMBIO, 40(5): 549–553. (Doi: 10.1007/s13280-011-0149-1).

Pahl-Wostl C., Sendzimir J., Jeffrey P., Aerts J., Berkamp G. and Cross K. 2007. Managing change toward adaptive water management through social learning. Ecology and Society, 12(2): 1-18.

Pahl-Wostl C. 2009. A conceptual framework for analysing adaptive capacity and multilevel learning processes in resource governance regimes. Global Environmental Change, 19: 354–365.

UN- HABITAT. 2002. The Global Campaign on urban governance. www.un habitat.org.

Wolf A.T. 1998. Conflict and cooperation along international waterways. Water Policy, 1(2): 251–265.