عوامل مؤثر بر میزان اشتیاق به بازگشت کودکان و نوجوانان به کتابخانه، از دید مراجعان کودک و نوجوان کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 4، دوره 7، شماره 2، آبان 1396، صفحه 61-76   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v7i2.63170

نویسنده

ملیحه فخارطبسی^*

دانشگاه پیام نور مشهد

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر، با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر اشتیاق به بازگشت به کتابخانه، از دید مراجعان کودک و نوجوان کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد انجام شده است.

روش‌: این پژوهش با روش پیمایشی انجام شود. جامعه پژوهش تمامی مراجعان کودک و نوجوانان ۷-۱۸ ساله بود که در مدت یک‌ماه به کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد مراجعه می‌کردند. نمونه شامل ۸۰ نفر از این کودکان و نوجوانان است که به‌شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای انتخاب شد. داده‌های حاصل از پرسشنامه‌ها با استفاده از آزمون‌های دوجمله‌ای، فریدمن، من‌ویتینی و کروسکال ‌والیس تحلیل شد.

یافته‌ها: مهمترین عوامل اشتیاق به بازگشت به کتابخانه در گروه هدف، به‌ترتیب اولویت عبارت‌اند از: رفتار کتابدار، استفاده از سالن مطالعه، انگیزه‌های درونی، تأثیر‌گذاری محیط و امکانات رفاهی و منابع اطلاعاتی. دیدگاه دختران و پسران درباره دو عامل «تأثیر‌گذاری محیط و امکانات رفاهی» و «انگیزه‌های درونی» به‌طور چشم‌گیری متفاوت است، به‌طوری‌که دختران این دو عامل را مؤثرتر می‌دانند. نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد گروه‌‌های سنی بالاتر نسبت به گروه‌های سنی پایین‌تر، عامل «استفاده از سالن مطالعه» را مؤثرتر می‌دانند.

بحث و نتیجه‌گیری: در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت که اشتیاق به بازگشت مراجعان کودک و نوجوان به کتابخانه، تابع یک مجموعه از عوامل است. نتایج این پژوهش می‌تواند در سیاست‌گذاری‌های کلان کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه‌های آموزشگاهی و در کل، هر نوع کتابخانه‌ای که به قشر کودک و نوجوان خدمات می‌دهد، مفید واقع شود.

کلیدواژه‌ها

اشتیاق به بازگشت به کتابخانه؛ کاربران کتابخانه‌های عمومی؛ کودکان و نوجوانان؛ کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد؛ رفتار کتابدار

مراجع

آشیان، سمانه (1393). شناسایی عوامل مؤثر در اشتیاق به بازگشت مراجعان به کتابخانه مرکزی دانشگاه خوارزمی. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تربیت معلم، تهران.

امیدی‌فر، سیروس (1388). سنجش سطوح کیفیت خدمات کتابخانه دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی با استفاده از مدل لیب کوال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

پارسازاده، احمد؛ شقاقی، مهدی (1388). کتابخانه عمومی و ساخت واقعیت اجتماعی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 15 (4)، 29-60.

صدقیانی، جمشید؛ ابراهیمی، ایرج (1381). آمار و کاربرد آن در مدیریت (1 و 2). تهران: مستان.

عماد‌خراسانی، ‌نسرین‌دخت (1379). خدمات عمومی کتابخانه و روش‌های آن. تهران: ‌نشر کتابدار.

فیشر، کرنای؛ اردلز، ساندا؛ و مک‌کچنی، لین (1387). نظریه رفتارهای اطلاعاتی. (فیروزه زارع فراشبندی، محسن زین العابدینی، غلام حیدری، لیلا مکتبی‌فرد، مترجمان). تهران: کتابدار.

مرادمند، علی (۱۳۸۶). بررسی میزان رضایت مراجعان از خدمات کتابخانه‌ دانشکده ادبیات دانشگاه شهید چمران اهواز. فصلنامه کتاب، ۱۷ (۴)، ۱۸۷- ۲۰۴.

معرف‌زاده، عبدالحمید؛ ایرجی، شهرزاد (1389). بررسی عوامل ترغیب‌کننده و بازدارنده مطالعه در میان مراجعان کتابخانه‌های عمومی شهرستان ماهشهر. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 16 (1)، 143-170.

منصوریان، یزدان؛ سنگری، محمود (1394). مروری بر «پیوندهای مفهومی» در گزیده‌ای از «نظریه‌های رفتار اطلاعاتی». فصلنامه نقد کتاب اطلاع‌رسانی و ارتباطات، 2 (۷ و ۸)، ۲۷۳-۲۸۲.

Brady, M. K., Robertson, C. J., & Cronin, J. J. (2001). Managing behavioral intentions in diverse cultural environments: an investigation of service quality, service value. and satisfaction for American and Ecuadorian fast-food customers. Journal of International Management, 7 (2), 129-149.

Burgs, W, & Woodroof, J. (2003). "Satisfaction: Are users predisposed?". Information and Management, 40 (4), 317-324.

Chandrasekar, K., & Sivathaasan, N. (2016). Children’s section of the Jaffna Public Library: user satisfaction survey. Library Review, 65 (1/2), 108–119.

Cronin, J. J., Brady, M. K., & Hult, G. T. M. (2000). Assessing the effects of quality, value, and customer satisfaction on consumer behavioral intentions in service environments. Journal of Retailing, 76 (2), 193-218.

Dewdney, P., & Michell, G. (1996). Oranges and peaches: understanding communication accidents in the reference interview. RQ, 35, (4), 520-523.

Dewdney, P., & Ross, C. S. (1994). Flying a light aircraft: Reference service evaluation from a user’s viewpoint. RQ, 34 (2), 217-230.

Durrance, J. C. (1995) Factors that influence reference success: What makes questioners willing to return? The Reference Librarian, 23 (49-50), 243-265.

Durrance, J. C. , Souden, M. , Walker, D. , & Fisher, K. E. (2006). Community problem solving framed as a distributed information use environment: Bridging research and practice. Information Research, 11 (4) paper 262. Retrieved Feb. 20, 2016, from http://www.informationr. net/ir/114/paper262. html

Janes, J., Hill, C., & Rolfe, A (2001). Ask an expert service analysis. Journal of the American for Information Science & Technology, 52 (13), 1106-1121.

Mon, L., & Janes, J. (2004). The thank you study: User satisfaction with digital reference report. 2003OCLCE/ ALISE Research Grant. Frantz Road, Dublin, Ohio. Retrieved Dec. 24, 2016, from http://www.oclc.org/research/grants/reports/janes/jj2004.pdf

Ross, C. S., & Nilsen, K. (2004). Has the Internet changed anything in reference? The library visit study, phase2. Reference & User Service Quarterly, 40 (2), 147-155.

Stewart, T. A. (1997). A satisfied customer isn’t enough. Fortune, 136 (2) 112-114.

Zeithaml, V. A., Berry, L. L., & Parasuraman, A. (1996). The behavioral consequences of service quality. Journal of Marketing, 60, (2), 31-46.