اثر حذف برگ بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) تحت تأثیر سطوح مختلف نیتروژن و رژیم‌های آبیاری

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 2، دوره 8، شماره 1، شهریور 1396، صفحه 9-21   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v8i1.30759

نویسندگان

زهره امینی^* ؛ مهدی پارسا؛ مهدی نصیری محلاتی؛ محمد بنایان اول

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به‌منظور بررسی اثر کود نیتروژن، رژیم آبیاری و برگ‌زدایی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم (ILC482)، آزمایشی به‌صورت اسپلیت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 91-1390 اجرا گردید. کود نیتروژن شامل سه سطح 30، 75 و 150‌کیلوگرم در هکتار به‌عنوان عامل اصلی، تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی و آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و غلاف‌دهی به‌عنوان عامل فرعی و برگ‌زدایی شامل پنج سطح صفر، 25،50، 75 و 100‌درصد برگ‌زدایی به‌عنوان عامل فرعی-‌فرعی درنظرگرفته شد. وزن خشک برگ و ساقه، عملکرد دانه در واحد سطح، عملکرد بیولوژیک‌، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و وزن صد‌دانه اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد تیمار 150‌کیلوگرم نیتروژن باعث بهبود اکثر صفات فوق (به‌جز شاخص برداشت) شد. این تیمار با عملکرد 7/135‌گرم دانه در متر مربع بیشترین میزان عملکرد و کمترین شاخص برداشت (3/32‌درصد) را تولید کرد. با افزایش مقدار کود نیتروژن مصرفی، اثرات منفی ناشی از برگ‌زدایی در برخی صفات مانند تعداد دانه، تعداد غلاف و وزن برگ بهبود یافت. آبیاری کامل و آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و غلاف‌دهی با متوسط عملکرد دانه 146‌گرم در متر مربع نسبت به آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی برتری داشتند. آبیاری در مراحل گلدهی و غلاف‌دهی بیشترین شاخص برداشت (2/41‌درصد) را تولید کرد. بیشترین عملکرد بیولوژیک از تیمار‌های 150‌کیلوگرم نیتروژن (4/413‌گرم در متر مربع) و آبیاری کامل (7/415‌گرم در متر مربع) به‌دست آمد. برگ‌زدایی کامل، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را به‌ترتیب 54 و 42‌درصد نسبت به شاهد کاهش داد. کمترین شاخص برداشت نیز به تیمار برگ‌زدایی کامل تعلق داشت. با مصرف نیتروژن می‌توان خسارت ناشی از برگ‌زدایی را کاهش داد و همچنین می‌توان در شرایطی‌که محدودیت منابع آب وجود دارد، با آبیاری تکمیلی در مراحل حساس رشدی نسبت به کمبود آب مقابله کرد.

کلیدواژه‌ها

آبیاری تکمیلی؛ برگ‌زدایی؛ تنش خشکی؛ کود نیتروژن

مراجع

1. Bagheri, A., Nezami, A., Ganjali, A., and Parsa, M. 1997. Agronomy and Breeding of Chickpea. Jahad Daneshgahi Pub. Mashhad.

2. Bilsborrow, P.E., Evans, E.J., and Zhao, F.J. 1993. The influence of spring nitrogen on yield components. Agriculture Science 120: 219-224.

3. Brevendan, R.E., Egli, D.B., and Leggett, J.E. 1978. Influence of N nutrition on flower and pod abortion and yield of soybeans. Agronomy Journal 70: 81-84.

4. Gazzoni, D. L., and Moscardi, F. 1997. Effect of defoliation levels on recovery of leaf area, on yield and agronomic traits of soybeans. Embrapa-Centro Nacional de Pesquisa de Soja (CNPSo).

5. Janmohammadi, M., Ahmadi, A., and Poustini, K. 2010. Effect of leaf area reduction and nitrogen application on stomatal characteristics of flag leaf and grain yield of wheat under deficit irrigation. Electronic Journal Crops Production 3(4): 177-194. (In Persian with English Summary).

6. Mousavi, S.K., Pezeshkpoor, P., Khorgami, A., and Noori, M. N. 2009. Effects of supplemental irrigation and crop density on yield, and yield components of Kabuli chickpea cultivars. Iranian Journal of Agronomic Research. 7(2): 657-672. (In Persian with English Summary).

7. Pandey, R.K. 1984. Influence of source and sink removal on seed yield of chickpea (Cicer arietinum). Field Crops Research 8: 159-168.

8. Rezvani Moghaddam, P., and Sadeghi Samarjan, R. 2008. Effect of sowing dates and different irrigation regimes on morphological characteristics and grain yield of chickpea (Cicer arietinum L.) (cultivar 3279 ILC). Iranian Journal of Agronomic Research 6(2): 315-326. (In Persian with English Summary).

9. Sajadi Nik, R., and Yadavi, A.R. 2013. Effect of nitrogen fertilizer, vermicompost and nitroxin on growth indexes, phonological stages and grain yield of Sesame. Electronic Journal Crops Production 6(2): 73-99. (In Persian with English Summary).

10. Singh, S.K.S., and Ganapathy, P.S. 1998. Realisation of yield potential in chickpea (Cicer arietinum L.). PP: 318- 319. In: Proceeding of the International Worhshop of Chickpea Improvement. 15-20 Feb 1998, New Dehli, India.

11. Siosemardeh, A., Ranjbar B.H., Sohrabi, Y., and Bahram Nejad, B. 2011. Effect of drought stress and sink-source limitation on gaz exchange and yield of sunflower (Helianthus annuus L.). Iranian Journal of Crops Sciences 2(3): 585-596. (In Persian).

12. Yang, Z., and Midmore, D.J. 2004. Experimental assessment of impact of defoliation on growth and production of water-stressed maize and cotton plants. Experimental Agriculture 40: 189-199.

13. Yazdani Biouki, R., Rezvani Moghadam, P., Kouchaki, A., Amiri, M.B., Fallahi, J., and Deyhimfard, R. 2010. Effects of different nitrogen nutrition of wheat (Triticum aestivum L.) Sayonz cultivar on germination indices and seedling growth under levels of drought stress and biological fertilizer. Journal of Agroecology 2)2(: 266-276. (In Persian).