مطالعه منشأ کانسار فلوریت قهرآباد با استفاده از سیالات درگیر، جنوب شرق سقز، استان کردستان

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 7، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 16، تیر 1396، صفحه 235-248   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v9i1.25875

نویسندگان

مهرداد براتی^{* 1}؛ ابراهیم طالع فاضل¹؛ افشین اکبرپور²؛ بابک طلایی³؛ مسعود مصلحی¹

¹بوعلی سینا

²سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور

³شیراز

چکیده

کانسار فلوریت قهرآباد در 57 کیلومتری جنوب‌شرق شهرستان سقز، در استان کردستان واقع شده است. این نهشته به‌صورت عدسی‌های پراکنده، رگه ای، رگه‌چه‌ای و شکافه پرکن در سنگ‌ میزبان‌های کربناتی- دولومیتی معادل سازند الیکا به سن تریاس رخ‌داده است. در این منطقه، روند گسل‌ها تقریباً عمود بر روند اصلی گسل‌های زاگرس و شیب آن‌ها تقریباً عمودی است و کانی سازی در زون برشی این گسل‌ها روی داده است. کانی‌های اصلی ذخیره شامل فلوریت (با رنگ‌های بنفش، سبز و بی‌رنگ) و گانگ‌ها، کوارتز، کلسیت، باریت و دولومیت هستند. انواع سیالات درگیر دو فازی L+V، سیالات سه فازیH2O+ (CO2)L + (CO2)V و L+V+S و حتی چهار فازی L+V+S1+S2 در نمونه‌ها دیده شده است. پدیده‌هایی مثل بلور منفی، سوزنی‌شدن و دم بریدگی نیز در سیالات درگیر دیده شده است. دماهای همگن‌شدن سیالات درگیر اولیه و ثانویه کاذب در فلوریت‌ها از °C155 تا °C245 با میانگین °C187 به‌دست آمد. در اغلب سیالات درگیر، فاز گاز به مایع در طی همگن‌شدن تبدیل شد. درجه پرشدگی اغلب سیالات درگیر بیش از 90 درصد بوده است. با استفاده از روش سرمایش، کمترین و بیشترین دمای یوتکتیک در نمونه‌ها، به‌ترتیب 1/23- و 18- با میانگین °C7/20- است که میزان شوری معادل درصد وزنی معادل نمک طعام حداکثر 8/30 درصد در سیستم H2O-CO2-NaCl محاسبه شده است. اثر برنولی در این ذخیره به‌وقوع پیوسته است و چهار فرآیند اختلاط با دمای ثابت، جوشش، رقیق‌شدن با آب‌های سطحی و کاهش فشار در کانی سازی دخالت داشته اند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که ذخیره فلوریت قهرآباد محصول فعالیت هیدروترمال از نوع اپی ترمال است و سیالات کانی‌ساز دارای منشأ حوضه‌ای هستند که به هنگام مخلوط شدن با آب سطحی کانسار ته‌نشین شده است.

کلیدواژه‌ها

قهرآباد؛ ذخیره فلوریت؛ سیالات درگیر؛ سقز؛ هیدروترمال

مراجع

Barnes, H.L., 1998. Geochemistry of hydrothermal ore deposits. John Wiley & Sons, Malaysia, 972 pp.

Guilbert, J.M. and Park, C.F., 1985. The geology of ore deposits. Freeman Publications, New York, 985 pp.

Haas, J.L., 1971. The effect of salinity on the maximum thermal gradient of a hydrothermal system in hydrostatic pressure. Economic Geology, 66(6):940–946.

Kholghi Khasraghi, M.H., 1999. Geological map of Irankhah. Scale 1:100,000. Geological Survey of Iran.

Moslehi, M., 2013. The study of fluid inclusion and geochemistry of Qahr-Abad Soliman deposit in Kurdistan province. M.Sc. Thesis, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran, 142 pp. (in Persian with English abstract)

Rajabzadeh, M.A., 2007. A fluid inclusion study of a large MVT barite–fluorite deposit: Komshecheh, Central Iran. Iranian Journal of Science and Technology, 31(1):73–87.

Roedder, E, 1984. Fluid inclusions, Reviews in Mineralogy. Mineralogical Society of America, American Restren, Virginia, 644 pp.

Shepherd, T.J, Rankin, A.H. and Alderton, A.H, 1985. A Practical Guide to Fluid Inclusion Studies. Blackie Publications, Glasgow, 239 pp.

Tajoddyn, H., Rastad, A., Yaghobpour, A. and Mohajel, M., 2010. The genesis of Barica Gold massive sulfide deposit, east of Sardasht, NW of metamorphic Sanandaj –Sirjan zone base on structure, texture and micro thermometric studies. Journal of Economic Geology, 2(1): 97-118.

Talaii, B., 2010. The study of mineralogy and geochemistry of Qahr-Abad fluorite deposit, SE of Sagez city, Kurdistan province. M.Sc. Thesis, University of Uromieh, Uromieh, Iran, 119 pp. (in Persian with English abstract)

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185-187.

Wilkinson, J.J., 2001. Fluid inclusions in hydrothermal ore deposits. Lithos, 55(1-4):229–272.