رابطۀ بین سواد اطلاعاتی و سواد سلامت: مطالعۀ موردی کارکنان مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم فناوری شیراز

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 6، دوره 7، شماره 2، آبان 1396، صفحه 144-160   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v7i2.61678

نویسنده

حسن مقدس زاده^*

میسور هند

چکیده

مقدمه: دسترسی به اطلاعات معتبر مربوط به سلامت و همچنین ارزیابی و استفادۀ بهینه از آن‌ها در راستای تأمین سلامت خود و اطرافیان از اهمیت ویژه‌ای برخودار است. مهارت‌ها و توانمندی‌های متفاوتی میتوانند بر این مسئله تأثیرگذار باشند که از آن جمله مهارتهای سواد اطلاعاتی است. ازاینرو، پژوهش حاضر، رابطۀ بین سواد اطلاعاتی و سواد سلامت را میان کارکنان مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری بررسی می‌کند.

روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی پیمایشی از نوع هم‌بستگی و ابزار گردآوری دادهها پرسش‌نامه است. جامعۀ آماری پژوهش کلیۀ کارکنان مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری است (103 نفر) که به روش نمونهگیری تصادفیِ ساده و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 80 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل دادهها نیز از آزمون t تک متغیره و هم‌بستگی پیرسون استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که میزان مهارت‌های سواد اطلاعاتی و همچنین سواد سلامت افراد تحت بررسی از حد متوسط بالاتر است. بین مهارت‌های سواد اطلاعاتی با سواد سلامت کارکنان رابطۀ معناداری وجود دارد.

نتیجه گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش، به‌نظر میرسد، فراگیری مهارت‌های سواد اطلاعاتی برای افزایش سواد سلامت و در نتیجه به‌دست‌آوردن اطلاعات معتبر در زمینۀ مسائل بهداشتی و سلامت افراد و همچنین ارزیابی، تفسیر و استفاده درست از این اطلاعات، بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد. لذا ارائۀ آموزش های مناسب در این زمینه، ضرورتی انکارناپذیر است.

کلیدواژه‌ها

سواد اطلاعاتی؛ سواد سلامت؛ کارکنان؛ مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

مراجع

اسدی، غلامرضا. (1393). رابطۀ بین مهارت‌های سواد اطلاعاتی معلمان با انگیزش شغلی آنان: مطالعه موردی معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ساری (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد)، رشتۀ علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، ساری.

جوادزاده، همام‌الدین، شریفی‌راد، غلامرضا، رئیسی، مهنوش، توسلی، الهه و رجعتی، فاطمه. (1392). بررسی سواد سلامت بزرگسالان شهر اصفهان. مجله تحقیقات نظام سلامت، 9(5)، 540-549.

حسن زاده، محمد (1383). کاربرد مولفه‌های سواد اطلاعاتی در مدیریت دانش سازمان ها، مجموعه مقالات همایش سواد اطلاعاتی، مشهد، سازمان کتابخانه‌ها موزه‌ها و مرکز آستان قدس رضوی.

صدوقی، فرحناز، احمدی، مریم، گوهری، محمودرضا و رنگرزجدی، فاطمه. (1389). نقش سواد فناوری اطلاعات در سلامت فردی: دیدگاه بیماران. مدیریت سلامت، 13(40)، 31-40.

صلحی، مهناز، جورمند، هانیه و گوهری، محمدرضا. (1395). تأثیر مداخله آموزشی سواد رسانه‌ای بر نگرش دانشجویان درباره مصرف خودسرانه مکمل‌های لاغری. فصلنامه سواد سلامت، 1(1)، 13-24.

طاووسی، محمود، حائری مهریزی، علی‌اصغر، رفیعی‎‌فر، شهرام، سلیمانیان، آتوسا، سربندی، فاطمه، اردستانی، مناسادات، هاشمی، اکرم و منتظری، علی. (1394). سنجش سواد سلامت بزرگسالان ایرانی ساکن شهرها: یک مطالعه ملی. نشریه پایش، 15(1)، 95-102.

عباسی، زهرا. (1393). رابطۀ سطح سواد رسانه‌ای و سواد سلامت دانشجویان در استفاده از اینترنت (از دیدگاه دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران) (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). رشته علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

محمودی، حسن و طاهری، ابوالفضل. (1394). بررسی رابطۀ بین سواد اطلاعاتی و سواد سلامت در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد. تعامل انسان و اطلاعات، 2(2)، 31-41.

ملاخلیلی، حمیده، پاپی، احمد، شریفی‌راد، غلامرضا، زارع فراشبندی، فیروزه و حسن‌زاده، اکبر. (1393). سواد سلامت بیماران بستری در بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مدیریت اطلاعات سلامت، 11(4)، 464-473.

مقدس‌زاده، حسن، یمین‌فیروز، موسی و علی‌محمدی، خدیجه. (1395). بررسی رابطۀ مهارت‌های سواد اطلاعاتی با اثربخشی معلمان: مطالعه موردی معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ساری. پژوهش‌نامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 6(1)، 306-320.

منتظری، علی و همکاران (1393). طراحی و روان سنجی ابزار سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایران (18 تا 65 سال). فصلنامه پایش، 13(5)، 589-599.

نیک‌پور، امین، منظری‌توکلی، علیرضا و رجائی‌نژاد، مهدی. (1391). بررسی رابطۀ سواد اطلاعاتی کارکنان و اثربخشی سازمانی در سازمان‌های دولتی شهر کرمان. فرایند مدیریت و توسعه، 25 (3)، 145-161.

یاری، شیوا و مهدی‌پور، اعظم. (اسفند1394). سواد سلامت و منابع کسب اطلاعات سلامت در کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان کرمان. ارائه در دومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، دبی.

American Library Association Presidential Committee on Information Literacy. (1989). Final Report. Chicago: ALA.

Bennett, C. L. et al. (1998). Relation between literacy, race and stage of presentation among low-income patients with prostate cancer. J Clin Oncol, 16(9), 3101-3104.

Bergsma, L. (2011). Media literacy and health promotion for adolescents. Journal of Media Literacy Education, 3(1), 25-28.

Ellis, J., Mullan, J., Worsley, A. & Pai, N. (2012). The role of health literacy and social networks in Arthritis patients’ health information-seeking behavior: A qualitative study. International Journal of Family Medicine. Retrieved January 4, 2017 from: https://www.hindawi.com/journals/ijfm/2012/397039/

Ha, S. & Lee, J. (2011). Determinants of consumer-driven healthcare: Self-confidence in information search, health literacy, and trust in information sources. International Journal of Pharmaceutical and Healthcare Marketing, 5(1), 8-24.

Joseph, R., Fernandes, S., Hyers, L. & O’Brien, K. (2016). Health literacy: A cross-disciplinary study in American undergraduate college students. Journal of Information Literacy, 10(2), 26-39.

Lee, S. Y., Tsai, T. I., Tsai, Y. W. & Kuo, K. N. (2010). Health literacy, health status, and healthcare utitization of Taiwanese adults: Results from a national survey. BMC Public Health, 10, 614.

Mokhtar, I. A., Majid, S. & Foo, S. (2006). Using information technology to improve health information literacy in Singapore-An exploratory study. 10(12), 60-71.

Reisi, M., Mostafavi, F., Hasanzadeh, A. & Sharifirad, G. H. (2011). The relationship between health literacy, health status and healthy behaviors among elderly in Isfahan. J Health Sys Res, 7(4), 469-470.

Schillinger, D. et al. (2002). Association of health literacy with diabetes outcomes. JAMA, 288(4), 475-482.

Yom-Tov, E., Marino, B., Pai, J., Harris, D. & Wolf, M. (2016). The effect of limited health literacy on how internet users learn about diabetes. Journal of Health Communication, 21(10), 1107-1114. Joseph, R., Fernandes, S., Hyers, L. & O’Brien, K. (2016). Health literacy: A cross-disciplinary study in American undergraduate college students. Journal of Information Literacy, 10(2), 26-39.

Lee, S. Y., Tsai, T. I., Tsai, Y. W. & Kuo, K. N. (2010). Health literacy, health status, and healthcare utitization of Taiwanese adults: Results from a national survey. BMC Public Health, 10, 614.

Mokhtar, I. A., Majid, S. & Foo, S. (2006). Using information technology to improve health information literacy in Singapore-An exploratory study. 10(12), 60-71.

Reisi, M., Mostafavi, F., Hasanzadeh, A. & Sharifirad, G. H. (2011). The relationship between health literacy, health status and healthy behaviors among elderly in Isfahan. J Health Sys Res, 7(4), 469-470.

Schillinger, D. et al. (2002). Association of health literacy with diabetes outcomes. JAMA, 288(4), 475-482.

Yom-Tov, E., Marino, B., Pai, J., Harris, D. & Wolf, M. (2016). The effect of limited health literacy on how internet users learn about diabetes. Journal of Health Communication, 21(10), 1107-1114.