بررسی خصوصیات آگرو- فیزیولوژیک مرتبط با تحمل خشکیدر ژنوتیپ‌های پیشرفته گندم دوروم

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 3، دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 17، مرداد و شهریور 1389، صفحه 403-414   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i3.7754

نویسندگان

رضا محمدی^* ؛ امیر دریایی؛ رحمان رجبی

مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

چکیده

چکیده
خصوصیات آگرو- فیزیولوژیک 18 لاین پیشرفته گندم دوروم به همراه دو شاهد زردک (شاهد دوروم) و سرداری (شاهد گندم نان) در مزرعه در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی و آزمایشگاه با دو شرایط تنش (پلی اتیلن گلایکول) و نرمال (آب مقطر) طی سال‌های زراعی 84-1383و 85-1384 در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود-کرمانشاه) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد تنوع لازم بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی جهت گروه بندی‌های معنی‌دار ژنوتیپ‌ها بر اساس صفات و شاخص‌های مورد بررسی وجود دارد. بر اساس نتایج دوسال و در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی ژنوتیپ شماره 16 با عملکرد 1/3945 کیلوگرم در هکتار و ژنوتیپ شماره 8 با 6/3247 کیلوگرم عملکرد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان عملکرد را داشتند. در سال اول در شرایط دیم ژنوتیپ‌های شماره 9 ، 15 و 19 بیشترین میزان عملکرد و ژنوتیپ شماره 17 کمترین میزان عملکرد دانه را در شرایط دیم داشت. در شرایط آبیاری تکمیلی نیز در سال اول ژنوتیپ شماره 16 بیشترین و ژنوتیپ شماره 18‌ کمترین میزان عملکرد دانه را داشت. بر اساس میانگین عملکرد دانه در تمام محیط‌ها ژنوتیپ شماره 16 از بالاترین میزان عملکرد و بیشترین میزان شاخص STI و TOL و ژنوتیپ شماره 8 از کمترین میزان عملکرد دانه، شاخص TOL و شاخص STI نسبتا" پایینی برخوردار بودند. نتایج حاصل از تجزیه مسیر صفات آگرو-فیزیولوژیک بر روی عملکرد دانه در شرایط دیم نشان داد صفات تعداد روز تاظهور سنبله و رسیدن فیزیولوژیک، طول برگ پرچم، نسبت پدانکل به ارتفاع، ارتفاع بوته، میزان آب نسبی برگ و طول سنبله بر عملکرد دانه اثر مستقیم مثبت و بقیه صفات اثر مستقیم منفی داشتند. بر اساس نتایج آزمایشگاهی نیز ژنوتیپ شماره 19 از طول ریشه‌چه و کلئوپتیل بیشتر و ژنوتیپ‌های 6 و 17 از طول ریشه‌چه و کلئوپتیل کمتری برخوردار بودند. شاخص سرعت جوانه زنی در شرایط نرمال(PIN) و تنش (PIS) برای ژنوتیپ شماره 19 بیشترین و برای ژنوتیپ شماره 3 کمترین بود. ژنوتیپ‌های شماره 3، 9، 11، 14 و 20 در شرایط تنش از سرعت جوانه زنی بیشتری نسبت به شرایط نرمال برخوردار بودند. شاخص تحمل خشکی (STI) بعنوان معیار مزرعه‌ای همبستگی مثبت و معنی‌داری با طول ریشه‌چه و تعداد ریشه‌های جنینی نشان داد که این نشان می‌دهد انتخاب بر اساس این دو صفت آزمایشگاهی با انتخاب در شرایط مزرعه بر اساس شاخص STI مفید بوده و قابل توصیه می‌باشد.

واژه‌های کلیدی: گندم دوروم، صفات آگرو- فیزیولوژیک، شاخص تحمل خشکی، شاخص استرس جوانه زنی