کنش جمعی در مدیریت گردشگری: بررسی اصول استروم در روستای گردشگری متین آباد

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 11، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 29، اسفند 1396، صفحه 241-267   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v15i2.68577

نویسندگان

سمانه مسیبی^* ؛ حمید برقی؛ داریوش رحیمی؛ یوسف قنبری

دانشگاه اصفهان

چکیده

اهداف: مدیریت گردشگری روستایی، وزنة تعادلی در چهارچوب دست‌یابی به گردشگری پایدار روستایی است. در مدیریت گردشگری، کنش جمعی می‌تواند یکی از راه‌های رسیدن به توسعة پایدار روستایی باشد. طی سال‌ها، الینور استروم به مطالعه و بررسی کنش‌های جمعی در جوامع مختلف پرداخته است و هشت اصل اساسی را در رابطه با مدیریت موفق منابع مشترک یکسان می‌داند. در این پژوهش، با الهام از مطالعات استروم، میزان اجرایی‌شدن اصول هشتگانة وی در کمپ گردشگری متین‌آباد که به‌صورت کاملاً مردم‌نهاد تشکیل شده است و ازطریق کنش جمعی مدیریت می‌شود، بررسی شده است.
روش: بنیان روش تحقیق پراگماتیسم بوده و پژوهش در چهارچوب تحلیل نهادی انجام شده است. داده‌ها با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی و با کمک مصاحبة نیمه‌ساختاریافته با انجام 50 مصاحبه با خانوارهای روستایی فعال در کمپ و مسئولان به-دست آمد. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از روش آمیخته استفاده شد. بدین‌صورت‌که ابتدا با داده‌های آماری (آزمون نسبت) به بررسی و سنجش میزان موفقیت سیستم در کمپ گردشگری متین‌آباد پرداخته شد و سپس، برای بررسی مجموعة متغیرهای بیرونی تأثیرگذار بر وضعیت کنش و همچنین، برای بررسی اصول استروم به‌عنوان ویژگی نهادی، از روش کیفی گراندد تئوری (استراس و کوربین) استفاده شد.
یافته‌ها/ نتایج: بر اساس یافته ها از نظر مدیریت، سیستم موفق عمل کرده است و اصول استروم در آن به‌خوبی اجرا شده‌اند و فقط رعایت‌نکردن اصل هشتم که بر بنگاه‌های ادغام‌شده تمرکز دارد، در منطقه مشهود است.
نتیجه‌گیری: نتایج این بررسی نشان داد که اکوکمپ گردشگری متین‌آباد نمونة موفق و روبه‌رشد کنشی جمعی و نتیجة اعتماد به افراد بومی در امر مدیریت و توسعة روستایی است. احداث کمپ برای روستا مزایای زیادی داشته است؛ ازجمله بهبود مسیرهای ارتباطی و حمل‌ونقل به روستا، حفظ جمعیت روستا و جلوگیری از مهاجرت، ایجاد اشتغال برای مردان و زنان و...

کلیدواژه‌ها

کنش جمعی؛ اصول استروم؛ مدیریت مشارکتی؛ مدیریت گردشگری؛ متین‌آباد

مراجع

1. بهلول‌وند، ع.، صدر، س. ک.، و هاشمی، س. ا. (1393). بررسی نقش بازارهای آب کشاورزی در قیمت‌گذاری و تخصیص منابع آب: نمونة موردی بازار آب مجن. تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 45(4)، 773-761.

2. خباز رحیمی لنگرودی، پ. (1394). کنش جمعی در مدیریت منابع طبیعی: مطالعة اصول استروم در شرکت آبیاری مجن و تعاونی آب بران مهیار اصفهان. (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی‌ارشد علوم اقتصادی)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3. رجب‌پور، ص. (1390). مدیریت مشارکتی آبیاری در منطقة مجن (مطالعة موردی از نمونه‌ای موفق). فصلنامة مهاب قدس، 54(23)، 59-51.

4. زارعی دستگردی، ز.، ایروانی، ه.، شعبانعلی فمی، ه.، و مخاری حصاری، ا. (1387). بررسی عوامل بهبود عملکرد تشکیل آب بران در مدیریت شبکة آبرسانی (بخش جرقویة استان اصفهان). مجلة کشاورزی، 10(1)، 72-61.

5. Adger, W. N. (2000). Social and ecological resilience: Are they related? Progress in Human Geography, 24 (3), 347–364.

6. Agrawal, A. (2001). Common property institutions and sustainable governance of resources. World Development, 29(10), 1649–1672.

7. Anderies, J. M., Janssen, M. A., & Ostrom, E. (2004). A framework to analyze the robustness of social–ecological systems from an institutional perspective. Ecology and Society, 9(1), 18-25.

8. Anderies, J. M., Janssen, M. A., & Walker, B. N. (2002). Grazing management, resilience and the dynamics of a fire driven rangeland system. Eco systems, 5(2), 23–44.

9. Araral, E. (2014). Ostrom, Hardin and the commons: A critical appreciation and a revisionist view. Environmental Science & Policy, 36 (4), 11-23.

10. Baland, J., & Platteau, J. P. (1996). Halting degradation of natural resources: Is there a role for rural communities. Food and Agriculture Organization of the United Nations. UK: Oxford University.

11. Bardhan, P. (1993). Analytics of the institutions of informal cooperation in rural development. World Development, 21(4), 633–639.

12. Bastakoti, R.C. and Shivakoti, G.P. (2009). Context and institutions in irrigation management: Applicability of design principles in Nepal and Thailand. Chiang Mai, Thailand: Unit for Social and Environmental Research (USER (publication.

13. Berhanu, G., Pender, J., & Tesfay, G. (2002). Collective action for grazing land management in crop livestock mixed systems in the highlands of Northern Ethiopia. Nairobi: International Livestock Research publication.

14. Bromley, D. W. (1992). Making the commons work: Theory, practice, and policy. San Francisco: ICS Publication.

15. Carpenter, S. R., Walker, B. H., Anderies, M. A., & Abel, N. A. (2001). From metaphor to measurement: Resilience of what to what? Eco systems, 4(7), 756–781.

16. Chin Lin, A., & Loftis, K. (2005). Mixing qualitative and quantitative methods in political science: A primer. Paper presented at the annual meeting of the American political science association, Washington, DC.

17. Crona, B., & Bodin, Ö. (2006). What you know is who you know? Communication patterns among resource users as a prerequisite for co-management. Ecology and Society, 11(2), 7-13.

18. Cumming, G. S., Barnes, G., Perez, S., Schmink, M., Sieving, K., Southworth, J., Van Holt, T. (2005). An exploratory framework for the empirical measurement of resilience. Ecosystems, 8(2), 975–987.

19. Dobson, A. (1999). Justice and the environment: Conceptions of environmental sustainability and dimensions of social justice. UK: Oxford University.

20. Fiksel, J. (2006). Sustainability and resilience toward a systems approach. Sustainability Science, Practice & Policy, 2(2), 1–8.

21. Folke, C., Carpenter, S., Elmqvist, T., Gunderson, L., Holling, C. S., & Walker, B. (2002). Resilience and sustainable development: Building adaptive capacity in a world of transformations. Ambio, 31(5), 437–440.

22. Fraser, E. D. G., Mabee, W., & Slaymaker, O. (2003). Mutual vulnerability, mutual dependence: The reflexive relation between human society and the environment. Global Environmental Change, 13(4), 137–144.

23. Gallopin, G. C. (2006). Linkages between vulnerability, resilience and adaptive capacity. Global Environmental Change, 19(3), 293–303.

24. Gottlieb, R. (2001). Environmentalism unbound: Exploring new pathways for change. Cambridge: MIT Publication.

25. Hardin, G .(1968). The tragedy of the commons. Science, 162(3859), 1243-1248.

26. Janssen, M. A., & Ahn, T. K. (2006). Learning, signaling, and social preferences in public-good games. Ecology and Society, 11(2), 21-30.

27. Marshall, G. (1998). A dictionary of sociology. UK: Oxford University.

28. Meinzen-Dick, R., Di Gregorio, M., & McCarthy, N. (2004). Methods for studying collective action in rural development. Agricultural Systems, 82(12), 197–214.

29. Olson, M. (1965). The logic of collective action: Public goods and the theory of groups. Cambridge: Harvard University Publication.

30. Orsi, L., De Noni, I., Corsi, S., & Viviana Marchisio, L. (2017). The role of collective action in leveraging farmers' performances: Lessons from sesame seed farmers' collaboration in Eastern Chad. Journal of Rural Studies, 51(6), 93-104.

31. Ostrom, E. (1990). Governing the commons, the evolution of institutions for collective action. New York: Cambridge University.

32. Ostrom, E. (1992).The rudiments of the theory of the origins, survival, and performance of common property institutions. San Francisco: ICS Publication.

33. Ostrom, E. (1998). A behavioral approach to the rational choice theory of collective action: Presidential address, American political science association. American Political Science Review, 92(1), 1–22.

34. Ostrom, E. (2005). Understanding institutional diversity. Princeton, New Jersey: Princeton University.

35. Ostrom, E. (2009). Beyond markets and states: Polycentric governance of complex economy systems. Indiana: Indiana University.

36. Ostrom, E. (2011). Background on the institutional analysis and development framework. The Police Study Journal, 39(1), 7-27.

37. Penov, I. (2003). Institutional option for sustainable irrigation: Evidence from Bulgaria. Prague: Czech publication.

38. Pottete, A., Janssen, M., & Ostrom, E. (2010). Working together: Collective action, the commons, and multiple methods in practice. Princeton, NJ: Princeton University.

39. Prasad, N. (2008). Social policies and private sector participation in water supply beyond regulation. New York: United Nation publication.

40. Saleth, R. (1999). Irrigation privatization in India: Options, issues and experience. Economic and Political Weekly, 26(3), 86-92.

41. Schumann, W. (2002). Institutional reform in the irrigation sector: The case of Turkey and Pakistan. Bonn : Reforming Institution for sustainable water management publication.

42. Seabright, P. (1997). Is cooperation habit-forming? Oxford: Clarendon Publication.

43. Strauss, A., & Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology: an overview. In N. Denzinin, & Y. Lincoln (Eds.), Handbook of Qualitative Research (pp.121-128). Thousand Oaks: Sage Publication.

44. Tang, S. Y. (1992). Designing complex institutional arrangements: Linking bureaucratic and local self-governing organizations. San Francisco: Institute for Contemporary Studies Press.

45. Toleubayev, K., Jansen, K., & Van Huis, A. (2007). Locust control in transition: The loss and reinvention of collective action in post-Soviet Kazakhstan. Ecology and Society, 12(2), 38-49.

46. Tompkins, E. L., & Adger, W. N. (2004). Does adaptive management of natural resources enhance resilience to climate change? Ecology and Society, 9(2), 23-35.

47. Tubin, D. (1912). Adaptation and adoption of the Raiffeisen system of rural cooperative credit in the United States. Rome: International Institute of Agriculture Publication.

48. Uphoff, N. (1986). Local institutional development: An analytical sourcebook with cases. West Hartford: Kumarian Publication.

49. Wade, R. (1988). Village republics: Economic conditions for collective action in South India. Cambridge, UK: Cambridge University publication.

50. Wei, F. (2014). Compendium of best practices in sustainable tourism. UN: United Nations Department of Economic and Social Affairs Publication.

51. Yang, L., & Wu, J. (2009). Scholar-participated governance as an alternative solution to the problem of collective action in social–ecological systems. Ecological Economics, 68(6), 2412–2425.