بررسی های زمین شیمیایی، زمین فیزیکی و مطالعات سیالات درگیر در محدوده اکتشافی ظفرقند (شمال خاور استان اصفهان، ایران)

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 2، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 17، آبان 1396، صفحه 295-312   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v9i2.56334

نویسندگان

زهرا اعلمی نیا^* ؛ هاشم باقری؛ مریم صالحی

اصفهان

چکیده

منطقه اکتشافی مورد بررسی در بخش میانی کمان آتشفشانی- ماگمایی ارومیه- دختر و در فاصله 7 کیلومتری باختر ظفرقند، شمال‌خاور اصفهان قرار دارد. در این منطقه، مجموعه سنگ های آتشفشانی با سن ائوسن بالایی و نفوذی با سن الیگوسن پایینی و جوانتر رخنمون دارند. سنگ های آتشفشانی شامل داسیت، ریوداسیت و آندزیت و سنگ های نفوذی شامل دیوریت، کوارتزدیوریت و میکرودیوریت هستند. هاله های دگرسانی از فیلیک، پتاسیک، پروپلیتیک، سیلیسی و آرژیلیک تشکیل شده است. بررسی های زمین شیمیایی انجام‌شده، حضور عناصر مس و مولیبدن را در ارتباط با توده های نفوذی دیوریتی نشان می دهند. هاله های زمین شیمیایی عناصر گرانبهای طلا و نقره نیز از الگوی توزیع هاله های مس پیروی می کنند. عناصر آرسنیک و آنتیموان در فاصله دورتری ناهنجاری نشان می دهند. به نظر می‌رسد ناهنجاری های مشاهده‌ شده در منطقه اکتشافی ظفرقند، منطقه بندی مشابه با کانسارهای پورفیری و اپی ترمال مرتبط باآن دارند. بررسی های زمین فیزیکی عمق توده دیوریتی را بیشتر در جنوب خاور منطقه نشان داده است. کانی سازی اولیه سولفیدی در نزدیک توده های دیوریت و کوارتز دیوریت و در سنگ‌ دیواره داسیتی گسترش‌یافته‌ است. بررسی‌های سیالات درگیر انجام‌شده بر روی رگه های کوارتزی نوع I و II، دو نوع سیال با دو ویژگی متفاوت نشان می دهد که با پیش بینی الگو های زمین شیمیایی عناصر بررسی‌شده همخوانی دارد. سیال کانیساز همراه با کمپلکس های کلریدی (نوع I) با دمای 328 تا 550 درجه سانتی گراد و شوری 32 تا 43 درصد، منشأ ماگمایی دارد و سبب کانی‌سازی مس- مولیبدن در منطقه شده است؛ در حالی‌که سیال نوع II با دمای 123 تا 391 درجه سانتی‌گراد و شوری 15/1 تا 16/5 درصد با رخ‌داد جوشش و اختلاط با آب های جوی و سردشدگی سبب تشکیل ناهنجاری های عناصر گرانبها شده است. عمده کانی سازی سولفیدی با سیال نوع I همراه بوده و در جنوب خاور منطقه در نزدیکی توده دیوریتی تشکیل شده است. در نهایت، با تلفیق نتایج به‌دست آمده جنوب‌خاور منطقه جهت بررسی‌های بیشتر اکتشافی و حفاری توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

سیالات درگیر؛ داده های زمین شیمیایی؛ ظفرقند؛ کمان آتشفشانی- ماگمایی ارومیه- دختر

مراجع

Aitchison, J., 1986. The Statistical Analysis of Compositional Data. Chapman and Hall, London, 416 pp.

ANJC (Alamut Naghsh-e-Jahan Company), 2011. Initial exploration report of Zafarghand copper index, Isfahan, Iran, 270 pp. (in Persian)

Bahroudi, A., 2000. Geological map of Shahrab, scale 1:100,000. Geological Survey of Iran.

Beus, A.A. and Grigorian, S.V., 1977. Geochemical Exploration Methods for Mineral Deposits. Published by Applied Publishing Ltd, Wilmette, Illinois, 287 pp.

Beygi, S., 2013. Geometric analysis of faults in the central part of the Urumieh- Dokhtar magmatic arc and the relationship between mineralization and structural elements, northeast of Isfahan. M.Sc. Thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran, 135 pp. (in Persian with English abstract)

Bodnar, R.J., 1993. Revised equation and table for determining the freezing point depression of H2O-NaCl solutions. Geochimica et Cosmochimica Acta, 57(3): 683–684.

Bodnar, R.J., Reynolds, T.J. and Kuehn, C.A., 1985. Fluid inclusion systematics in epithermal systems. Reviews in Economic Geology, 2: 73-97.

Borisenko, A.S., 1977. Study of the salt composition of solutions of gas-liquid inclusions in minerals by the cryometric method. Soviet Geology and Geophysics, 18‌(8): 16–28.

Chen, J., Chen, R., Mao, Z., Yang, H., Zhang, Ch. and Han, R., 2016. Regional mineral resources assessment based on rasterized geochemical. Ore Geology Reviews, 74: 15–25.

Chen, Y.Q. and Zhao, P.D., 1998. Zonation in primary halos and geochemical prospecting pattern for the Guilaizhuang gold deposit, Eastern China. Nonrenewable Resources, 7(1): 37–44.

Cheng, Q., 2007. Mapping singularities with stream sediment geochemical data for prediction of undiscovered mineral deposits in Gejiu, Yunnan Province, China. Ore Geology Reviews, 32(1-2): 314–324.

Goldstein, R.H. and Reynolds, T.J., 1994. Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals: SEPM Short Course 31. Society for sedimentary geology, United states of America, 213 pp.

Kesler, S.E., 2005. Ore-forming fluids. Elements, 1(1): 13-18.

Khalaji, Z., 2013. Study of exploration geochemistry and genesis in Shoureghestan ore occurrence (South of Ardestan). M.Sc. Thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran, 114 pp. (in Persian with English abstract)

Matschullat, J., Ottenstein, R. and Reimann, C., 2000. Geochemical background – can we calculate it? Environmental Geochemistry, 39(9): 990–1000.

Moinifar, S., Tabatabai, S.H. and Asadi Harouni, H., 2011. Litho geochemistry studies of Zefreh copper porphyry index. 1st National Conference oncopper, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran. (in Persian with English abstract)

Portashk, A., Tabatabaei, H. and Khalili, M., 2013. Detection of the alteration zones by using ASTER satellite data in Zefreh copper index. 16th Conference of the Geological Society of Iran, Shiraz University, Shiraz, Iran. (in Persian with English abstract)

Porwal, A.K. and Kreuzer, O.P., 2010. Mineral prospectivity analysis and quantitative resource estimation. Ore Geology Reviews, 38(3): 121–127.

Radfar, J., 1998. Geological map of Ardestan, scale 1:100,000. Geological Survey of Iran.

Razique, A., Tosdal, R. and Creaser, R.A., 2014. Temporal evolution of the western porphyry Cu-Au systems at Reko Diq, Balochistan, western Pakistan. Economic Geology, 109(7): 2003–2021.

Reimann, C., Filzmoser, P. and Garrett, R.G., 2005. Background and threshold: critical comparison of methods of determination. Science of the Total Environment, 346(1-3): 1–16.

Roshan, S.H. and Nasr Isfahani, A., 2014. Petrology studies of copper- bearing altered and esite lava in Borouni district. 2nd National Conference on Applied Petrology, Islamic Azad University Isfahan (Khorasgan), Isfahan, Iran. (in Persian with English abstract)

Sadeghian, M. and Ghaffary, M., 2011. The petrogenesis of Zafarghand granitoid pluton (SE of Ardestan). Petrology, 2(6): 47-70. (in Persian with English abstract)

Safaei, H., Taheri, A. and Vaziri Moghadam, H., 2008. Structural analysis and evolution of

the Kashan fault (Qom–Zefreh Fault), Centarl Iran. Journal of Applied Sciences, 8(8): 1426–1434. (in Persian with English abstract)

Sun, X., Deng, J., Gong, Q., Wang, Q., Yang, L. and Zhao, Z., 2009. Kohonen neural network and factor analysis based approach to geochemical data pattern recognition. Journal of Geochemical Exploration, 103(1): 6–16.

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(2): 185-187.

Wilkinson, J.J., 2001. Fluid inclusions in hydrothermal ore deposits. Lithos, 55(1-4): 229-272.

Zuo, R., Cheng, Q., Agterberg, F.P. Xia, Q., 2009. Application of singularity mapping technique to identification local anomalies using stream sediment geochemical data, a case study from Gangdese, Tibet, Western China. Journal of Geochemical Exploration, 101(3): 225–235.