نقدی فقهی بر تعیین مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر

فقه و اصول

مقاله 5، دوره 50، شماره 3 - شماره پیاپی 114، آذر 1397، صفحه 127-146   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v50i3.62743

نویسندگان

عباس کلانتری خلیل آباد^{* 1}؛ نفیسه متولی زاده نائینی¹؛ صدیقه گلستان رو²

¹دانشگاه میبد

²دانشگاه آیت اله حائری میبد

چکیده

تجارت مواد مخدر، پدیده‌ای است که سال‌ها جامعه بشری را تهدید می‌کند و قانون‌گذاران در کشورهای گوناگون، در پی راهکاری برای پیشگیری از وقوع آن و برخورد با مرتکبان این جرم هستند. قانون‌گذار جمهوری اسلامی ایران نیز با سیاست جنایی سرکوبگرانه و تعیین مجازات سنگین با این پدیده مجرمانه مواجه شده است. یکی از مجازات‌هایی که در این باره تعیین شده، مجازات اعدام است. پرسشی که در این باره مطرح می‌شود، آن است که آیا تعیین مجازات سنگین مرگ برای تجارت مواد مخدر از دیدگاه فقه اسلام درست است؟ مبنای فقهی آن چیست؟ از دیدگاه حقوقی آیا چنین تقنینی، موجه است؟ پژوهشگران در این پژوهش با بررسی مبانی فقهی و حقوقی به نقد این شیوه قانون‌گذاری کیفری درباره مواد مخدر پرداخته و در پی اثبات این مطلب هستند که تجارت مواد مخدر یک جرم تعزیری است. تعیین مجازات اعدام به گونه‌ای که در قانون مبارزه با مواد مخدر آمده است، پشتوانه فقهی محکمی ندارد و نیازمند اصلاح است.

کلیدواژه‌ها

مواد مخدر؛ مجازات اعدام؛ قانون مبارزه با مواد مخدر؛ مفسد فی الارض

مراجع

قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند.

ابن ادریس حلی، احمد، السرائر، چاپ دوم، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1410ق.

ابن حزم اندلسی، أبی محمد علی بن أحمد، المحلّی، بی جا: دارالفکر، بی تا.

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارالعلم،1414ق.

اصفهانی، حسین بن محمد راغب، مفردات الفاظ قرآن، لبنان- سوریه: دارالعلم، دارالشامیه،1412ق.

انصاری قدرت الله، انصاری، محمدجواد، بهشتی، ابراهیم، طباطبائی، علی اکبر، تعزیرات، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1386.

باصری، علی اکبر، مواد مخدر در منابع فقهی و فتاوای مراجع تقلید عظام، چاپ سوم، تهران: انتشارات خرسندی، 1389.

خامنه ای، سیدعلی، اجوبة الاستفتائات، بیروت: الدارالاسلامیه للطباعه و النشر و التوزیع،1420ق، 1999 م.

خمینی، روح اله، استفتائات، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی،1422ق.

خمینی، روح اله، تحریر الوسیلة، قم: مؤسسه اسماعیلیان،1408ق.

سلار بن عبدالعزیز، المراسم العلویة، قم: المعاونیه الثقافیه للمجمع العالمی لأهل البیت (ع)، 1414ق.

سید مرتضی علم الهدی، سید حسین، الانتصار، قم: مؤسسه النشر الاسلامی،1415ق.

شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، المقنعة، چاپ دوم، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1410ق.

شهید اول، محمد بن مکی، القواعد و الفوائد، قم: کتاب فروشی مفید، بی تا.

شهید اول، محمد بن مکی ، اللمعة الدمشقیة، قم: منشورات دارالفکر، 1411ق.

شهید ثانی، زین الدین الجبعی العاملی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: منشورات جامعه النجف الدینیه، 1410ق.

شهید ثانی، زین الدین الجبعی العاملی، مسالک الأفهام فی شرح شرائع الاسلام، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1416ق.

صدر، محمد باقر، بحوث فی شرح العروة الوثقی، نجف: مطبعة الاداب، 1971م، 1391 ق.

طباطبائی، محمدحسین، المیزان، قم: منشورات جماعه المدرسین فی حوزه العلمیه، بی تا.

طبرسی، أبی علی الفضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1995م، 1415ق.

طوسی، أبی جعفر محمد بن حسن، الخلاف، قم: مؤسسه النشرالاسلامی،1420ق.

طوسی، أبی جعفر محمد بن حسن ، النهایة، قم: قدس محمدی،بی تا.

طوسی، أبی جعفر محمد بن حسن ، تبیان، بی جا: مکتب الاعلام الاسلامی،1409ق.

طیار, عبدالله بن محمد، المخدرات فی فقه الاسلامی، چاپ دوم، دار ابن جوزی، ریاض، 1418 ق/ 1997 م.

علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1419ق.

فتحی بهنسی، احمد، الموسوعة الجنائیة فی الفقه الاسلامی، بیروت: دار النهضه العربیه، 1412ق.

قانون مبارزه با مواد مخدر.

قانون مجازات اسلامی.

قرافی، شهاب الدین أحمد بن ادریس، الفروق، بی جا: عالم الکتب، بی تا.

گلدوزیان، ایرج، احمدزاده، ابوالفضل، بررسی تعریف جرم محاربه و افساد فی الارض در فقه و حقوق با رویکردی به لایحه پیشنهادی قانون مجازات اسلامی، تهران: فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 39، ش1، 270-255، 1388.

محقق اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة و البرهان، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1416ق.

محقق حلی، نجم الدین جعفر بن الحسن، شرایع الاسلام، تهران: استقلال، چاپ دوم، 1409ق.

محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه بخش جزایی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ هشتم، 1386.

عمید زنجانی، عباسعلی، قواعد فقه بخش حقوق جزا، تهران: سمت، 1386.

هاشمی، محمود، محارب کیست و محاربه چیست، فقه اهل بیت، شماره 11 و 12: 143-200، 1376.

هلالی، سعد الدین مسعد، التأصیل الشرعی للخمر و المخدرات دراسة فقهیة مقارنة، کویت، المنظمه الاسلامیه للعلوم الطیبه. 1421ق / 2001 م.

نجفی اصفهانی، محمد حسن، جواهر الکلام، چاپ دوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1363.

نووی، محی الدین، المجموع، بی جا: دارالفکر، (بی تا).

لنکرانی، محمد فاضل موحدی، ج