اثر کم‌آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌هایلوبیاچیتی در شهرکرد

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 6، دوره 8، شماره 1، خرداد 1396، صفحه 113-126   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v8i1.49118

نویسندگان

هدایت اله کریم زاده^{* 1}؛ احمد نظامی²؛ محمد کافی³؛ محمودرضا تدین⁴

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²فردوسی مشهد

³ردینگ

⁴شیراز

چکیده

با توجه به محدودیت منابع آبی در کشور و همچنین جایگاه ویژه لوبیاچیتی در ایران، بررسی خصوصیات گیاه لوبیاتحت تأثیر کمبود آب از اهمیت خاصی برخوردار است. به‌همین‌دلیل آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، جهت بررسی تأثیرکم‌آبیاری (سه رژیم آبیاری شامل تأمین 100، 80 و 60‌درصد نیاز آبی گیاه، به‌عنوان فاکتور اصلی) بر ژنوتیپ‌های لوبیاچیتی (پنج ژنوتیپ لوبیاچیتی شامل تیلور، صدری، C.O.S.16، KS21193 (کوشا 193)، KS21486، به‌عنوان فاکتور فرعی) در دانشگاه شهرکرد اجرا شد. نتایج نشان داد اثر کم‌آبیاری برتعداد و وزن دانه، تعداد غلاف بارور، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه در رژیم آبیاری تأمین 100 و 80‌درصد نیاز آبی، از ژنوتیپ C.O.S.16به‌دست آمد (به‌ترتیب6/594 و 2/289‌گرم در متر‌مربع)، در حالی‌که این ژنوتیپ در شرایط تأمین 60‌درصد نیاز آبی، موفق به تولید دانه نشد و در این سطح آبیاری ژنوتیپ KS21486 بیشترین عملکرد دانه (5/109‌گرم در متر‌مربع) را به‌خود اختصاص داد. همچنین نتایج نشان داد از دو جزء اصلی عملکرد دانه (تعداد دانه، وزن دانه) تعداد دانه حساسیت بالاتری به کمبود آب دارد و در اثر کاهش میزان آب آبیاری با شدت بیشتری نسبت به وزن دانه کاهش می‌یابد. در اثر کاهش میزان آب، عملکرد دانه نسبت به عملکرد بیولوژیک با شدت بیشتری کاهش یافت و به تبع آن شاخص برداشت ژنوتیپ‌های مورد بررسی نیز کمتر شد. آزمایش حاضرنشان داد در شرایط آبیاری بهینه و نسبتاً مناسب، ژنوتیپ C.O.S.16 و در شرایط کمبود آب شدید،ژنوتیپ KS21486 عملکرد بیشتری تولید کردند.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ شاخص برداشت؛ غلاف؛ وزن دانه

مراجع

1. Agricultural Statistics. 2013. Ministry of Agriculture Press. 167 pages.

2. Alizadeh, A. 2008. Water, Soil and Plant Relationship. Imam Reza University Press. Eighth Edition. 484 pages. In Persian.

3. Andrew, K.B., Hammer,G.L.,and Henzell, R.G. 2000. Does maintaining green leaf area in sorghum improve yield under drought? II. Dry matter production and yield. Crop Science 40: 1037-1048.

4. Bayat, A., Sepehri,A., Ahmadvand,A.G.,and Dorri, H. R.2010. Effect of water deficit stress on yield and yield components of pinto bean (Phaseolus vulgarisL.) genotypes. Iranian Journal of Crop Sciences 12(1):42-54. (In Persian with English Summary).

5. Bonfil, D.J., Goren, O., Mufradi, I., Lichtenzveig, J. & Abbo, S. 2007. Development of early-flowering Kabuli chickpea with compound and simple leaves. Plant Breeding 126: 125-129.

6. Boutraa, T., and Sanders, F.E. 2001. Influence of water stress on grain yield and vegetative growth of two cultivars of bean (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Agronomy and Crop Science 187(4): 251-257.

7. Ehdaie, B., and Waines, J.G. 1993. Water requirement and transpiration efficiency of primitive wheats: A model for their use. pp. 187-197. In: A.B. Damania (Ed.) Biodiversity and Wheat Improvement. John Wiley and Sons, New York, USA.

8. Farshadfar, E., Ghannadha, M., Zahravi, M., and Sutka, J. 2001. Genetic analysis of drought tolerance in wheat. Plant Breeding 114: 542-544.

9. Frahm, M.A., Rosas,J.C., Mayek-Perez, N., Lopez-Salinas, E.J., Acosta-Gallegos, A.,and Kelly, J.D. 2004. Breeding beans for resistance to terminal drought in the lowland tropics. Euphytica 136(2): 223-232.

10. Habibi, Gh.R.,and Bihamta,M.R. 2005. Study of seed yield and some associate characteristics in pinto bean under reduced irrigation. Pajouhesh and Sazandegi 74:34-46. (In Persian).

11. Isik, M., O¨nceler, Z., Cakir, S., and Altay, F. 2005. Effect of different irrigation regimes on the yield and yield components of dry bean (Phaseolus vulgaris L.). Acta Agronomica Sinica 52(4): 381-389.

12. Lak, M.R., ghanbari, A.A., Dori, H.R.,and Ghadiri, A. 2009. Effect of planting date onseed yield and fusarium root rotdisease severity in Chitti bean in Khomein. Seed and Plant Production Journal 25(2): 275-286. (In Persian with English Summary).

13. Lesznya´k, M., Hunyadi-Borbe´ly, E.,and Csajbo´k, J. 2008. The role of nutrient-water-supply and the cultivation in the yield of pea (Pisum sativum L.). Cereal Research Community 36: 1079-1082.

14. Mart´ınez, J.P., Silva, H., Ledent, J.F., and Pinto, M. 2007.Effect of drought stress on the osmotic adjustment, cell wall elasticity and cell volume of six cultivars of common beans (Phaseolus vulgaris L.). European Journal of Agronomy 26: 30-38.

15. Mun˜oz-Perea, C.G., Allen, R.G., Westermann, D.T., and Wright, J.L. 2007. Water use efficiency among dry bean landraces and cultivars in drought-stressed and non-stressed environments. Euphytica 155: 393-402.

16. Nemeske´ri, E. 1994. Investigation of the adaptability of legumes in the Hungarian climate. In: O.A.Rognli (Ed). Breeding Fodder Crops for Marginal Conditions. Kluwer, Dordrecht, pp 69-80.

17. Padilla-Ramı´rez, J.S., Acosta-Gallegos, J.A., Acosta-Dı´az, E., Mayek-Pe´rez, N., and Kelly, J.D. 2005. Partitioning and partitioning rate to seed yield in drought-stressed andnon-stressed dry bean genotypes. Annual Report of the Bean Improvement Cooperative 48: 152-153.

18. Porch, T.G., Ramirez,V.H., Santana, D.,and Harmsen, E.W. 2009. Evaluation of common bean for drought tolerance in Juana Diaz, Puerto Rico. Journal of Agronomy and Crop Science 195: 328-334.

19. Ramirez Builes, V.H., Porch, T.G.,and Harmsen, E.W. 2011. Genotypic differences in water use efficiency ofcommon bean under drought stress.Agronomy Journal 103: 1206-1215.

20. Ramirez-Vallejo, P.,and Kelly, J.D. 1998. Traits related to drought resistance in common bean. Euphytica 99:127-136.

21. Rosales-Serna, R., Kohashi-Shibata, J., Acosta-Gallegos, J.A., Trejo-Lo´pez, C., Ortiz-Cereceres, J.,and Kelly, J.D.2004. Biomass distribution, maturity acceleration and yield in drought-stressed common bean cultivars. Field Crops Research 85: 203-211.

22. Rosales-Serna, R., Kohashi-Shibata, J., Acosta-Gallegos, J.A., Trejo-Lo ´pez, C., Ortiz-Cereceres, J., and Kelly, J.D., 2002. Yield and phenological adjustment in four drought-stressed common bean cultivars. Annual Report of the Bean Improvement Cooperative 45: 198-199.

23. Shenkut, A.A.,and Brick, M.A. 2003. Traits associated with dry edible bean (Phaseolus vulgaris L.) productivity under diverse soil moisture environments. Euphytica 133(3): 339-347.

24. Tera´n, H.,and Singh, S.P. 2002. Comparison of sources and lines selected for drought resistance in common bean. Crop Science 42: 64-70.