شواهد ریز‌ساختاری و ژئوشیمیایی در تعیین منشأ کانسار آهن گل‌ گهر

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 10، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 17، آبان 1396، صفحه 463-481   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v9i2.45322

نویسندگان

شهریار محمودی^* ؛ عذرا محمودی؛ بهزاد مهرابی

خوارزمی

چکیده

کانسار آهن گل‌گهر در 55 کیلومتری جنوب‌غرب شهرستان سیرجان، در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. این کانسار توسط مجموعه‌ای از سنگ‌های دگرگونی و آذرین شامل انواع شیست، ‌گنیس، آمفیبولیت، مرمر و گرانیت‌های میلونیتی در بر‌گرفته شده است. بررسی‌های انجام‌شده قبلی نشان می‌دهد، فرآیند‌های آذرین رخ‌دادهای دگرگونی در تشکیل و جایگزینی این کانسار مؤثر بوده است. ولی اتفاق نظر در این زمینه وجود ندارد. بررسی‌های ریز‌ساختاری، بررسی‌های ژئوشیمیایی ترکیب سنگ‌های میزبان، کانی‌سازی و همچنین تجزیه‌های شیمیایی نقطه‌ای انجام‌شده در این پژوهش، بیانگر تأثیر فرآیند‌های اسکارن‌‌زایی به‌عنوان عامل اصلی در تشکیل کانسار آهن گل‌گهر است. همچنین بررسی‌های ریز‌ساختاری انجام‌شده، نشان می‌دهد که مجموعه سنگی گل‌گهر تحت تأثیر حداقل سه فاز دگرشکلی و دگرگونی متوالی واقع شده است. این بررسی‌ها نشان می‌دهد که کانسار آهن گل گهر طی دو مرحله جایگزین‌شده است. در مرحله اول، طی یکی از فاز‌های دگرگونی ناحیه‌ای پیش‌رونده قبل از نفوذ توده‌های گرانیتی تشکیل شده که به‌عنوان مگنتیت نوع یک معرفی‌شده است و بخش دوم کانسار با توجه به روند‌های موازی موجود در کانسار با پهنه برشی و ویژگی‌های فابریکی نشان می‌دهد که مگنیت نوع دو، بخشی از کانسار است که طی اسکارن زایی هم‌زمان با دگرگونی دینامیکی ایجاد‌شده توسط پهنه برشی بعد از جایگزینی توده آذرین و احتمالاً در اثر تحرک و تمرکز دوباره کانسار آهن اولیه جایگزین شده است.

کلیدواژه‌ها

دگرگونی سنندج سیرجان؛ کانسار گل‌ گهر؛ ریزساختار؛ آهن اسکارنی

مراجع

Aghanabaty, A., 2004. Geology of Iran. Geological survey of Iran, Tehran, 709 pp. (in Persian).

Andersen, D.J. and Lindsley, D.H., 1985. New (and final) models for the Ti-magnetite/Ilmenite geothermometer and oxygen barometer (abs). EOS, Transactions of the American Geophysical Union, 3(66): 416-434

Archanjo, C. and Bouchez, J., 1997. Magnetic fabrics and microstructures of the post-collisional aegirine-augite syenite Triunfo pluton, northeast Brazil. Journal of Structural Geology, 19(6): 849-860.

Atai, M., 1998. Divisions Anomaly grades modelling in the number 3 Gol-Gohar mines. National Iranian Steel Company, Tehran, Internal report, 200 pp. (in Persian)

Babaki, A., 2004. Genesis of Gol-Gohar iron ore deposit. M.Sc. Thesis, University of Bahonar Kerman. Kerman, Iran, 144 pp.

Baharifar, A., 2003. Petrology of the Hamedan Metamorphic rocks. Ph.D. Thesis, Tarbiat moallem university, Tehran, Iran, 234 pp. (in Persian with English abstract)

Baharifar, A., Moeinvaziri H., Bellon, H. and Pique, A., 2004. The crystalline complexesof Hamadan (Sanandaj–Sirjan zone, western Iran): metasedimentary Mesozoicsequences affected by Late Cretaceous tectono-metamorphic and plutonic events. Comptes Rendus Geoscience, 336: 1443–1452.

Bayatirad, Y., Mernajat, H. and Ghalamghash, J., 2010. Assessment of the origin of magnetite iron ore and sulfide Gol‌Gohr (Sirjan) using oxygen and sulfur isotope data. Journal of Earth Science, 87(3): 139-146. (in Persian)

Bell, T.H. and Rubenach, M.J., 1983. Sequential porphyroblast growth and crenulation's cleavage development during progressive deformation. Tectonophysics, 92(1): 171–194.

Celine, D. and Beaudoin, G., 2011. Discriminant diagrams for iron oxide trace element fingerprinting of mineral deposit types, Mineralium Deposita, 46(4): 319–335.

El Korh, A., Schmidt, S.T., Vennemann, T. and Ballevre, M., 2013. Trace element and isotopic fingerprints in HP–LT metamorphic rocks as a result of fluid–rock interactions. Gondwana Research, 23(3): 880–900.

Eshraghi, S.A., Roshan Ravan, J. and Sabzehei, M., 1999. Geological map of Neyriz. Scale 1:100,000. Geological survey of Iran.

Frietsch, R., 1978. On the magmatic origin of the iron ores of the Kiruna type. Economic Geology, 73(4): 478-485.

Golonka, J., 2004. Plate tectonic evolution of the southern margin of Eurasia in the Mesozoic and Cenozoic. Tectonophysics, 381(3): 235–273.

Groves, D.I., Goldfarb, R.J., Robert, F. and Hart, C.J.R., 2003. Gold deposits in metamorphicbelts: overview of current understanding, outstanding problems, future research,and exploration significance. Economic Geology, 98(1): 1–29.

Hallaj, A. and Jacobpor, A.M., 1991. Investigation of sulfide phases in iron ore Golgohar Sirjan. 3th Symposium of Iranian miners, Tehran University ,Tehran, Iran. (in Persian with English abstract)

Jacobite, AS., 1999. Geochemical study of Nomber 2 Golg-Gohar deposit. M.Sc. Thesis, Shiraz University, Shiraz, Iran, 183 pp. (in Persian with English abstract)

Jamshidi Badr., M., Masoudi, F., Collins, A.S. and Sorbi, A., 2012. Mineralogical evidence for regional metamorphism overprinted by contact metamorphism. Acta Geologica Sinica-English Edition, 86(1): 48-68.

Kretz, R., 1983. Symbols for rock-forming minerals. American Mineralogist, 68(1): 277-279.

Mahmoudi, S., Corfu, F., Masoudi, F., Mehrabi, B. and Mohajjel, M., 2011. U–Pb dating and emplacement history of granitoid plutons in the northern Sanandaj– Sirjan Zone, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 41(3): 238–249.

Mendes, M. and Lagoeiro, L., 2012. Microstructures, crystallographic fabric development and deformation mechanisms in natural hematite aggregates deformed under varied metamorphicconditions. Journal of Structural Geology, 40(3): 29-43.

Mohajjel, M., Fergusson, C. and Land Sahand, M.R., 2003. Certaceous-tertiaryconvergence and continentalcollision, Sanandaj-sirjan zone, Western Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 21(4): 397–412.

Mucke, A. and Golestaneh, F., 1982. The Genesis of the Gol Gohar Iron ore Deposit (Iran). Ph.D. Thesis, Institu fur Mineralogie und Kritallographieder Technischen Universitat Berlin, Berlin, Germany, 212 pp.

Naslund, H.R., Aguirre, R., Dobbs, F.M., Henriquez, F. and Nystrom, J.O., 2000. The origin, emplacement, and eruption of ore magmas. IX Congreso Geologico Chileno. Geological Society of Chile, Sntiago, Chele.

Passchier, C.W. and Troaw, R.A.J., 2005. Micro tectonics. Springer, Berlin, Heidelberg, New York, 366 pp.

Peccerillo, A. and Taylor, S.R., 1976. Geochemistry of Eocene calc-alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, northern Turkey. Contributions to Mineralogy and Petrology, 58(1): 63-81.

Porkhak, F., 2003. Paragenesis, petrogenesis, petrochemical of Gol‌Gohr Iron ore deposit (Anomaly3). M.Sc. Thesis, University of Bahonar Kerman. Kerman, Iran, 173pp. (in Persian with English abstract)

Ramdohr, P., 1980. The ore minerals and their intergrowth. Pergamon Press, Oxford, London, 1207pp.

Saurabh, S. and Raj Kumar, D., 2011. Novel hybrid nanostructured materials of magnetite nanoparticles and pectin. Journal of Magnetism and Magnetic Materials, 323(7): 980–987.

Tong, H., Zhaochong, Z. and Timothy, K., 2011. Gushan magnetite–apatite deposit in the Ningwu basin, Lower Yangtze River Valley, SE China: Hydrothermal or Kiruna-type. Ore Geology Reviews, 43(1): 333–346.

Torabian, S., 2007. Minerals and ore genesis anomaly3 Gol-Gohar. M.Sc. Thesis, Tarbiat moallem University, Tehran, Iran, 128 pp. (in Persian with English abstract)

Winkler, J.D.H., 1976. Petrogenesis of Metamorphic rocks. Springer, New York, 334 pp.

Yagoby, A., 1999. Geochemical study Of Golgohar deposit. M.Sc. Thesis, University of Shiraz, Shiraz, Iran, 196 pp.