ارزیابی بهره‌وری پژوهشی اعضای هیئت علمی گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران با استفاده از شاخص‌های چندگانه

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 1، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، شهریور 1397، صفحه 5-28   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v7i2.54625

نویسندگان

ناهید میرزایی^{* 1}؛ عبدالرضا نوروزی چاکلی²

¹دانشگاه شاهد تهران

²دانشگاه شاهد

چکیده

مقدمه: هدف این پژوهش ارزیابی بهره‌وری پژوهشی اعضای هیئت علمی گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی دانشگاه‌های تهران، بر اساس مجموعه‌ای از شاخص‌های چندگانه است.

روش‌شناسی: این پژوهش با استفاده از روش‌های پیمایشی و اسنادی به انجام رسیده و جامعۀ آن مشتمل بر آثار تمامی اعضای هیئت علمی گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی دانشگاه‌های دولتی تهران است که در سال 1393 به‌صورت تمام‌وقت به خدمت اشتغال داشتند. برای گردآوری اطلاعات از سیاهۀ وارسی استفاده شد و پس از تجزیه و تحلیل داده‌های به‌‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌‌افزار اکسل، رتبۀ نهایی بهره‌وری پژوهشی هر دانشگاه، بر اساس میانگین رتبه‌های به‌‌دست آمده در شاخص‌های چندگانه مشخص شد. در محاسبۀ رتبۀ بهره‌وری پژوهشی هر گروه آموزشی، عملکرد پژوهشی هر گروه آموزشی بر اساس شاخص‌های چندگانه [برون‌داد] نسبت به تعداد عضو هیئت علمی فعال در آن گروه‌ آموزشی (منابع انسانی [درون‌داد]) لحاظ شد.

یافته‌‌ها: دانشگاه‌های تربیت مدرس، شاهد، شهید بهشتی و تهران در بیشتر شاخص‌های کتاب‌محور، از رتبه‌های بهتری برخوردار بودند. به لحاظ تعداد اعضای هیئت علمی برگزیده در جشنواره‌‌های ملی و بین‌‌المللی، دانشگاه‌های شاهد و تربیت مدرس، در زمینۀ شاخص هرش و انتشار مقاله‌‌های خارجی، دانشگاه‌های خوارزمی، شاهد، تربیت مدرس و تهران، در زمینۀ انتشار مقاله‌‌های داخلی دانشگاه‌های تربیت مدرس، شاهد، تهران، الزهرا و خوارزمی، در زمینۀ همکاری‌‌های بین‌‌المللی، دانشگاه‌های خوارزمی، علوم پزشکی ایران، تربیت مدرس و شاهد، در زمینۀ انتشار مقاله‌‌های همایش‌‌های بین‌‌المللی، دانشگاه‌های شاهد، تربیت مدرس، خوارزمی و تهران و در زمینۀ طرح‌های پژوهشی، دانشگاه‌های شاهد و تربیت مدرس نسبت ‌به سایر دانشگاه‌های مورد مطالعه در رتبه‌های بهتری جای گرفته‌اند.

نتیجه‌‌گیری: نتایج نشان می‌‌دهد رتبۀ هر یک از گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی دانشگاه‌های تهران در هر کدام از شاخص‌های چندگانۀ موردنظر با یکدیگر متفاوت بوده است. باوجوداین، محاسبۀ رتبۀ بهره‌وری پژوهشی این گروه‌ها، بر اساس میانگین کل رتبه‌ای مجموعۀ شاخص‌های چندگانه، دانشگاه شاهد را در رتبۀ نخست قرار می‌‌دهد و دانشگاه‌های تربیت مدرس، خوارزمی، تهران، علوم پزشکی ایران، شهید بهشتی، الزهرا، علامه، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی تهران، به‌ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار می‌‌گیرند. از آنجاکه عملکرد پژوهشی گروه‌های آموزشی با تعداد کل جمعیت اعضای هیئت علمی آن‌‌ها در ارتباط مستقیم است، برای گروه‌های آموزشی کم‌جمعیت‌تر نیز امکان کسب رتبه‌های بهتر در زمینۀ بهره‌وری پژوهشی فراهم شده است.

کلیدواژه‌ها

علم‌سنجی؛ دانشگاه‌های تهران؛ بهره‌وری پژوهشی؛ شاخص‌های چندگانه؛ گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی

مراجع

آذر، عادل و ترکاشوند، علیرضا. (1385). ارزیابی عملکرد آموزشی و پژوهشی با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده‌ها: گروه‌های آموزشی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 10(1)، 1-23.

اسدی، عباس و اصلانی، محمود. (1388). ارزیابی کارایی پژوهشی گروه‌های آموزشی با استفاده از مدل DEA: مطالعه موردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری . فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 3(4)، 55-72.

جمالی مهموئی، حمیدرضا. (1390). ارزیابی پژوهش: رویکردها، شیوه‌ها و چالش‌ها. فصلنامه رهیافت، 49، صفحه 39.

حجازی، یوسف و بهروان، ژاله. (1388). بررسی رابطه بین عوامل فردی و سازمانی با بهره‌وری پژوهشی اعضای هیئت علمی کشاورزی. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 5(1)، 47-60.

دباغ، رحیم. (1390). مقایسه بهره‌وری پژوهشی با بهره‌وری کل در دانشگاه‌های منتخب دولتی ایران. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 16(47)، 104-75.

دباغ، رحیم و برادران شرکاء، حمیدرضا. (1388). بررسی کارایی و بهره وری بیست و چهار دانشگاه جامع دولتی ایران. آموزش عالی ایران، 2(6)، 1-33.

رضایی، مینا و نوروزی چاکلی، عبدالرضا. (1394). شناسایی و اعتبارسنجی شاخص‌های ارزیابی بهره‌وری پژوهشی دانشگاه‌های ایران. نشریه تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی. 2(49)، ص. 237- 213. بازیابی در 15اردیبهشت‌ماه1395 از https://jlib.ut.ac.ir/article_56984.html

عالم تبریز، اکبر، فرجی، راضیه و سعیدی، حسام. (1389). ارزیابی کارایی دانشکده‌‌های دانشگاه شهید بهشتی با رویکرد تلفیقی تحلیل پوششی داده‌ها و مدل برنامه‌ریزی آرمانی. مطالعات مدیریت صنعتی، 8(19)، 1-22.

علی بیگی، امیرحسین. (1386). تحلیل بهره‌وری پژوهشی اعضای هیئت علمی: مطالعه موردی دانشگاه رازی. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 86، 125-154.

معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی. (1393). پیش‌نویس سیاست‌های کلی برنامۀ ششم توسعه (اولیه).

نوروزی چاکلی، عبدالرضا و رضایی، مینا. (1393). شناسایی و اعتبارسنجی شاخص‌های ارزیابی بهره‌وری پژوهشی پژوهشگران ایران. پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات. 30(1)، ص 3-39. بازیابی در 25اردیبهشت‌ماه1395 از http://jipm.irandoc.ac.ir/article-1-2546-fa.html

نیکزاد، مهسا (1389). کاربرد کتابسنجی و علم‌سنجی در ارزیابی پژوهش. کتاب ماه کلیات، سال سیزدهم، شماره 154، (مهر)، ص. 58- 63. [پیوسته]. دسترس‌پذیر در:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/599794/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4 (تاریخ بازدید: 20/02/1394).

Chan, Kam.C, Chen, Karl. C & Cheng, Luis. T. W. (2005). Ranking research productivity in accounting for Asia-Pacific Universities. Review of Quantitative Finance and Accounting, Vol. 24, Issue 1, (February), 47–64. [Online]. Available at: https://link.springer.com/article/10.1007/s11156-005-5326-5 [visited in: 21/03/2015].

Jacob, Brian & Lefgren, Lars. (2007). The Impact of research grant funding on scientific productivity. NBER Working Paper, No. 13519,

Issued in October, 1-67. [Online]. Available at: http://www.nber.org/papers/w13519, [visited in: 14/02/2015].

Marjanovic, S., Hanney, S. and Wooding, S. (2009). A historical reflection on research evaluation studies: Their recurrent themes and challenges. RAND Europe Technical Report. Santa Monika: RAND Corporation. [Online]. Available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/technical_reports/2009/RAND_TR789.pdf, [Visited in: 2015/01/23].

Sri Kantha, Sachi. (1996). Scientific productivity of Einstein, Freud and Landsteiner. Medical Hypotheses. 46. 467-470. 10.1016/S0306-9877(96)90027-4. [Online]. Available at:

https://ac.els-cdn.com/S0306987796900274/1-s2.0-S0306987796900274-main.pdf?_tid=13695087-90c3-4773-9e59-b6fae3ccf379&acdnat=1528015840_1daaee6b759f1ca83819f3d08f474c59,[visited in: 27/04/2015].

Torres-Salinas, D., Moreno-Torres, J. G., Delgado-Lo pez-Co zar, E., and Herrera, F. (2011). A methodology for institution-field ranking based on a bidimensional analysis: The IFQ2A index. Scientometrics. Vol. 88, Issue 3, (September), p. 771-786. [Online]. Available at: https://dl.acm.org/citation.cfm?id=2036060, [visited in: 24/04/2015].

Vinkler, P. (2006). Composite scientometric indicators for evaluating publications of research inditutes, Scientometrics. Vol. 68, Issue 3, (September), p 629–642. [Online]. Available at: https://link.springer.com/article/10.1007/s11192-006-0123-z, [visited in: 19/02/2015].