بررسی ویژگی‌های شخصیتی و جمعیت شناختی متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی بر اساس مدل پنج عاملی شخصیت

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 2، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، شهریور 1397، صفحه 29-54   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.64095

نویسندگان

مظفر چشمه سهرابی^* ؛ مریم بلوچی؛ ابوالقاسم نوری

دانشگاه اصفهان

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین ویژگی‌های شخصیتی و جمعیت‌شناختی متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران بر اساس مدل پنج عاملی شخصیت انجام شد.

روش‌شناسی: روش تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی و از فرم کوتاه پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت استفاده شد. جامعه آماری، شامل 287 متخصص علم اطلاعات و دانش‌شناسی بوده که 113 نفر به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که میانگین روان رنجورخویی در بین متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی کمتر از حد متوسط آن، میانگین چهار مؤلفه برون‌گرایی، تجربه‌پذیری، وظیفه‌شناسی، و توافق‌جویی بالاتر از حد متوسط است.

نتیجه‌گیری: درمجموع می‌توان گفت متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران از نظر ویژگی‌های شخصیتی (5 عامل بزرگ شخصیت) در وضعیت مطلوبی قرار دارند. دیگر نتایج نیز نشان داد که میزان توافق‌جویی متخصصان مرد بیشتر از متخصصان زن، میزان رنجورخویی متخصصان مجرد بیشتر از متخصصان متأهل، میزان روان رنجورخویی متخصصان با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد بیشتر از متخصصان با مدرک تحصیلی دکترا و میزان تجربه‌پذیری متخصصان با مدرک تحصیلی دکترا بیشتر از متخصصان با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و رابطه بین ویژگی روان رنجورخویی و تعداد فعالیت علمی معکوس و ضعیف و رابطه بین ویژگی برون‌گرایی و تعداد فعالیت علمی مستقیم و ضعیف است. سابقه کار، رتبه علمی، شغل، و محل خدمت تأثیری در ویژگی‌های شخصیتی متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی ندارد.

کلیدواژه‌ها

متخصصان؛ علم اطلاعات و دانش‌شناسی؛ ویژگی‌های جمعیت شناختی؛ شخصیت؛ پنج عامل بزرگ شخصیت

مراجع

باب‌الحوائجی، فهیمه؛ اباذری، محمدرضا؛ و نوشین فرد، فاطمه (1392). مطالعه متغیرهای جمعیت‌شناختی کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی و تأثیر آن بر ویژگی‌های روان‌شناختی کارآفرینی از دیدگاه مکتب انسان گرایانه، مطالعه موردی: واحدهای جامع دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، 6(12)، 35-47.

بیگدلی، زاهد؛ و عظیمی، محمدحسین (1387). ویژگی‌های کتابداران شاغل در بخش مرجع کتابخانه‌های دانشگاه‌های شهید چمران و علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز و بررسی رابطه میزان برون‌گرایی کتابداران با میزان خشنودی شغلی آنان. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 74، 239-254.

پروین، لورنس. ای؛ و جان، اولیور. پی (1381). شخصیت: نظریه پژوهش. ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین کدیور. تهران: آییژ.

جلائی‌فر، معصومه؛ و پوراحمد، علی‌اکبر (1394). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاه‌های شهر بیرجند با دیدگاه آنان در خصوص جو کارآفرینی در کتابخانه (۱۳۹۳). پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 5(2)، 144-162.

حقیقی، فیروزه (1390). هنجاریابی پرسشنامه شخصیتی نئو و بررسی ارتباط نمرات علمی با ویژگی‌های شخصیتی و نمرات هوش داوطلبان آزمون استخدامی نفت با توجه به متغیرهای جمعیت شناختی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه روانشناسی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه اصفهان.

خسروی، مریم (1382). تناسب شخصیت و شغل اطلاع‌رسانی. علوم اطلاع‌رسانی، 18(4 و 3)، 59- 53.

خنیفر، حسین؛ مقیمی، محمد؛ جندقی، غلامرضا؛ طاهری، فاطمه؛ و سیار، ابوالقاسم (1388). شناخت شخصیت مدیران؛ لازمه مدیریت سازمانی (مطالعه موردی مدل پنج عاملی شخصیت). مدیریت سلامت، 12 (37)، 56- 49.

خورسندی، فریناز؛ کامکار، منوچهر؛ و ملک پور، مختار (1389). رابطه پنج عامل عمده شخصیت و راهبردهای یادگیری خود - تنظیمی در دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی شهر اصفهان در سال تحصیلی 87-1386. رویکردهای نوین آموزشی، 5 (2)، 64-41.

درودی، فریبرز (1388). گزینه‌های شغلی و تخصصی در کتابداری و اطلاع‌رسانی. کتاب ماه، 56-60.

رحمانی دولت‌آباد، جواد؛ گلشنی، فاطمه؛ و امامی‌پور، سوزان؛ و حسنی، فریبا (1395). ارتباط ویژگی‌های شخصیتی با خودکارآمدی اعضاء هیأت علمی جهاد دانشگاهی. تحقیقات جدید در علوم انسانی، 2(2)، 95-106.

رحیمی، سمیه (1388). بررسی و مقایسه ویژگیهای شخصیتی اعضای فعال انجمنهای علمی و ادبی دانشگاه تبریز. پایان‌نامه کارشناسی روان‌شناسی دانشگاه تبریز.

رستگار هروکی، زهرا (1388). سنجش ویژگیهای شخصیتی کارآفرینی کتابداران و اطلاع‌رسانان شاغل در کتابخانههای دانشگاههای دولتی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا.

سید عسگری، سپیده؛ نقشینه، نادر؛ رستمی، رضا؛ و غلامعلی لواسانی، مسعود (1390). بررسی ویژگی‌های شخصیت کتابداران و اطلاع‌رسانان و ارتباط آن با خشنودی شغلی آنان در کتابخانه‌های تخصصی و پژوهشی شهر تهران. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی (کتابداری)، 45 (56)، 57- 35.

شولتز، دی. پی؛ و شولتز، اس. ای. (1386). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران: نشر ویرایش.

صباحی، پرویز (1390). تأثیر عدالت ادراک‌شده و هنجارهای سازمانی بر رفتارهای فرا نقشی با توجه به ویژگی‌های شخصیتی وظیفه‌شناسی و توافق جویی در کارکنان یک شرکت صنعتی. پایان‌نامه دکترای روانشناسی دانشگاه اصفهان.

عابدینی، محمود؛ منتظری، سحر؛ و قربان شیرودی، شهره (1391). مقایسه پنج عامل بزرگ شخصیت در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و افراد سالم. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران،22 (88)، 39-34.

عبدالملکی، شوبو؛ نصیری ولیک بنی، فخرالسادات؛ و قنبری، سیروس (1394). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینی مدیران با بهره‌وری و عملکرد شغلی آنان. نوآوری و ارزش‌آفرینی، 4(8)، 13-20.

کریمی، یوسف (1389). روان‌شناسی شخصیت. تهران: ویرایش.

گروسی فرشی، میر تقی (1380). رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت. تبریز: جامعه پروژه.

مای لی. ر؛ و ربرتو، پ (1380). ساخت، پدیدآیی و تحول شخصیت. مترجم محمود منصور. تهران: سمت.

محمدی، زیدان (1387). رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک رهبری با بهره‌وری خدمات آموزشی مدیران مدارس راهنمایی و دبیرستان‌های شهرستان اسلام‌آباد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی دانشگاه اصفهان.

منصوری‌نژاد، عبدالکریم؛ نقشینه، نادر؛ و احمدپور داریانی، محمود (1391). بررسی ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینی دانشجویان رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه تهران. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 18(3)، 449-468.

نصرت‌آبادی، مسعود؛ جوشن لو، محسن؛ و جعفری کندوان، غلامرضا (1385). بررسی پایایی و روایی پرسشنامه پنج عامل اصلی شخصیت (BFI) در دانشجویان. فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی، (5)، 148- 123.

نجار پوریان، سمانه (1391). تدوین الگوی رابطه بین تیپ‌های شخصیتی با رضایت زناشویی در زوجین. پایان‌نامه دکترای مشاوره دانشگاه اصفهان.

نوری، مهدی (1372). رشد و تکامل شخصیت: رفتار بهنجار و نابهنجار. کرج: دانشگاه آزاد اسلامی.

نیلفروشان، پریسا (1389). مدل معادله ساختاری کیفیت زناشویی بر اساس ویژگی‌های روان‌شناختی همسران. پایان‌نامه دکترا. گروه مشاوره. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه اصفهان.

یوسفی، زهرا (1390). بررسی روابط عوامل فردی و موقعیتی با خودکارآمدی و انطباق‌پذیری مسیر شغلی در بین دانشجویان سراسری شهر اصفهان. پایان‌نامه دکترای مشاوره دانشگاه اصفهان.

Heinström, J. (2005). Fast surfing, broad scanning and deep diving - The influence of personality and study approach on students' information-seeking behavior. Journal of Documentation, 61(2), 228-247.

Landers, R. N. & Lounsbury, J. W. (2006). An investigation of big five and narrow personality traits in trelation to internet usage. Computer in human behavior, 22, 283-293.

Matzler, K. & Renzl, B. (2007). Personality traits, employee satisfaction and effective commitment. Total quality management & Business, 18 (5), 589-598.

Robbie, C., Brown, D. & Bly, P. (2005). The big five in the USA and Japan. Journal of Management Development, 24, 8, 720-737.

Simms, E. E. (2002). Assessment of the facet of the five factor model: further development and validity of a new personality measure. Ph.D dissertation, University of lowa.

Williamson, J. M & Lounsbury, J. W. (2016). Distinctive 16 PF Personality Traits of Librarians. Journal of library administration, 56(2), 124-143.