تغییر اقلیم و تولید گندم دیم در ایران

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 15، دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 17، مرداد و شهریور 1389، صفحه 508-520   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i3.7770

نویسندگان

علیرضا کوچکی^{* 1}؛ غلامعلی کمالی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر تولید گندم دیم کشور انجام گرفت. به این منظور داده های آب و هوایی تولید شده بوسیله مدل گردش عمومی براساس سناریوهای اقلیمی مجمع بین دول تغییر اقلیم برای سالهای 2025 و 2050 میلادی ( مطابق با 1405 و 1430 شمسی) شامل درجه حرارت حداقل و حداکثر و میزان بارش یعنوان ورودی های یک مدل شبیه سازی رشد و عملکرد برای گندم دیم که قبلاً برای پیش بینی عملکرد و رشد گندم در شرایط فعلی واسنجی و تعیین اعتبار شده بود مورد استفاده قرار گرفت. به این ترتیب این امکان فراهم شد که با اجرای مدل مذکور در شرایط تغییر اقلیم رشد و عملکرد گندم دیم در مناطق مختلف کشور پیش بینی شده و نتایج با وضعیت فعلی مقایسه گردد. نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص سطح برگ و میزان تشعشع جذب شده توسط کانوپی گندم در شرایط تغییر اقلیم نسبت به شرایط فعلی کاهش خواهد یافت. کاهش جذب تشعشع باعث کاهش سرعت رشد محصول شده و در نتیجه تولید ماده خشک بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت. ارزیابی شاخص تنش خشکی در شرایط اقلیمی آینده نشان داد که کاهش سرعت رشد عمدتا به دلیل کمبود آب ناشی از افزایش تبخیر و تعرق می‌باشد. کاهش طول فصل رشد همراه با کاهش قابل توجه شاخص برداشت عملکرد دانه گندم دیم را علیرغم اثرات مثبت افزایش غلظت دی اکسید کربن، به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد. شدت کاهش با عمیق تر شدن شرایط تغییر اقلیم از سال 2025 به سال 2050 بیشتر خواهد بود. نتایج شبیه سازی نشان داد که شدت کاهش عملکرد در مناطق شرقی کشور نسبت به مناطق غرب کشور بیشتر است. میزان پیش بینی شده کاهش عملکرد گندم دیم در مناطق دیم خیز کشور برای سال 2025 در محدوده 16 تا 24 درصد و برای سال 2050 میلادی در دامنه 22 تا 32 درصد می‌باشد.

واژه های کلیدی: تغییر اقلیم، گندم دیم، مدلهای گردش عمومی، شبیه سازی، عملکرد، طول دوره رشد، ایران