‌ بررسی وضعیت شاخص های حکمروایی خوب شهری در شهر اراک

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 12، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 30، شهریور 1397، صفحه 309-335   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v16i1.74544

نویسندگان

سهیلا عسکریزاده اردستانی^* ؛ اصغر ضرابی؛ مسعود تقوایی

دانشگاه اصفهان

چکیده

اهداف:. در این تحقیق هدف بررسی حکمروایی خوب شهری به صورت مطالعۀ موردی در شهر اراک است . این هدف از طریق شش شاخص مشارکت، اثربخشی و کارایی، ثبات سیاسی و مبارزه با فساد، دسترسی به اطلاعات، قانون­مندی و عدالت اجتماعی مطالعه شده است.
روش: این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره­ گیری از شیوۀ پیمایشی (پرسش­نامه) در قالب شاخص­های حکمروایی خوب شهری انجام گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش را ساکنان شهر اراک در 5 منطقۀ آن تشکیل داده­ اند. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه نیز 384 نفر تعیین شد. روش تحلیل، کمی و از طریق آزمون آماری و معادلات ساختاری است.
یافته ­ها/ نتایج: نتایج نشان داد که شش شاخص حکمروایی در شهر اراک در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در بین شاخص­های حکمروایی شهر اراک، شاخص اثربخشی و کارآیی با میانگین 36/2 نسبت به سایر شاخص­ها بیشترین میانگین یا بهترین وضعیت را دارد.  همچنین، دو شاخص مشارکت و دسترسی به اطلاعات در میان مناطق مختلف متفاوت بوده است. در زمینة این شاخص­ها منطقۀ یک شهر اراک به نسبت دیگر مناطق کمترین میانگین یا بدترین وضعیت را داشته است. همچنین، نتایج مدل­سازی معادلات ساختاری نیز بر اساس بارهای عاملی، وزن رگرسیونی و شاخص­های مختلف برازش نشان داد که شاخص­های حکم­روایی خوب شهری در شهر اراک در وضعیت نامناسبی قرار دارند و مدل تدوین ­شده می تواند این موضوع را تأیید کند.
نتیجه­ گیری: با توجه به یافته­ ها، شهر اراک در وضعیت نامناسبی از شاخص­های حکمروایی مطلوب شهری قرار دارد.  ادامۀ این روند نه تنها مشکلات مختلفی را در زمینۀ مشارکت مردم و تعاملات مختلف برای توسعۀ شهری به وجود می آورد؛  بلکه برنامه ­های گوناگون شهری نیز به جایگاه استاندارد و پایداری منجر نمی ­شوند. بنابراین، مدیران باید به کارگیری شاخص­های حکمروایی و اهمیت دادن به آن را  سرلوحۀ برنامه ­ریزی برای شهر اراک قرار دهند.

کلیدواژه‌ها

حکمروایی خوب شهری؛ شهر اراک

مراجع

1. ابراهیم زاده، ع. و اسدیان، م. (1392). تحلیل و ارزیابی میزان تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران: موردشناسی، شهر کاشمر. نشریة جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، 6 (2)، 30-17.

2. اجزاء شکوهی، م.، رهنما، م. ر. و گوهری قاسم‌پور، ن. (1393). مطالعة تطبیقی شاخص‌های حکمروایی خوب شهری در کلان شهرهای ایران. مجموعه مقالات ششمین همایش ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری، 21 تا 22 آبان (صص. 14-1). مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

3. باغگلی، م. (1394). تحلیل وضعیت حکمروایی خوب شهری در مناطق دو و چهار شهر کرمان. (پایان‌نامة منتشرشدة کارشناسی ارشد جغرافیا)، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

4. برک پور، ن. و اسدی، ا. (1388). مدیریت و حکمرانی شهری. تهران: دانشگاه هنر.

5. تقوایی، ع. ا. و تاجدار، ر. (1388). درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی. مجلة مدیریت شهری، 23 (1)، 58-45.

6. حیدری، م. ر. (1392). سنجش عملکرد مدیریت شهری با تاکید بر شاخص‌های حکمروایی خوب شهری (نمونة موردی: شهر یزد). (پایان‌نامة منتشرشدة کارشناسی ارشد جغرافیا)، دانشگاه یزد، ایران.

7. رهنما، م. ر،. مافی، ع. و اسدی، ر.(1389). تحلیل جایگاه حکمروایی خوب شهری در مشهد با الگوی SWOT. مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، 15، 224-197.

8. رهنمایی، م.ت. و کشاورز، م. (1389). بررسی الگوی حکمروایی خوب و نقش دولت در مدیریت و ادارة امور شهرها در ایران. مجلة جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 1 (1)، 55-23.

9. سردارنیا، خ. (1388). اثر سرمایة اجتماعی بر حکمرانی خوب. مجلة سیاسی-اقتصادی، 260-259، 145-132.

10. قاسمی کفرودی، س. (1392). بررسی توسعة محله‌های شهری با تأکید بر الگوی حکمروایی خوب شهری (نمونة مورد مطالعه: منطقة 19 شهرداری تهران). (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی جغرافیا)، دانشگاه تربیت معلم تهران، ایران.

11. کاظمیان، غ. ر. (1386). درآمدی بر الگوی حکمرانی شهری. فصل‌نامة جستارهای شهرسازی، 19، 7-5.

12. لاله‌پور، م. (1386). حکمرانی شهری و مدیریت شهری در کشورهای درحال توسعه. فصل‌نامة جستارهای شهرسازی، 19، 71-60.

13. مبارک، ا. و آذرپیوند، ز. (1388). نگاهی به شاخص‌های حکمرانی خوب از منظر اسلام و تأثیر آن بر رشد اقتصادی. فصل‌نامة اقتصاد اسلامی، 36، 208-197.

14. مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری نفوس و مسکن، 1395، تهران.

15. ملک حسینی، ع. و کولائی، پ. (1395). بررسی حکمروایی خوب شهری، مجموعه مقالات دومین کنگرة بین‌المللی علوم زمین و توسعة شهری، 23 اردیبهشت، (صص. 15-1). تبریز: نشر کیان طرح دانش.

16. میری، ع. (1377). حکمرانی خوب، سنگ بنای توسعه. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.

17. یغفوری، ح.، اسکندری ثانی، م. و ارشد، ح. (1395). تحلیل جایگاه حکمروایی شایستة شهری و برنامه‌ریزی راهبردی آن (مطالعة موردی: شهر بیرجند). مجلة پژوهش‌های جغرافیا و برنامه ریزی شهری، 4 (3)، 429-411.

18. Banovetz, J. B. (2005). Managing the modern city. Chicago, Ill: Intl City County Management Assn.

19. Gani, A., & Duncan, R. (2007). Measuring good governance using time series data: Fiji Islands. Journal of the Asia Pacific Economy, 12(3), 367-385.

20. Kadago, J., Sandholz, S., & Hamhaber, J. (2010, September). Good urban governance, actor’s relations and paradigms: Lessons from Nairobi, Kenya, and Recife, Brazil. Paper presented at the 46th ISOCARP Congress, Nairobi, Kenya.

21. Kaufmann, D., Leautier, F., & Mastruzzi, M. (2004). Governance and the city: An empirical exploration into global determinants of urban performance. Retrieved from https:// openknowledge. worldbank. org/ bitstream/ handle/ 10986/ 8285/ wps3712.pdf?sequence=1&isAllowed=y

22. Morgan, T. M. (2003). Environmental health. Toronto, Canada: Wadsworth.

23. Roberts, S. M., Wright, S., & O’Neill, P. (2007). Good governance in the Pacific? Ambivalence and possibility. Geoforum, 38(5), 967-984.

24. Sadashiva, M. (2008). Effects of civil society on urban planning and governance in Meysore. (Unpublished doctoral dissertation), Technical University of Dortmund, Dortmund, Germany.

25. Sheng, Y. K. (2010). Good urban governance in Southeast Asia. Journal of Environment and Urbanization ASIA, 1(2), 131–147.

26. Stewart, K. (2006). Designing good urban governance indicators: the importance of citizen participation and its evaluation in Greater Vancouver. Journal of Cities, 23(3), 196-204.

27. Uddin, M. J., & Joya, L. (2007). Development through good governance: Lessons for developing countries. Journal of Asian Affairs, 29(3), 1-28.

28. Yousaf, M., Ihsan, F., & Ellahi, A. (2016). Exploring the impact of good governance on citizens' trust in Pakistan. Government Information Quarterly, 33(1), 200-209.