بررسی اثر تغییر ساختار بازار پسته ایران بر رفاه عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان در چارچوب مدل تعادل فضایی

مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 3، دوره 29، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 43-54   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v0i0.39003

نویسندگان

فاطمه کشیری کلائی؛ سید علی حسینی یکانی^* ؛ سید مجتبی مجاوریان

دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

مطابق با بررسی ساختار بازار پسته در ایران، وجود مشکلاتی چند در این محصول موجب ایجاد قدرت انحصاری برخی شرکت ها در تعیین قیمت این محصول در بازارهای داخلی گشته است. این مسئله موجب انحراف از بهینة اجتماعی و ایجاد اثراتی در رفاه اقشار مختلف جامعه می گردد. لذا در مطالعة حاضر با استفاده از اطلاعات سال 1389، با هدف بررسی وجود یا عدم وجود انحصار در بازار پسته و سنجش اثرات رفاهی برقراری یا کاهش چنین انحصاری بر عرضه کنندگان و مصرف کنندگان پسته در ایران، مدل تعادل فضایی که مبنای آن حداکثرسازی خالص رفاه اجتماعی است، مورد استفاده قرار گرفت. مطابق با نتایج این تحقیق، ساختار بازار پسته در ایران به واقع با رقابت کامل فاصله داشته و ایجاد شرایط بازار رقابت کامل موجب افزایش تقریباً دو برابری در رفاه مصرف کنندگان و کاهش 13/0 درصدی در رفاه عرضه کنندگان این محصول می گردد. در مجموع تغییرات ساختار بازار داخلی پسته اثرات قابل‌توجهی بر مصرف کنندگان داخلی این محصول می گذارد ولی عرضه کنندگان این محصول به دلیل صادرات بخش اعظم پسته به کشورهای خارجی، کم‌تر تحت تأثیر قرار می گیرند. با توجه به نتایج این تحقیق پیشنهاد می شود با مهیَا سازی شرایط لازم جهت ایجاد بازار رقابت کامل، نظیر راه اندازی بورس پسته، موجبات کاهش نوسان قیمت و در نتیجه حمایت از مصرف کنندگان داخلی محصول مذکور را نیز فرآهم آورد.

کلیدواژه‌ها

پسته؛ رفاه؛ ساختار بازار؛ مدل تعادل فضایی

مراجع

1- Anania G., and Scoppola M. 2014. Modeling trade policies under alternative market structures. Journal of Policy Modeling, 36:185–206.

2- Ardestani M., and Moazzeni S. 2011. Investigating the market and marketing of pistachios: A case study in Kerman. Ministry of agriculture jihad. Agricultural planning, economic and rural development research institute. Management of research findings process and Information, No. 1206. (in Persian).

3- Chen C.C., Bruce A.M., and Chang C.C. 2004. Spatial equilibrium modeling with imperfectly competitive markets: An application to rice trade. Available at: http://ageco.tamu.edufaculty/mccarl/papers/736.pdf.

4- Costa L.F., and Dixon H. 2009. Fiscal policy under imperfect competition: A survey, working papers department of economics. School of Economics and Management. Department of Economics. University of Lisbon.

5- Dixit A.K., and Stiglitz J.E. 1997. Monopolistic competition and optimum product diversity. American Economic Review, 67: 297-308.

6- Gonzalez J., and Lacaze M.V. 2012. Preferences, market structure and welfare evaluations in the argentinean FFP industry: A case in buenos aires province. Journal of Agribusiness, 28 (3): 341–360.

7- Harker P.T. 1986. Alternative models of spatial competition. Operations Research, 34 (9): 410-425.

8- Kaiser H.M., and Messer K.D. 2011. Mathematical programming for agricultural, environmental and resource economics. John Wiley and Sons, Canada.

9- Kawaguchi T., Suzuki N., and Kaiser H.M. 1997. A spatial equilibrium model for imperfectly competitive milk markets. American Journal of Agricultural Economics, 79: 851-859.

10- Mehring J.S., Sarkar D., and Shapiro J.F. 1983. Decomposition methods and the computation of spatial equilibrium: An Application to Coal Supply and Demand Markets. p. 221-234. In B. Lev (ed.) Energy Models and Studies. North-Holland.

11- Ministry of agriculture jihad. Office of pistachios. Statistics of pistachios production in 2010.

12- Najafi B., and Abdollahi Ezat Abadi M. 2000. Factors affecting price volatility of pistachios and resulted problems from it. Agricultural economics and development. 8(29):7-29. (in Persian)

13- Sexton R.J. 1990. Imperfect competition in agricultural markets and the role of cooperatives: A spatial analysis. American Journal of Agricultural Economics, 72: 709-720.

14- Shi G., Stiegert K., and Chavas J.P. 2011. An analysis of bundle pricing in horizontal and vertical markets: The case of the US cottonseed market. Agricultural Economics, 42:77-88.

15- Statistical Centre of Iran. Office of statistics and information technology. (in Persian)

16- Stiegert K., Shi G., and Chavas J.P. 2011. Spatial Pricing of Genetically Modified Hybrid Corn Seeds. In C. Carter et al. (ed.) GM Food and Global Welfare. Emerald Pub.

17- Takayama T., and Judge G. 1964. Equilibrium among spatially separated markets: A reformulation. Econometrica, 519-524.

18- The Islamic Republic of Iran Customs Administration. Office of Statistics and Information Technology. (in Persian)

19- The Office of Research and Establishment the Commodity Exchange (2003). The Plan of Detailed Studies of Set up Pistachios Exchange in Kerman, The stock and Exchange Organizations. (in Persian)

20- www.fao.org.

21- www.iranpistachio.org.

22- Zang M., and Sexton R.J. 2002. Optimal commodity promotion when downstream markets are imperfectly competitive. American Journal of Agricultural Economics, 84 (2): 352-365.