ارزش‌گذاری اقتصادی پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته مقاله‌های فارسی (جامعه مورد مطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی)

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 11، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، شهریور 1397، صفحه 221-242   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.64825

نویسندگان

ندا صیادی^{* 1}؛ محمود مرادی²؛ صالح رحیمی²

¹دانشگاه رازی کرمانشاه

²رازی کرمانشاه

چکیده

مقدمه: ارزش‌گذاری اقتصادی عاملی اساسی، در ارزیابی و بهبود مدیریت پایگاه‌های اطلاعاتی است، که توسط عوامل گوناگونی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. از این‌رو پژوهش حاضر به‌منظور ارزش‌گذاری اقتصادی پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته مقاله‌های فارسی و تعیین عوامل اثرگذار بر آنان از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی انجام شده است.

روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است، با روش پیمایشی و ارزش‌گذاری مشروط که بخشی از روش ترجیحات اظهارشده هست، به تعیین تمایل به پرداخت اقدام نموده است. جامعه پژوهش تمام دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی در سال تحصیلی 95-1394 با تعداد 4145 نفر بود، نمونه پژوهش بر اساس فرمول میشل و کارسون 523 نفر محاسبه شد. همچنین برای انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش‌نامه محقق ساخته دوبعدی بود. برای تعیین روایی از روایی صوری و برای تعیین پایایی از آلفای کرونباخ (83/0) استفاده شد. از روش‌های آماری مانند، آمار توصیفی و آمار استنباطی بهره گرفته شد. در سطح آمار استنباطی متناسب با متغیرهای پژوهش و حالت دوگانه متغیر وابسته (تمایل به پرداخت و عدم تمایل به پرداخت)، نرمال نبودن متغیرها و ثابت نبودن واریانس‌ها از آزمون ناپارامتریک رگرسیون لجستیک با روش ورود هم‌زمان متغیرها استفاده شد.

یافته‌ها: میانگین تمایل به پرداخت سالیانه دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته مقاله‌های فارسی حدود 17.505 تومان بود. هم‌چنین نتایج نشان داد که متغیرهای وضعیت تأهل (در سطح متأهل)، دانشکده (در سطح دانشکده‌های ادبیات، فنی مهندسی، علوم پایه، شیمی و کشاورزی)، تعداد افراد خانواده (در سطح چهار نفر) و میزان استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی (در سطح یک یا چند بار در سال، ماهی یک‌بار، چند بار در ماه، هفته‌ای یک‌بار، چند بار در هفته و تقریباً هرروز) بر تمایل به پرداخت سالیانه دانشجویان تحصیلات تکمیلی در استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی گاهی با علامت مثبت و گاهی با علامت منفی تأثیر گذاشته‌اند.

نتیجه‌گیری: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی تمایل به پرداخت قابل‌ ملاحظه‌ای برای حمایت از بهبود و توسعه پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی داشتند. برای مسئولان دانشگاه توجیهی فراهم شد که با توجه به مشارکت دانشجویان تحصیلات تکمیلی در تأمین هزینه‌ها، تلاش بیشتری در جهت حفظ و توسعه پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی داشته باشند. این امکان فراهم شد که با توجه به متغیرهای تأثیرگذار به پیش‌بینی و جهت‌دهی تمایل به پرداخت دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خصوص مدیریت بهینه پایگاه‌های اطلاعاتی بپردازند؛ بنابراین پیشنهاد شد که تمایل به پرداخت محاسبه‌ شده، برای تحلیل هزینه‌ها پیش از اشتراک پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی مورد استفاده قرار گیرد؛ و از تمایل به پرداخت محاسبه‌ شده به‌عنوان، شاخصی برای تعیین میزان حق اشتراک احتمالی استفاده شود. با توجه به اینکه متغیر دانشکده و میزان استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی تأثیر بسزایی بر تمایل به پرداخت داشته‌اند، به ارائه کارگاه‌های آموزشی در زمینه معرفی و استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی در دانشکده‌های مختلف دانشگاه رازی پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

ارزش‌گذاری اقتصادی، پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی؛ ارزش‌گذاری مشروط؛ تمایل به پرداخت؛ دانشجویان تحصیلات تکمیلی؛ دانشگاه رازی

مراجع

امیرنژاد، حمید (1384). تعیین ارزش کل اقتصادی اکوسیستم جنگل‌های شمال ایران با تأکید بر ارزش‌گذاری زیست‌محیطی- اکولوژیکی و ارزش‌های حفاظتی. پایان‌نامه دکتری. دانشگاه تربیت مدرس.

بیدرام، رسول؛ محمدی، محمود و ناصری اصفهانی، هاجر (1393). ارزش‌گذاری اقتصادی خانه‌های تاریخی محله جلفای اصفهان براساس مفهوم تمایل به پرداخت با رویکرد منفعت اجتماعی. دو فصلنامه مرمت و معماری ایران، 4 (7)، 1-15.

جلالی، بهناز (1385). بررسی وضعیت کتابخانه‌های دانشگاه رازی، علوم پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه و مقایسه با استانداردهای کتابخانه‌های دانشگاهی ایران. فصلنامه کتاب، 67 (3)، 39-50.

حریری، نجلا و فضلی، فرزانه (1390). بررسی چگونگی استفاده پژوهشگران از مجلات الکترونیکی، پایگاه‌های اطلاعاتی و خدمات Alert مطالعه موردی: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی. فصلنامه دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، 5 (16)، 49-60.

حیاتی، زهیر و جوکار، طاهره (1388). بررسی نگرش و رضایت‌مندی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز از پایگاه‌های اطلاعاتی تمام متن ابسکو، پروکوئست، ساینس دایرکت و الزویر. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی (پیام کتابخانه سابق)، 15 (59)، 147-166.

خردمندی، فریبا (1393). بررسی عوامل مؤثر بر ارزش‌گذاری خدمات کتابخانه‌های عمومی با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط CVM : کتابخانه‌های عمومی شهرستان کرمانشاه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی همدان، دانشکده علوم انسانی.

رحمان‌پور، محمد؛ لیاق تدار، محمدجواد و افشار، ابراهیم (1388). توسعه آموزش الکترونیکی در آموزش عالی ایران: چالش‌ها و راه‌کارها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.

شریف پور، محمد (1391). ارزش‌گذاری کارکرد تفریحی دریاچه زریبار از روش‌های ارزش‌گذاری مشروط و هزینه سفر منطقه‌ای (کلاوسون). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده اقتصاد.

فتاحی، رحمت‌الله (1390). توسعه پایگاه‌های اطلاعاتی و ضرورت تدوین یک راهبرد کلان برای مدیریت اطلاعات. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (علوم و فناوری اطلاعات سابق)، ویژه‌نامه ذخیره، بازیابی و مدیریت اطلاعات، 1 (2)، 1-2.

فرج پهلو، عبدالحسین و مکی‌زاده، فاطمه (1389). بررسی هزینه- سودمندی پایگاه‌های اطلاعاتی دانشگاه یزد در سال 2009. فصلنامه تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 44 (54)، 59-80.

قربانی، محمد و فیروز زارع، علی (1389). مقدمه‌ای بر ارزش‌گذاری محیط زیست. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

مرادی، محمود (1392). ارزش‌گذاری اقتصادی خدمات کتابخانه‌های عمومی با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط (CVM): کتابخانه‌های عمومی شهر تهران. پایان‌نامه دکتری. دانشگاه تهران، دانشکده کتابداری و اطلاع‌رسانی، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی.

منصوری، معصومه (1391). ارزیابی مکاشفه‌ای محیط رابط کاربر پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی (مگ ایران و سید) بر اساس مدل نیلسن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

مهاجری، فاطمه و علیجانپور کاسگری، محبوبه (1389). بررسی میزان آشنایی و استفاده دانشجویان علوم پزشکی بابل از پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته (online). فصلنامه دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، 2 (8)، 83-95.

نظری، فریبا؛ خسروی، فریبرز و نوشین فرد، فاطمه (1391). پیش‌بین‌های مؤثر در پذیرش پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته توسط اعضای هیأت علمی. پژوهش‌نامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 2 (2)، 99-118.

هاشمیان، محمدرضا؛ جنتی کیا، محمد و هاشمیان، علیرضا (1392). مهارت‌های اطلاع‌یابی در پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته موجود در کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی در بین دستیاران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. دو ماه‌نامه مدیریت اطلاعات سلامت، 10 (1)، 101-108.

Aabo, S. (2005). Valuing the benefits of public libraries. Information economics and policy, 17, 175 – 198.

Bateman, I. J., & Willis, K. G. (Eds.). (2001). Valuing environmental preferences: theory and practice of the contingent valuation method in the US, EU, and developing countries. Oxford University Press on Demand.

Chatterjee, S. & Hadi, A.S. (2015). Regression Analysis by Example. Fourth Edition, INC: JOHN WILEY & SONS.

Edwards-Jones, G., Davies, B., & Hussain, S. S. (2009). Ecological economics: an introduction. John Wiley & Sons.

Guhde, E. (2012). The Value of Online Resources to North Carolina Public Library Patrons. Retrieved December 1, 2013, from http://www.mpa.unc.edu/sites/www.mpa.unc.edu/files/Emily%20Guhde_0.pdf.

Hider, P. (2008). Using the Contingent Valuation Method for Dollar Valuations of Library Services. The Library Quarterly, 78(4), 437-458.

Ikeuchi, A., Tsuji, K., Yoshikane, F., & Ikeuchi, Ui (2012). Doublebounded Dichotomous Choice CVM for Public Library Services in Japan. Procedia- Social and BehavioralSciences, 73, 205-208.

Ko, Y., Shimb, W., Pyoc, S-H., Changd, J., & Chunge, H. (2012). An economic valuation studies of Public libraries in Korea. Library and Information science Research, 34, 117-124.

Lee, S.-J., Chung, H-K., & Jung, E-J, (2010) ‘Assessing the Warm Glow Effect in Contingent Valuations for Public Libraries’, Journal of Librarianship and Information Science, 42 (4), 236–244.

Moradi, M., & Fathali, A. (2014). The Economical Valuation of Databases Using the Contingent Valuation Method: Sciences University Users of Kermanshah Medical Sciences University. International Journal of Curent Life Sciences, 4 (5), 1882-1888.

Shaffer, M., Stewart, k., Armstrong, A., & Schroeder, A. (2011). Bringing Perspective to The value Of the Vancouver public libraries. Vancouver.

Spash, C. L. (2005). Economics of the environment and development. (Ed) Pushpam Kumar, Ane Book Publication, New Delhi.

Suparmoko, M. (2008); Economic Valuation for Environmental Goods and Services (Market Price Method); Regional Training Workshop on The Economic Valuation of The Goods and Services of Coastal Habitats, Retrieved from http://typecat.com/Economic-Valuation-For-Environmental-Goods-And-Services.

Venkatachalam, L. (2003). The contingent valuation method: a review. Environmental Impact Assessment Review. 24:89-124.