مطالعه وضعیت دگرنویسی عنوان‌های نرم‌افزارهای دیداری-شنیداری غیرفارسی در فهرست‌های کتابخانه‌ای: مطالعه موردی کتابخانه مرکزی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 8، دوره 8، شماره 1، شهریور 1397، صفحه 243-265   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.63163

نویسندگان

زهرا جعفرزاده کرمانی^{* 1}؛ سپیده سادات میرقاسمی²

¹دانشگاه امام رضا ع

²کارشناسی ارشد مدیریت اطلاعات دانشگاه امام رضا ع

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت دگرنویسی عنوان‌های نرم‌افزارهای دیداری-شنیداری غیرفارسی در فهرست پیوسته کتابخانه مرکزی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و ارائه دستورالعمل پیشنهادی، انجام شد.

روش: مطالعه حاضر پیمایشی و از نوع توصیفی است. جامعه آماری پژوهش 2213 مورد عنوان‌های منابع نرم‌افزاری دیداری-شنیداری غیرفارسی در فهرست پیوسته کتابخانه مرکزی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است، که از سال 1372 تا اول دی‌ماه سال 1393 در این فهرست وارد گردیده است. گردآوری داده‌ها با استفاده از کارت مشاهده محقق ساخته انجام گردید.

یافته‌ها: از 2213 عنوان منبع تعداد 1772 مورد از این عنوان‌ها در فهرست‌نویسی آنها از عنوان روی منبع استفاده‌شده، در 134 مورد از عنوان‌ها دگرنویسی انجام شده است، در 7 مورد از این منابع ترجمه و در 300 مورد از آنها ترکیبی از ترجمه و دگرنویسی صورت گرفته است.

نتیجه‌گیری: در سازمان کتابخانه‌ها، فهرست‌نویسی منابع نرم‌افزاری مانند دیگر مواد دیداری-شنیداری صورت می‌گیرد و برای منابع نرم‌افزاری تمایزی قائل نشده‌اند. با توجه به اینکه سرشناسه منابع دیداری-شنیداری عنوان منبع است، جستجوی منابع نرم‌افزاری دیداری-شنیداری اگر با عنوان صورت گیرد، وجود دگرنویسی برای عنوان این منابع امری ضروری می‌نماید. برای یکدستی این دگرنویسی، شیوه‌ای مشخص و معیار، ضروری به‌نظر می‌رسد. همچنین برای ضبط واژه‌های قرضی در فارسی، به سبب اختلاف فاحش نشانه‌های الفبای زبان‌های خارجی، مشکلات جدی وجود دارد. الفبای فارسی آوانگار نیست و به‌همین جهت در ضبط دقیق تلفظ‌ها دچار مشکل است. از این‌رو، ضبط تلفظ‌ واژه‌های بیگانه در فارسی با چندگونگی روبه روست. لذا بهتر است سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز اسناد آستان قدس رضوی، برای منابع با ویژگی‌های خاص به دستورالعملی مجزا از فهرست‌نویسی سایر مواد دیگر داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

دگرنویسی؛ عنوان؛ نرم‌افزار؛ منابع دیداری-شنیداری غیرفارسی؛ سازمان کتابخانه‌ها؛ موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

مراجع

آخشیک، سمیه (1389). خلاصه مباحث روش تحقیق و آمار: ویژه متقاضیان ورود به دوره‌های دکتری و کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: کتابدار.

جهانشاهی، عبدالعلی (1385). بررسی مشکلات دگرنویسی اسامی نویسندگان معاصر ایرانی. مجله اطلاع شناسی ، شماره 11-12، 195-214. بازیابی از:

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/74933/

حافظ‌نیا، محمدرضا (1380). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سمت.

حسینی بهشتی، ملوک السادات (1392). ساخت واژه، اصطلاح‌شناسی و مهندسی دانش. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران: چاپار.

خراسانچی، مهرناز (1381). مطالعه امکان‌سنجی متمرکز یا عدم متمرکز فهرست‌نویسی در آرشیوهای دیداری– شنیداری سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی (موجود در شهر تهران) پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات.

شریفی، ناصر (1337). فهرست کردن آثار فارسی. پایان‌نامه دکتری کتابداری و اطلاع‌رسانی، نیویورک: دانشگاه کلمبیا.

صدیق بهزادی، ماندانا (1371). ناهماهنگی‌های ضبط نام‌های بیگانه در فارسی. فرهنگ. شماره 13، 103- 118. بازیابی از:

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/43539

صدیق بهزادی، ماندانا (1375). شیوه نام ضبط اعلام انگلیسی در فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

عظیما، پرناز (1352). دگرنویسی کلمات و اسامی از فارسی به انگلیسی و از انگلیسی به فارسی پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

فتاحی، رحمت‌الله (1386). از آرمان‌ها تا واقعیت: تحلیلی از مهم‌ترین چالش‌ها و رویکردهای سازماندهی اطلاعات در عصر حاضر. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 10(4)، 5-26.

http://profdoc.um.ac.ir/paper-abstract-1006229.html

فتاحی، رحمت‌الله (1387). فهرست‌نویسی اصول و روش‌ها. تهران: نشر کتابدار.

کرد، لیلا (1381). بررسی وضعیت سازماندهی منابع شنیداری موسیقی در آرشیوهای موسیقی شهر تهران و ارائه الگوی مناسب پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.

متین، پیمان (1382). نویسه‌گردانی اعلام فارسی و عربی با حروف انگلیسی، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شماره 11، 31-50. بازیابی از: http://www.ensani.ir/fa/content/91836/default.aspx

Kinney, D. (2009). The Classification of Music Moving Image Materials: Historical Perspectives, Problems, and Practical Solutions. Cataloging & Classification Quarterly 47, no. 1-2, 2-22.

Lichtenstein, A., Plank, M., & Neumann, J. (2014). TIB's Portal for Audiovisual Media: Combining Manual and Automatic Indexing. Cataloging & Classification Quarterly 52, 562-577. Retrieved from: http://www.tandfonline.com/action/journalInformation?journalCode=wccq20

Longman Dictionary of Contemporary English. (1995). Retrieved from http://www.pearsonlongman.com/dictionaries/

Oxford advanced learns dictionary. (1995). landon: oxford university press. http://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/converter?q=converter

Sharifi, Naser (1956) Cataloging of persian works including rules for transliteration, entry and description. Chicago: American Library association.

Wijayaratne, A. (2006). Bibliographic and physical organization of non-print materials: with special reference to Sri Lankan special libraries. Sri Lanka Journal of Librarianship & Information Management, 1(2), 69-81. Retrieved from http://digital.lib.ou.ac.lk/docs/handle/701300122/389