نقش گروه های ذی‌نفوذ و نیروهای اجتماعی در انتخابات مجلس شورای اسلامی (نمونۀ پژوهی: حوزۀ انتخابیة ممسنی)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 12، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 31، اسفند 1397، صفحه 301-336   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v16i2.75910

نویسندگان

میثم میرزائی تبار^{* 1}؛ سید محمد حسین حسینی³؛

¹دانشگاه تربیت مدرس

²دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

اهداف: گروه‌های ذی‌نفوذ و نیروهای اجتماعی در عرصۀ سیاسی نقش مهمی ایفا می­ کنند و می‌توانند مسیر آیندۀ تحولات را به نفع خود سامان دهند. در حوزۀ انتخابیۀ ممسنی تأثیر­گذاری گروه­های ذی‌نفوذ و نیروهای اجتماعی در طیفی از جهت­ گیری­های متغیر در کوتاه­ مدت و ثابت در بلندمدت در نوسان است. برخی از آن­ها در روندهای سیاسی شهرستان ممسنی به طور مُستمر حضور دارند و در ایام انتخابات مجلس شورای اسلامی بر حجم اثرگذاری خود می­ افزایند و می‌توانند روند تحولات را در راستای اهداف خود هدایت کنند. بزرگان و موی­سپیدان طوایف، گروه‌های خویشاوندی و متنفذان محلی از جمله گروه­های ذی‌نفوذ و بازاریان، کشاورزان، اقشار مذهبی، زنان، روشنفکران و نخبگان از جمله نیروهای اجتماعی در حوزۀ انتخابیه ممسنی هستند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل چگونگی و ارزیابی میزان نقش­آفرینی این بازیگران سیاسی در انتخابات مجلس شورای اسلامی در فضای جغرافیایی ممسنی است.
روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و با بهره‌گیری از اطلاعات کتابخانه­ ای و تحلیل آماری داده­ های میدانی (پرسش­نامه و مصاحبه) به انجام رسیده است. سؤال اصلی این است که گروه­های ذی‌نفوذ و نیروهای اجتماعی چه نقشی در انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزۀ انتخابیه ممسنی دارند؟
یافته‌ها/ نتایج: یافته ها و نتایج پژوهش نشان داد که گروه­های ذی‌نفوذ به صورت ثابت و پایدار و نیروهای اجتماعی به صورت فعال و منفعل از طریق هویت و تعلق مکانی و ساخت طایفه­ ای و تماس با کارگزاران در فرایند انتخابات مجلس و جهت‌دهی به آرای مردم در حوزۀ انتخابیۀ ممسنی ایفای نقش می‌کنند که در این میان نقش گروه‌های ذی‌نفوذ پر رنگ‌تر است (چگونگی). از طرفی میزان نقش ­آفرینی بازیگران سیاسی متفاوت است. در بین گروه­های ذی ­نفوذ در مناطق شهری و روستایی به ترتیب متنفذان محلی و ریش ­سفیدان از بیشترین و ریش ­سفیدان و متنفذان محلی از کمترین میزان تأثیرگذاری برخوردار هستند. در میان نیرو­های اجتماعی در مناطق شهری و روستایی به ترتیب بیشترین اثرگذاری مربوط به معلمان و کمترین میزان تأثیرگذاری مربوط به اقشار مذهبی است.

کلیدواژه‌ها

جغرافیای انتخابات؛ گروه ذی‌نفوذ؛ نیروی اجتماعی؛ طایفه گرایی؛ حوزه انتخابیه مَمَسَنی

مراجع

1. احمدی، م. (1394). کارشناس انجمن و اولیاء و مربیان آموزش و پرورش شهرستان ممسنی. مصاحبة نگارندگان با ایشان. 24/6/1394.

2. احمدی‌پور، ز؛ کریمی، م. (1392). آسیب‌شناسی انتخابات در ایران؛ مطالعة موردی: انتخابات مجلس شورای اسلامی. مجموعه مقالات همایش ملی جغرافیای انتخابات. تهران. انتشارات دانشگاه خوارزمی. 10 اردیبهشت. صص. 277-258.

3. بشیریه، ح. (1381). درس‌های دموکراسی برای همه. تهران: نشر نگاه معاصر.

4. بشیریه، ح. (1390). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: نشر نی.

5. پیکری، ر. (1394). فرماندار سابق شهرستان ممسنی. مصاحبة نگارندگان با ایشان. 15/3/1394.

6. جعفری نژاد، م؛ بابانسب، ح؛ ربیعی، ش. (1390). تحلیل رفتار انتخاباتی (مطالعة موردی: دهمین دورة ریاست جمهوری حوزة انتخابیه هریس). فصل‌نامة تحقیقات سیاسی و بین‌‌المللی، 7 (3)، 208-159.

7. جعفری، ح. (1394). کارشناس سابق تعاون و رفاه اداره آموزش و پرورش شهرستان ممسنی. مصاحبة نگارندگان با ایشان. 24/6/1394.

8. جونز، م؛ جونز، ر؛ وودز، م. (1386). مقدمه‌ای بر جغرافیای سیاسی. (ترجمه، ز. پیشگاهی فرد؛ ر. اکبری). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

9. حافظ‌نیا، م. ر؛ کاویانی‌راد، م. (1393). فلسفة جغرافیای سیاسی. تهران: انتشارات پژوهشکدة مطالعات راهبردی.

10. حسنی، ر. (1393). حراست سابق فرمانداری شهرستان ممسنی. مصاحبة نگارندگان با ایشان. 7/3/1393.

11. حسینی، ز. ا. (1394). جایگاه زنان در ساختار سیاسی امروز. فصل‌نامة فرهنگی - اجتماعی فراسو، 8، 28-27 .

12. حسینی، س. س؛ بهرامی لایق، ل؛ قشمی س. ح. (1396). رابطة بین توسعه‌یافتگی اقتصادی استان‌ها با رفتار انتخاباتی مردم در دهمین دورة انتخابات مجلس شورای اسلامی. پژوهش‌نامة علوم سیاسی، 3 (12)، 126-107.

13. حسینی، س. ع. (1393). رئیس وقت سازمان ثبت احوال شهرستان ممسنی، مصاحبة نگارندگان با ایشان. 20/3/1394.

14. حیاتی، ن. (1394). رئیس سابق ادارة آموزش و پرورش شهرستان ممسنی، مصاحبة نگارندگان با ایشان. 10/3/1394.

15. دُسوان، ر. (1382). درآمدی به جامعه‌شناسی انسانی. (ترجمه، ج. نجفی‌زند). تهران: نشر دوران.

16. دشتی، ع. (1394). رئیس ادارة مخابرات شهرستان ممسنی. مصاحبة نگارندگان با ایشان. 6/7/1394.

17. دوورژه، م. (1376). جامعه‌شناسی سیاسی. (ترجمه، ا. قاضی). تهران: مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

18. رستمی، س. م. ر. (1394). کارشناس و مسئول سابق آموزش متوسطة ادارة شهرستان ممسنی، مصاحبة نگارندگان با ایشان. 3/10/1394.

19. رومینا، ا.؛ صادقی، و. (1394). بررسی تأثیر طایفه‌گرایی بر الگوی رأی‌دهی (مطالعة موردی: شهرستان ممسنی). فصل‌نامة ژئوپلیتیک، 3 (11)، 116-84.

20. رهنورد، ف. ا؛ مهدوی‌راد، ن. ا. (1389). مدیریت انتخابات. تهران: انتشارات اطلاعات.

21. ساعی، ا. (1389). توسعه در مکاتب متعارض. تهران: نشر قومس.

22. سال‌نامة آماری استان فارس. (1390). آمار مربوط به جمعیت شهرستان‌های استان فارس.

23. صادقی، و. (1393). بررسی تأثیر طایفه‌گرایی بر الگوی رأی‌دهی (مطالعة موردی: شهرستان ممسنی. پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد رشتة جغرافیای سیاسی. دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

24. صادقی، و؛ حسینی، س. م. ح. (1394). سرچشمه‌های تولید طایفه‌گرایی در شهرستان ممسنی (استراتژی مقابله با آن). فصل‌نامة فرهنگی ـ اجتماعی فراسو، 8، 28-27 .

25. ضرغامی، ب؛ حسینی، س. م. ح؛ صادقی، و. (1393). تحلیل رابطة طایفه‌گرایی و حقوق شهروندی (مطالعة موردی: شهرستان ممسنی)». همایش منطقه‌ای چالش‌ها و توسعة پایدار ممسنی و رستم. شهرستان ممسنی: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ممسنی. 30 اردیبهشت ماه. صص. 27-10.

26. عالم، ع. ا. ر. (1390). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.

27. قوام، س. ع. ا. ع. (1392). سیاست‌های مقایسه‌ای. تهران: سمت.

28. کاویانی‌راد، م. (1392). جغرافیای انتخابات؛ با تأکید بر انتخابات ریاست جمهوری. تهران: انتشارات خوارزمی.

29. کاویانی‌راد، م؛ قره‌بیگی، م. (1396). جغرافیای انتخابات؛ بنیادها، مفاهیم و رویکردها. تهران: انتشارات پژوهشکدة مطالعات راهبردی.

30. کاویانی‌راد، م. (1386). جغرافیای انتخابات. فصل‌نامة مطالعات راهبردی، 37 (10). 505-481.

31. کوئن، ب. (1386). درآمدی به جامعه‌شناسی. چاپ جدید با اصلاحات. (ترجمه، م. ثلاثی). تهران: نشر توتیا.

32. موسوی، سیدابوالقاسم. (1394). معاون اسبق فرمانداری شهرستان ممسنی (دور ششم). مصاحبة نگارندگان با ایشان. 4/7/1394.

33. میرزائی تبار، م؛ حسینی، س. م. ح؛ صادقی، و. (1396). تبیین رابطة طایفه‌گرایی و حقوق شهروندی؛ (نمونه‌پژوهی: انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزة انتخابییة ممسنی). مجلة پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، 2 (2)، 54-25.

34. میرزائی تبار، م؛ صادقی؛ حسینی، س. م. ح. (1394). تبیین رابطة فرهنگ سیاسی و توسعة اقتصادی؛ مطالعة موردی: شهرستان ممسنی. دوفصل‌نامة دانش سیاسی، 22 (11)، 208-169.

35. ندری، عبدالحمید. (1394). رئیس سابق ادارة کار و تعاون شهرستان ممسنی. مصاحبة نگارندگان با ایشان. 14/7/1394.

36. نقیب‌زاده، ا. (1389). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: سمت.

37. هیوود، ا. (1395). سیاست. (ترجمه، ع. عالم). تهران: نشر نی.

38. Davarpanah, H. (2009). English for the student of political science (2). Tehran: samt.