ویژگی‌ های ایزوتوپی گوگرد و ارتباط آن با مقادیر گوگرد و کربن آلی کل (TOC) در کانسار مس رسوبی منطقه نهند- ایوند، شمال غرب ایران

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 8، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 18، 1397، صفحه 255-266   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v10i1.56795

نویسندگان

سیده نرگس ساداتی^{* 1}؛ محمد یزدی²؛ زهرا نوریان رامشه²

¹محقق اردبیلی

²شهید بهشتی

چکیده

کانه‌زایی مس رسوبی در محدوده نهند- ایوند در فاصله20 کیلومتری شمال شهر تبریز قرار دارد.این منطقه معدنی از لحاظ ساختاری در زون البرز- آذربایجان قرارگرفته است و قسمت کوچکی از منطقه ارسباران را تشکیل می‌دهد. سنگ میزبان اصلی کانی‌سازی از جنس ماسه‌سنگ و سیلت سنگ غنی از مواد آلی به سن میوسن است. ابعاد مواد آلی در نمونه دستی بین چندین میلی‌متر تا 5– 10 سانتی‌متر است. افق‌های کانی‌سازی شده به ابعاد بیست سانتی‌متر تا بیش از یک متر در منطقه دارای سولفیدها و کربنات‌های پراکنده مس در طول مرزهای احیا است و در بین رسوبات سیلتی و مارنی، شیل، سیلت‌سنگ و ماسه‌سنگ قرمز واقع شده است. به‌نظر می‌رسد که تخلخل و نفوذپذیری خوب سنگ‌‌های میزبان (5 تا 10 متر) در مجاورت واحدهایی با نفوذپذیری کمتر (شیل، مارن و سیلت‌سنگ قرمز) شرایط مطلوبی برای مهاجرت جانبی سیال کانه‌دار و کانی‌سازی فراهم آورده است. از طرف دیگر عوامل ساختاری (ازجمله شکستگی‌ها، گسل‌ها، چین‌خوردگی و...) در شدت دگرسانی سوپرژن که موجب جابه‌جایی مجدد و پراکندگی کانه‌زایی در زون‌های نزدیک به سطح می‌شود، مؤثر است. برای بررسی منشأ گوگرد محدوده نهند- ایوند، آنالیز ایزوتوپی گوگرد بر روی 17 نمونه سولفیدی انجام شد. مقادیر δ34S کانی‌های سولفیدی در نمونه‌های بررسی‌شده در مقاطع مختلف اغلب منفی بوده و مقادیر متنوعی بین 9/27- تا 3/1 در هزار را نشان می‌دهند. در حقیقت، مقادیر ایزوتوپی گوگرد در این نمونه‌ها نشان‌دهنده این است که منشأ گوگرد در ماسه‌سنگ‌های کانی‌سازی شده منطقه مورد بررسی نشأت‌گرفته از احیای باکتریایی سولفات توسط مواد آلی است.

کلیدواژه‌ها

ایزوتوپ گوگرد؛ مواد آلی؛ کانی‌سازی مس؛ ماسه‌سنگ خاکستری؛ احیای باکتریایی سولفات

مراجع

Aghazadeh, M. and Badrzadeh, Z., 2012. Sediment-hosted Cu mineralization in Iran: main metallogenic basins and mineralization periods. 34th International geological congress, Geological Survey of Queensland, Brisban, Australia.

Alirezaei, 2009. Stable isotope geochemistry. University Publication, Tehran, 340 pp.

Asadian, 1993. Geological map of Tabriz, Scale 1:100,000. Geological Survey of Iran.

Bendall, C., Lahaye, Y., Fiebig, J., Weyer, S. and Brey, G.P., 2006. In situ sulfur isotope analysis by laser ablation MC-ICPMS. Applied Geochemistry, 21(5): 782–787.

Brown, A.C., 2013. Low-Temperature Sediment-Hosted Copper Deposits. In: K. Turekian and H. Holland (Editors), Treatise on Geochemistry: Geochemistry of mineral despite. Elsievier, Amsterdam, pp. 251-271.

Dewaele, S., Muchez, Ph., Vets, J., Fernandez-Alonzo, M. and Tack, L., 2006. Multiphase origin of the Cu–Co ore deposits in the western part of the Lufilian fold-and-thrust belt, Katanga (Democratic Republic of Congo). Journal of African Earth Sciences, 46(5): 455–469.

Donahue, M.A., Werne, J.P., Meile, C. and Lyons, T.W., 2008. .Modeling sulfur isotope fractionation and differential diffusion during sulfate reduction in sediments of the Cariaco Basin. Geochimica et Cosmochimica Acta, 72(9): 2287–2297.

EI Desouky, H. and Muchez, P., 2009. Two Cu–Co sulfide phases and contrastingfluid systems in the Katanga Copperbelt, Democratic Republic of Congo. Ore Geology Reviews, 36(4): 315–332.

Ghorbani, M.R., 2013. The economic geology of Iran: Mineral deposits and natural resources. Springer, Heidelberg, 572 pp.

Kakegawa, T. and Nanri, H., 2006. Sulfur and carbon isotope analyses of 2.7 Gastromatolites, cherts and sandstones in the Jeerinah Formation, Western Australia. Precambrian Research, 148(1): 115–124.

Kalender, L., 2011. Oxygen, carbon and sulphur isotope studies in the KebanPb–Zn deposits, eastern Turkey: An approach on the origin of hydrothermal fluids. Journal of African Earth Sciences, 59(4–5): 341–348.

Karimzadeh Somarin, A., 2004. Marano volcanic rocks and associated Fe mineralisation, East Azarbaijan Province, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 24(1): 11–23.

Nabavi, M., 1976. An Introduction to Geology of Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, 109 pp. (in Persian with English abstract)

Rajabpour, Sh., Abedini, A., Alipour, S. and Zakeri, L., 2013. Investigation on mineralization and genesis of stratiform copper in Cheshmeh-Konan area of Tasuj, East-Azarbaijan province. Journal of Economic Geology, 5(1): 49–63. (in Persian with English abstract)

Reichenbacher, B., Alimohammadian, H., Sabouri, J., Haghfarshi, E., Faridi, M., Abbasi, S., Matzke-Karasz, R., Fellin, M., Carnevale, G., Schiller, W., Vasilyan, D. and Scharrer, S., 2011. Late Miocene stratigraphy, palaeoecology and palaeogeography of the Tabriz Basin (NW Iran, Eastern Paratethys). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 311(1–2): 1–18.

Sadati, N., 2014. Genesis and Mineralogy of Copper Mineralizationin sedimentary rocks in Nahand- Ivand area (North of Tabriz). Ph.D. thesis, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran, 264 pp. (in Persian with English abstract)

Sadati, N., Mao, J., Yazdi, M., Behzadi, M., Adabi, M.H., Xu, L. and Mokhtari, A.A, 2014. Diagenetic alterations of copper sulfides in sedimentary copper deposit in Nahand –Ivand area, NW Iran. The 14th international mineral processing symposium program, Pine Bay Resort Hotel, Kuşadası, Turkey.

Sadati, N., Mao, J., Yazdi, M., Behzadi, M., Adabi, M.H., Xu, L., Zhenyu, Ch. and Mokhtari, A.A., 2016. Sulfide mineral chemistry investigation of sediment-hosted stratiform copper deposits, Nahand-Ivand area, NW Iran. Ore Geology Reviews, 72(1): 760–776.

Sadati, N., Yazdi, M., Behzadi, M., Adabi, M.H. and Mokhtari, A.A, 2013. The role of organic matter in genesis of sedimentary-hosted stratiform copper deposits in Nahand-Ivand area, NW Iran. Goldschmidt Conference, Firenze Fiera Congress and Exhibition Centre, Florence, Italy.

Sen, S. and Purabrishemi, Z., 2010. First porcupine fossils (Mammalia, Rodentia) from the late Miocene of NW Iran, with notes on late Miocene–Pliocene dispersal of porcupines. Paläontologische Zeitschrift, (84): 239–248.

Yazdi, M., 2003.Conventional methods in geochemical explorations. Shahid Beheshti University, Tehran, 180 pp. (in Persian)