ارزیابی الگوی توزیع مکانی و پویایی علف‌های هرز در یک مزرعه گندم

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 9، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 18، مهر و آبان 1389، صفحه 646-657   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i4.7957

نویسندگان

علیرضا باقری^* ؛ محمدحسن راشد محصل¹؛ پرویز رضوانی مقدم²؛ مهدی نصیری محلاتی³

¹گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

چکیده
نوع گیاه زراعی و رژیم‌های مدیریتی در تناوب زراعی بر پویایی و توزیع مکانی علف‌های هرز موثرند. به منظور ارزیابی الگوی توزیع مکانی علف‌های هرز و پویایی آن در طی فصل رشد، آزمایشی طی زمستان سال 1385 و بهار سال 1386 در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوی به اجرا درآمد. به این منظور قطعه زمینی به ابعاد یک هکتار و با سابقه تناوبی یونجه- آیش- گندم انتخاب شد. علف‌های هرز موجود در مزرعه به روش نمونه برداری گسسته سیستماتیک و با استفاده از کوادرات 5/0 × 5/0 متر، طی سه مرحله به ترتیب قبل از کنترل شیمیایی، پس از کنترل شیمیایی و قبل از برداشت به تفکیک شمارش و تراکم هر گونه ثبت گردید. مجموعا از در 195 نقطه نمونه برداری شده در مزرعه 24 گونه علف هرز مشاهده شد. در ابتدای فصل رشد گونه‌های غالب مزرعه را شاه تره ایرانی و هفت بند تشکیل می‌دادند. با ادامه فصل رشد بر اهمیت گونه‌های چند ساله بویژه پیچک صحرایی و خارلته افزایش و از اهمیت برخی گونه‌های یک ساله غالب ابتدای فصل، مانند شاه تره ایرانی کاسته شد. به منظور توصیف توزیع مکانی علف‌های هرز مزرعه توابع واریوگرام گونه‌ها در هر مرحله محاسبه شدند. اجزاء واریوگرام، بسته به گونه و مراحل نمونه برداری متفاوت بودند. در مورد گونه‌های رایج و در مرحله اول و دوم نمونه برداری، کمترین و بیشترین میزان اثر قطعه‌ای به ترتیب معادل 16/0 و 001/1 بود، دامنه تأثیر علف‌های‌هرز مزرعه نیز در محدوده‌ای بین 6/3 – 48/93 متر متغیر بود. از اجزاء واریوگرام‌ها در فرایند کریجینگ استفاده شد و نقشه‌های توزیع مکانی علف‌های هرز در مزرعه رسم شدند. نتایج نشان داد که فراوانی و پویایی مکانی علف‌های تحت تأثیر سابقه تناوبی و عملیات زراعی متناسب با آن بوده، از سوی دیگر نقشه ها، توزیع لکه‌ای علف‌های هرز را تائید کردند این امر فرصت استفاده از مدیریت متناسب با مکان علف‌های هرز را فراهم می‌آورد.

واژه‌های کلیدی : توزیع مکانی، نمونه‌برداری گسسته، واریوگرام، نقشه علف‌های‌هرز