بررسی ساختار بازار و قدرت بازاری صنایع غذایی و آشامیدنی براساس رویکرد برسناهان و لئو

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 10، دوره 29، شماره 2، تیر 1394، صفحه 204-215   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v0i0.44819

نویسندگان

محمدنبی شهیکی تاش¹؛ اسمعیل قلی پور بلسی²؛ اعظم محمدزاده^{* 2}

¹گروه اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان

²دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

صنایع فرآوری مواد غذایی از مهم‌ترین گروه های صنعتی کشورهای درحال توسعه می باشد که نقش مؤثری در توسعه اقتصادی این نوع کشورها بازی می کند. این مقاله به بررسی ساختار بازار، درجه قدرت بازاری و ضریب تبانی صنایع غذایی و آشامیدنی ایران براساس روش سازمان صنعتی نوین (NEIO) و با رویکرد برسناهان و لئو (12) می پردازد. برای این منظور از داده های کد چهار رقمی ISIC طی سال های 1390- 1374 برای بررسی 19 صنعت استفاده می شود. علاوه بر این با توجه به شاخص هرفیندال- هیرشمن نیز به بررسی ساختار بازار در صنعت مورد نظر پرداخته شده است.نتایج نشان می دهد که شرایط غیر رقابتی برای 18 صنعت معنادار شده است. درجه قدرت بازاری بین 43/0 و 24/2 است. 12 صنعت دارای بازار انحصار چندجانبه و تولید روغن و چربی دارای بازار انحصار نزدیک به کامل است.تغییرات حدسی برای دو صنعت آرد و غلات و حبوبات و چای سازی بسیار بالا و به ترتیب برابر با 24/2 و 14/2 است. به‌طور خلاصه, صنایع با درجه بالای تبانی شامل، عمل آوری و حفاظت میوه، تولید قند و شکر، نانوایی، کشتار دام و طیور می شود. صنایع با درجه تبانی پایین شامل: تولید روغن و چربی حیوانی و نباتی, چای سازی، تولید ماتاء و ماء الشعیر می شود. صنایع پیرو از الگوی کورنو شامل صنعت چای سازی می‌شود. صنایع با ضریب تبانی بین 2 تا 5 شامل، عمل‌آوری و حفاظت ماهی، تولید فرآورده های لبنی، تولید خوراک دام، تولید قند و شکر، نانوایی،نان شیرینی و بیسکویت، نوشابه های الکلی گازدار می شود و در نهایت در صنعت درجه‌بندی خرما الگوی رقابتی به چشم می خورد.بنابراین توصیه می‌شود ساختار و روابط بین بنگاه ها در بخش هایی که ضریب تبانی بالایی دارند به خوبی مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم از ابزار نظارتی و در بعضی موارد و موقعیت های جغرافیایی، با توجه به تمرکز بنگاه ها در آن منطقه به کنترل مستقیم از سوی شورای رقابت اقدام گردد.

کلیدواژه‌ها

انحصار چندجانبه؛ صنعت؛ قدرت بازاری؛ کشش تغییرات حدسی

مراجع

1- Abayasiri-Silva K. 1999. Market Power in Australian Manufacturing Industry: A Confirmation of Hall’s Hypothesis. Centreof Policy Studies, Nonash University, General Paper No.G-132.

2- Allender William J., and Richards Timothy J. 2010. Market Diversion and Market Power: California Eggs. Rev Ind Organ, 36(2):37–58.

3- Ahmadian M. 2005.Industrial Economics (With Modern Approach).SID Tehran University Publications. Tehran

4- Alijani F., Sabuhi M. 2009. Measurement of Market Power and Cost Efficiency of Beef and Veal Production and Distribution. Agricultural Economics Research, 1(4) 77- 90.

5- Appelbaum E. 1982.The estimation of the degree of oligopoly power. Journal of Econometrics, 19(5): 287-299.

6- Azzam Azzeddine M. 1997. Measuring Market Power and Cost-Efficiency Effects of Industrial Concentration. The Journal of Industrial Economics, 45(3): 377-386.

7- Boyle G.E. 2004. Hall–Roeger tests of market power in Irish manufacturing industries. The Economic and Social Review, 35: 289–304.

8- Bresnahan Timothy F. 1982. The oligopoly solution concept is identified. Economics Letters, 10(4): 87-92.

9- Bresnahan Timothy F. 1989. Chapter 17 Empirical studies of industries with market power. In S. Richard & W. Robert (Eds.), Handbook of Industrial Organization, 2(3): 1011-1057.

10- Cetorelli N. 1999. Competitive Analysis in Banking: Appraisal of the Methodologies. Economic Perspectives. Federal Reserve Bank of Chicago, 1(3): 2–15.

11- Durevall D. 2007. Demand for coffee in Sweden: The role of prices, preferences and market power. Food Policy, 32(4): 566-584.

12- Farahbakhsh N., Nouruzi B. 2001. Analysis of Production and Export Capacity of The Food Industry. Journal of Commerce, 19(2) 135- 173.

13- Francis R. 2000. Eating More Beef: Market Structure and Firm Behavior in the Pacific Basin Beefpacking Industry. World Development, 28(4): 531-550.

14- Hatirli Selim A., Ozkan Burhan Jones Eugene., and Aktas Ali R. 2006. Application of measuring market power and costefficiency in the milk sub-sector in Turkey compared to other European countries. Trends in Food Science & Technology, 17(3): 367-372.

15- Hindriks F.A. 1999. Non-competitive Rents in Dutch Manufacturing: Conduct and Performance in the New Empirical Industrial Organization. EIM Research Report 9905/E.

16- Hoseini S., Abasifar A., Shahbazi H. 1999. Investigation Market Power in Marketing Chain Of The Meat in Iran. Journal of Agricultural Economics and Development.62 (5)15- 32.(in Persian with English abstract).

17- Koontz Stephen R. 2003. Market power in the United States red meatpacking industry. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 19: 519-544.

18- Lau L. 1982. On identifying the degree of competitiveness from industry price and output data. Economic Letters, 10(3):93–99.

19- Lopez Rigoberto A., AzzamAzzeddine M. and LIRÓN-ESPAÑACArmen. 2002. Market Power and/or Efficiency: A Structural Approach. Review of Industrial Organization, 20(3):115–126.

20- Mazhari M., Yazdani S. 2005. Measurement of Market Power by the New Industrial Orgaanization Model (Case study: the Extractive Industry in the Khorasan). Journal Of Iran Agricultural Sciences, 1(2) 159- 167.

21- Oustapassidis K., Vlachvei A., and Notta O. 2000. Efficiency and Market Power in Greek Food Industries. American Journal of Agricultural Economics, 82(5): 623-629.

22- Rezitis A.N. 2008. Efficiency and productivity effects of bank mergers: evidence from the Greek banking industry. Economic Modelling, 25(3): 236–254.

23- Saitone Tina L., Sexton Richard J., and Sexton Steven E. 2008. Market Power in the Corn Sector: How Does It Affect the Impacts of the Ethanol Subsidy? Journal of Agricultural and Resource Economics, 33(4):169-194

24- Salhofer Klaus TriblChristoph.,and Sinabell Franz. 2012. Market power in Austrian food retailing: the case of milk products. Science+Business Media, 39: 109–122.

25- Schroeter John R., AzzamAzzeddine M.and ZhangMingxia. 2000. Measuring Market Power in Bilateral Oligopoly: The Wholesale Market for Beef. Southern EconomicJournal, 66(3): 526-547.

26- Sheikhzeinodin A., BAkhshudeh M. 2008. Market Power Live Animals and Cost Efficiency in the Red Meat Industry Case Study of Fars Industry Meat.Journal Agricultural Economics and Development.61 (2)125- 143.(in Persian with English abstract).

27- Statistical Center of Iran. Results of the Four-Digit ISIC Industrial Firms.

28- Steen Frode, and Salvanes Kjell G. 1999.Testing for market power using a dynamic oligopoly model. International Journal of Industrial Organization, 17: 147-177.

29- Yang Sheng-Ping. 2005. Market power and cost efficiency: the case of the USaluminum industry. Resources Policy, 30(2), 101-106