شناسایی و اولویت‌بندی موانع جریان دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی بر اساس مدل بلوغ مدیریت دانش مرکز بهره‌وری و کیفیت آمریکا

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 6، دوره 8، شماره 2، اسفند 1397، صفحه 129-146   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.69899

نویسندگان

عسگر اکبری^* ؛ فاطمه نوشین فرد؛ نجلا حریری

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

مقدمه: مدیریت دانش در سازمان، فرایند ایجاد، توزیع و به‌کار بردن دانش برای اهداف سازمانی را هدایت می‌کند. شناخت نقاط ضعف و موانع عوامل موفقیت جریان دانش در سازمان، می‌تواند بر روند مدیریت دانش تأثیر گذارد. از این‌رو پژوهش حاضر به شناسایی و اولویت‌بندی موانع جریان دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی براساس مدل بلوغ مدیریت دانش مرکز بهره‌وری و کیفیت آمریکا می‌پردازد.
روش‌شناسی: روش پژوهش حاضر پیمایشی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل 184 نفر از مدیران کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌ها می‌باشند که همه آنها با سرشماری در پژوهش شرکت داده شدند. گردآوری داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق‌ساخته انجام شد.
یافته‌ها: موانع جریان دانش از نظر درجه اهمیت به ترتیب اولویت؛ عوامل مدیریتی با میانگین 72/5 در رتبه اول، بُعد منبع دانش با میانگین 17/5 رتبه دوم، بُعد عوامل سازمانی با میانگین 67/4 رتبه سوم، بُعد عوامل زمانی با میانگین 37/4 رتبه چهارم، بُعد کانال‌های ارتباطی با میانگین 22/4 رتبه پنجم، بُعد عوامل فردی با میانگین 21/4 رتبه ششم، بُعد عوامل فناوری با میانگین 92/3 رتبه هفتم و بُعد ویژگی‌های دانش با میانگین 72/3 رتبه هشتم قرار دارند. از نظر رتبه‌بندی موانع ابعاد جریان دانش با سطح بلوغ مدیریت دانش، به ترتیب بیش‌ترین موانع، سطح نوآوری، سطح بهینه‌سازی، سطح استانداردسازی، سطح توسعه و سطح شروع می‌باشند.
نتیجه‌گیری: کتابخانه‌های دانشگاهی در گام‌های اصلی چرخه مدیریت دانش با موانع و گلوگاه‌هایی مواجه هستند. اگرچه این موانع در کل ابعاد جریان دانش وجود دارد اما این موانع در بُعد مدیریتی از دیگر عوامل ملموس‌تر است. بنابراین توجه به شاخص‌های رهبری کارآمد، سبک درست مدیریت، حمایت سازمانی، توجه به کارکنان دانشی، برای رفع موانع ضروری می‌باشد

کلیدواژه‌ها

ابعاد دانش؛ جریان دانش؛ سازمان کتابخانه؛ سطوح بلوغ؛ کتابخانه های دانشگاهی؛ مدیریت دانش

مراجع

اخوان، پیمان؛ اولیایی، النوش؛ دسترنج‌ممقانی، نسرین و ثقفی، فاطمه (1389). توسعه فرآیندهای چرخه مدیریت دانش مبتنی بر عوامل مؤثر بر موفقیت دانش. فصلنامه سیاست علم روز، 3(2)، 1-11.

پورسراجیان، داریوش؛ اولیاء، محمد صالح؛ سلطانی‌علی‌آبادی، مژگان (1392). تعیین و اولویت‌بندی موانع به اشتراک‌گذاری دانش در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی مطالعه موردی مؤسسه آموزش عالی امام جواد (ع). فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، 9(34)، 34-43.

تاج‌الدینی، اورانوس؛ موسوی، علی سادات؛ شعبانی، علی (1389). مدیریت دانش در عصر وب 2: رویکردی تکامل گرایانه. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، (51)، 101-119.

تقی‌پور، محمد؛ محبوبی، مریم؛ قراگوزلو، حمید (1395). بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر موانع به اشتراک‌گذاری دانش (به انضمام مطالعه موردی). فصلنامه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، 31(4)، 1049-1074.

تیمورنژاد، کاوه؛ نجف‌بیگی، رضا؛ بهمنی، عباس (1390). شناسایی و رتبه‌بندی موانع فرهنگی در پیاده‌سازی مدیریت دانش در بین واحدهای ستادی و تولیدی شرکت ایران‌خودرو. مدیریت فرهنگی، 5(12)، 97-112.

حسن‌بیگی، محسن (1389). ارائه مدل عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش به‌منظور افزایش خلاقیت و یادگیری سازمانی در شرکت فرودگاه‌های کشور. دانشگاه پیام نور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی.

حسنقلی‌پور، طهمورث؛ عابدی جعفری، حسن و خطیبیان، ندا (1388). سنجش سطح بلوغ مدیریت دانش در سازمان‌ها از طریق یک مدل بلوغ توسعه‌یافته مدیریت دانش. فصلنامه علوم و مدیریت ایران، 4(14)، 121- 148.

حقیقت‌طلب، مریم (1392). شناسایی و استخراج موانع جریان دانش مبتنی بر سطوح مدل بلوغ مدیریت دانش سازمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه مدیریت اجرایی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد سلامی واحد قزوین.

حلاجیان، ابراهیم (1395). بررسی و اولویت‌بندی موانع استقرار مدیریت دانش در شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور با روش تحلیل سلسله مراتب. فصلنامه مدیریت شهر، (45)، 119-134.

ابراهیمی، سمیه (1392). مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی و غیردولتی. مجله تعاون و روستا، 5(14)، 53-70.

دهقان‌نجم، منصور (1388). مدیریت دانش و نقش آن در نوآوری سازمانی. ماهنامه مهندسی خودرو و صنایع وابسته، (10)، 47-52.

رادینگ، آلین (1383). مدیریت دانش: موفقیت در اقتصاد جهانی مبتنی بر اطلاعات. (ترجمه محمدحسین لطیفی). تهران: سمت.

ربیعی، علی؛ معالی، مهناز (1391). بررسی موانع زیرساختی اعمال مدیریت دانش و ارائه الگوی بهبود در مراکز آموزش عالی. سیاست علم و فناوری، 5(1). 1-16.

ربیعی، نامدار (1396). بررسی موانع اجرای مدیریت دانش در شرکت‌های ایرانی؛ مطالعه موردی: (شرکت راهبرد و توسعه طرح‌ها). اطلاعات و مدیریت دانش، 16(2)، 1-17.

رفیعه، زهرا (1396). عوامل و موانع اشتراک‌گذاری دانش بین دبیران (مطالعه موردی: دبیران فیزیک شهر نیشابور). مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، (21)، 19-33.

حسینی‌امین، حامد؛ میراعلمی، فرنوش و شصتی، ریحانه (1396). مدل بلوغ مدیریت دانش. دومین همایش ملی علوم انسانی، تهران، شرکت توسعه دانش فرزانگان ایران، 1-20. بازیابی شده در 20 اسفند 1396 از https://www.civilica.com/Paper-NHSC02-NHSC02_086.html

عباسی، زهره (1386). «مروری بر مدل‌های پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان‌ها». اولین کنفرانس مدیریت دانش، 13-14 بهمن، مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی. صص 1-15.

مزروعی نصرآبادی، اسماعیل؛ شورکی، محبوبه (۱۳۹۳). بررسی موانع پیاده‌سازی مدیریت دانش در شرکت توزیع نیروی برق استان قم. سومین همایش ملی سالیانه علوم مدیریت نوین، گرگان، انجمن علمی و حرفه‌ای مدیران و حسابداران گلستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی‌آباد کتول.

مصباحی‌جمشید، مهرناز (1391). تعیین موانع اشتراک دانش برای استقرار مدیریت دانش. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.

منوریان، عباس؛ فضلی، فاطمه؛ مصباحی، جمشید (1393). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل پیش‌برنده و بازدارنده تسهیم دانش در یک سازمان دولتی. فرایند مدیریت توسعه، 27(90)، 25-46.

مومیوند، روح‌الله (1387). بررسی موانع سازمانی اعمال سیستم مدیریت دانش (مطالعه موردی در اداره‌های ثبت احوال استان همدان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه منابع انسانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.

Ajinferuke, I. (2003). Role of information professionals in knowledge management programs, empirical evidence from Canada. Information Science Journal, 6(1), 247-257.

Cvitanovic, C., Hobday, A.J., Van Kerkhoff, L., Marshall, N.A. (2015). Overcoming barriers to knowledge exchange for adaptive resource management, the perspectives of Australian marine scientists. Marine Policy, 52, 38-44.

Connelly, C.E. & Kelloway, E. K. (2003). Predictors of employees' perceptions of knowledge sharing culture. Leadership & Organization Development Journal, 24 (5/6), 294-305.

Davenport, T.H. & Prusak, L. (1998). Working Knowledge: How Organizations Manage What They Know. Boston, Massachusetts, Harvard Business School Press.

Desouza, K.C. (2003). Strategic Contributions of game rooms to knowledge management: some preliminary insight. Information & management, 41 (1). 63-74.

Lin, C., Tan, B., chang, S. (2008). An exploratory model of knowledge flow barriers with in healthcare organizations. Information & Management, 45(5), 331–339

Lin, C., Wu, J., Yen, D. C. (2012). Exploring Barriers to Knowledge Flow at Different Knowledge Management Maturity Stages. Information & management, 49, 10- 23.

Patil, S.K., Kant, R. (2014). Ranking the barriers to knowledge management adoption in the supply chain using the fuzzy AHP method. International Journal of Business Innovation and Research, 8(1), 52-75.

Pee, Lg., Kankanhalli, A. (2009). A model of organizational knowledge management maturity based on people, process, and technology. Journal of Information & Knowledge Management, 8, 79-99.

Qinxuan, G., Yingting, G. (2011). A Factorial Validation of Knowledge-Sharing Motivation Construct. Journal of Service Science and Management, 4(1), 59-65.

Riege, A. (2005). Three- dozen knowledge sharing barriers mangers must consider. Journal of knowledge management, 9(3), 18- 35.

Sharifuddin, S.O., Ikhsan, S., Rowland, F. (2004).”knowledge management in a public organization: a study on the relationship between organizational elements and the performance of knowledge transfer”. Journal of knowledge management, 8(2), 95-111.

American productivity and quality center (5.0.3) (2011). Processes Classification Framework. Retrieved January 7, 2011, from http://www.apqc.org/process-classification-framework.