بررسی عوامل ساختاری مؤثر در نوآوری در کارآفرینی روستایی (نمونۀ موردمطالعه: شهرستان فاروج)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 3، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 33، اسفند 1398، صفحه 67-100   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v17i2.70282

نویسندگان

محمد رضا دربان آستانه؛ حمید شایان^* ؛ علی اکبر عنابستانی؛ حمداله سجاسی قیداری

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

اهداف: وجود تنگناهای مرتبط با بخش روستایی به‌ویژه ضعف در ارتقای توان اشتغال‌زایی ایجاب می‌کند که تنها راهکار مؤثر در این زمینه، رونق کارآفرینی ازطریق نوآوری باشد؛ بنابراین، هدف از انجام این پژوهش شناخت عوامل مؤثر در نوآوری در کارآفرینی در شهرستان فاروج است تا از این طریق گامی در مسیر توسعۀ مناطق روستایی برداشته شود.
روش: برای رسیدن به هدف تحقیق، از روش تحقیق ترکیبی (توصیفی-تحلیلی) استفاده شده است. جامعۀ آماری همۀ کارآفرینان و نوآوران شهرستان به تعداد 63 نفر بودند که در 10 سال گذشته به‌عنوان افراد خلاق و نوآور در زمینۀ کارآفرینی در استان معرفی شده‌اند. تمام جامعۀ آماری به‌صورت تمام‌شماری در این مطالعه شرکت کردند. برای تحلیل کیفی از دو گروه دیگر شامل 22 استاد خبرۀ دانشگاهی و 21 کارشناس ادارات مرتبط با امور روستایی نیز استفاده شده است. روایی ابزار پژوهش با بهره‌گیری از نظرهای کارشناسان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (898/0= α) تأیید شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم‌افزار SPSS و متناسب با مقیاس متغیرها از آزمون‌های خی دو، فریدمن، تی تک‌نمونه‌ای و تحلیل واریانس استفاده شد.
نتایج/ یافته‌ها: براساس نتایج توصیفی پژوهش مشخص شد که شاخص ویژگی‌های فردی و خانوادگی با آمارۀ 44/3 و شاخص آموزش و پژوهش با آمارۀ 37/3  بیشترین میانگین را به‌عنوان شاخص‌های ساختاری نوآوری روستایی داشتند. نتایج آزمون فریدمن برای مقایسۀ میزان تأثیر و اولویت‌بندی هریک از شاخص‌های مؤثر در نوآوری در کل جامعۀ پاسخگو، نشان‌دهندۀ معنا‌داری آزمون بود؛ درنتیجه، ویژگی‌های فردی و خانوادگی بالاترین اولویت را دارند. همچنین، نتایج آزمون تی تک‌نمونه‌ای مشخص کرد که مقدار تی در تمام شاخص‌ها و متغیر نوآوری روستایی از مقدار متوسط (یعنی 3) بیشتر است و ویژگی‌های فردی یکی از شاخص‌های مهم در نوآوری روستایی است. در انتها براساس نتایج آزمون تحلیل واریانس (آنوا) مشخص شد که بین عوامل مؤثر در نوآوری در فرایند کارآفرینی روستایی تفاوت وجود دارد؛ به‌طوری‌که از نظر اساتید «عوامل فراملی و خارجی»، به عقیدۀ کارشناسان «عوامل فراملی و خارجی» و از نظر نوآوران «عوامل فردی» مهم‌ترین عامل هستند.

کلیدواژه‌ها

کلیدواژه‌ها: عوامل ساختاری؛ ویژگی های فردی؛ نوآوری؛ کارآفرینی روستایی؛ شهرستان فاروج

مراجع

1. احمدی، ع. ا.، درویش، ح.، و نجاری، ر. (1387). مبانی کارآفرینی. تهران : انتشارات دانشگاه پیام نور.

2. استانداری خراسان شمالی. (1392). آخرین تقسیمات کشوری شهرستان فاروج. بجنورد: استانداری خراسان شمالی.

3. اکبری لنگوری، ج. (1391). بررسی نقش کارآفرینی بر توسعة پایدار اقتصادی (نمونة موردی کارگاه‌های زودبازده شهر بابل). مقالة ارائه‌شده در کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان، مراکز سه گانه کارآفرینی، رشد واحدهای فناوری و ارتباط با صنعت (جامعه)، 23 آبان، بابلسر.

4. امیری، ف. (1392). ارائة یک مدل انتقال تکنولوژی شرکت های کارآفرین بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات. مقالة ارائه‌شده در اولین همایش ملی مدیریت کسب و کار، 3 بهمن، همدان.

5. حیدری ساربان، و. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت کارآفرینان روستایی استان اردبیل. مجلة جغرافیا و توسعه، 13(38)، 151-168.

6. دشمن زیاری، ا.، طلایی، ق.، و رجبیان تابش، آ. (1392). مبانی و اصول کارآفرینی-تئوری و کاربردی-بنگاه‌های کوچک و متوسط و بزرگ. تهران: انتشارات مهربان نشر.

7. رضوان، ق. ع.، آگهی، ح.، علی بیگی، ا. ح.، و زرافشانی، ک. (1394). شناسایی چالش‌های بازاریابی کارآفرینان کشاورزی شهرستان کرمانشاه. فصلنامة پژوهش‌های روستایی، 6(1)، 47-64.

8. رضوانی، م. ر. (1383). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی روستایی در ایران. تهران: نشر قومس.

9. رضوانی، م. ر.، و نجارزاده، م. (1387). بررسی و تحلیل زمینه‌های کارآفرینی روستاییان در فرایند توسعة نواحی روستایی (مطالعة موردی: دهستان براآن جنوبی، استان اصفهان). مجلة توسعة کارآفرینی، 2، 161-188.

10. رکن‌الدین افتخاری، ع. ر.، و سجاسی قیداری، ح. (1389). توسعة روستایی با تأکید بر کارآفرینی. تهران: انتشارات سمت.

11. رکن‌الدین افتخاری، ع. ر.، طاهرخانی، م.، و سجاسی قیداری، ح. (1388). تحلیل ابعاد و عوامل مؤثر بر توسعة کارآفرینی کشاورزی مناطق روستایی: روستاهای شهرستان خدابنده. فصلنامة روستا و توسعه، 12(3)، 43-72.

12. زالی، م. ر.، و رضوی، م. (1387). پژوهشی در زمینة موانع توسعة کارآفرینی در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

13. سجاسی قیداری، ح. ا. (1387). مطالعه و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعة کارآفرینی کشاورزی مناطق روستایی (منطقة موردمطالعه شهرستان خدابنده) (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی‌ارشد رشتة جغرافیا وبرنامه‌ریزی روستایی)، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

14. سرشماری نفوس و مسکن خراسان شمالی. (1395). مرکز آمار ایران. بجنورد: استنانداری خراسان شمالی.

15. سعیدا اردکانی، س.، کنجکاو منفرد، ا. ر.، حکاکی، س. م.، و رضایی دولت‌آبادی، ح. (1392). شناسایی عوامل مؤثر بر توسعة نوآوری فردی. فصلنامة مدیریت توسعة فناوری، 1(2)، 135-155.

16. شاه‌حسینی، ا.، کاووسی، ا.، و چاوش‌باشی، ف. (1388). نوآوری و کارآفرینی، تهران: آییژ.

17. شهبازی، ک.، حسن‌زاده، ا.، و جعفرزاده، ب. (1393). بررسی تأثیر کارآفرینی و نوآوری‌تر رشد اقتصادی. دوفصلنامة نوآوری و ارزش‌آفرینی، 2(5)، 44-56.

18. صیادی، س.، و طالبی، ف. (1391، آبان). خلاقیت و نوآوری بایسته‌های رفتاری برای توسعة کارآفرینی. مقالة ارائه‌شده در کنفرانس ملی کار آفرینی و مدیریت کسب‌وکار های دانش‌بنیان، مراکز سه‌گانة کارآفرینی، رشد واحدهای فناوری و ارتباط با صنعت (جامعه)، 23 آبان، بابلسر.

19. علیدوست، س.، ولشکرآرا، ف. (1392). اولویت‌بندی موانع توسعة کارآفرینی زنان روستایی گرمسار. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 6(1)، 7 -16.

20. فراهانی، ح.، و حاجی‌حسینی، س. (1390). نقش کارآفرینی روستایی در توسعة پایدار روستا. مقالة ارائه‌شده در اولین همایش جغرافیا و برنامه‌ریزی توسعة روستایی، 23و 24 آذر، دانشگاه فردوسی مشهد.

21. فرجی سبکبار، ح. ع.، بدری، س. ع.، سجاسی قیداری، ح.، صادقلو، ط.، و شهدادی خواجه‌عسگر، ع. (1390). اولویت‌بندی توسعة کارآفرینی در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک پرومتی (دهستان حومة بخش مرکزی شهرستان خدابنده استان زنجان). مجلة پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، 75، 53-68.

22. قادر مرزی، ح.، جمشیدی، ع. ر.، جمینی، د، و نظری سرمازه، ح. (1393). شناسایی موانع توسعة کارآفرینی زنان روستایی (مطالعة موردی: دهستان شلیل شهرستان اردل). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 5(17)، 103-118.

23. قدیری معصوم، م.، .چراغی، م.، کاظمی، ن.، و زارع، ز. (1393). تحلیل موانع توسعة کارآفرینی در نواحی روستایی مورد: دهستان غنی بیگلو، شهرستان زنجان. اقتصاد فضا و توسعة روستایی، 3(1)، 3-17.

24. مرکز آمار ایران. (1390). سرشماری نفوس مسکن. شهرستان فاروج. بجنورد: استنانداری خراسان شمالی.

25. مریدسادات، پ. (1393). طراحی الگوی سیاست توسعة کشاورزی پایدار با رویکرد کارآفرینانه (رسالة منتشرنشدة دکتری). رشتة جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

26. مه‌نگار، ف.، و پیکری‌فر، ف. (1392). مبانی کارآفرینی، پروژة طرح کسب‌وکار جدید. تهران: انتشارات مهرگان قلم.

27. ناصری، م. ر. (1390). مقدمه‌ای بر کارآفرینی و پروژه. مشهد: آهنگ قلم.

28. یعقوبی، ن. م. (1389). روستای الکترونیک: رهیافت مبتنی‌بر فناوری اطلاعات در سیاست گذاری مدیریت روستایی. سیاست علم و فناوری، 3(2)، 95-104.

29. Ardagna, S., & Lusardi, A. (2008). Explaining international differences in entrepreneurship: The role of individual characteristics and regulatory constraints (No. w14012). National Bureau of Economic Research.

30. Ashomre, C. (2008). Criteria for youth entrepreneurship education. Consortium for entrepreneurship education. Retrieved from www. entre-ed. org/ _entre/ criteria.html

31. Balcik, B., & Beamon, B. M. (2008). Facility location in humanitarian relief. International Journal of Logistics, 11(2), 101-121‏.

32. Chambers, E. J., & Shaw, S. E. (2004). A primer on western Canadian entrepreneurship. Western Centre for Economic Research, University of Alberta. Retrieved from https://b2n.ir/614532

33. Dabson, B. (2002). Strengthening local rural economies through entrepreneurship. The American Midwest: Managing Change in Rural Transition, 177.

34. Hisrich, R., Peters, M., & Dea, S. (2005). Entrepreneurship. New York, NY: MC Grow Hill.

35. Jancikova, H. (2004). The entrepreneurial factor in economic growth. Organization Studies, 20(6), 1011-1033.

36. Johannessen, J. A., Olaisen, J., & Olsen, B. (2001). Mismanagement of tacit knowledge: the importance of tacit knowledge, the danger of information technology, and what to do about it. International Journal of Information Management, 21(1), 3-20.

37. Kaushik, S. K., Kaushik, S., & Kaushik, S. (2006). How higher education in rural India helps human rights and entrepreneurship. Journal of Asian Economics, 17(1), 29-3.

38. Kuratko, D. F., & Hadgetts, R. M. (2004). Entrepreneurship theory, process and practice. Cincinnati, OH: South-Western College Pub.

39. Laukkanen, M. (2003). Exploring academic entrepreneurship: drivers and tensions of university-based business. Journal of Small Business and Enterprise Development, 10(4), 372-382.

40. Martin, J. S., & Novicevic, M. (2010). Social entrepreneurship among Kenyan farmers: A case example of acculturation challenges and program successes. International Journal of Intercultural Relations, 34(5), 482-492.

41. Patel, B., & Chavda, K. (2013). Rural entrepreneurship in India: Challenge and problems. International Journal of Advance Research in Computer Science and Management Studies, 1(2), 28-37.‏

42. Poon, J. P., Thai, D. T., & Naybor, D. (2012). Social capital and female entrepreneurship in rural regions: Evidence from Vietnam. Applied Geography, 35(1), 308-315.

43. Santhi, N., & Kumar, S. R. (2011). Entrepreneurship challenges and opportunities in India. Bonfring International Journal of Industrial Engineering and Management Science, 1, 14-16.

44. Saxena, S. (2012). Problems faced by rural entrepreneurs and remedies to solve it. IOSR Journal of Business and Management (IOSRJBM), 3(1), 23-29.

45. Sobel, R. S. & King, K. A. (2008). Does school choice increase the rate of youth entrepreneurship? Economics of Education Review, 27, 429-438.

46. Uslu, Y. D., Hancıoğlu, Y., & Demir, E. (2015). Applicability to green entrepreneurship in Turkey: A situation analysis. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 1238-1245.

47. Wilton, W., & Toh, W. (2012). Determinants of entrepreneurship: A framework for successful entrepreneurship. World Review of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, 8(3), 285-296.