نقش قابلیت‌های مرجع مجازی بر بهبود فعالیت‌های پژوهشی کاربران

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 15، دوره 8، شماره 2، اسفند 1397، صفحه 299-316   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.69339

نویسندگان

حمید قاضی زاده^* ؛ سعید غفاری

دانشگاه پیام نور

چکیده

مقدمه: ازآنجاکه خدمات مرجع مجازی، خدماتی است که از قابلیت‌های مطلوبی برخودار بوده و می‌تواند در فرایند خدمات‌رسانی در محیط وب، نقش‌آفرین نیز باشد، بررسی نقش این‌گونه قابلیت‌ها در روند تحقیقات کاربران، بیش‌ازپیش محسوس خواهد بود. ازاین‌رو، هدف از این پژوهش، بررسی نقش خدمات و قابلیت‌های مربوط به مؤلفه‌های مرجع مجازی بر بهبود عملکرد فعالیت‌های تحقیقاتی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی است.   
روش‌شناسی:  تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و به روش پیمایشی انجام شده است. ابزارگردآوری داده‌ها، پرسش‌نامه و جامعه آماری آن، کلیه دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی بوده که 377 نفر  به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای و براساس جدول مورگان گزینش انتخاب شدند.
یافته‌ها: تحلیل‌ها نشان داد که از میان انواع مؤلفه‌های مرتبط با قابلیت‌های مرجع مجازی، سرعت ارائه پاسخ با میانگین امتیاز 29/4، وضعیت مطلوبی داشته و در اولویت قرار گرفت و سایر مؤلفه‌ها مانند پاسخ‌گویی کتابدار، جامعیت پاسخ و اعتبارمنابع با میانگین ۹۴/۳، 86/3 و ۷۵/۳  به ترتیب در مراتب بعدی قرار گرفته و وضعیتی نسبتاً مطلوب داشتند.
نتیجه‌گیری: ارزش مقاله حاضر در نشان‌دادن قابلیت‌های مرجع مجازی در کتابخانه‌ها است. تمرکز بر مؤلفه‌های مرتبط با مرجع مجازی، خواهد توانست تا امور پژوهشی کاربران درکتابخانه‌ها را  تسهیل نماید. دراین‌راستا، بهره‌گیری از قابلیت‌های مرجع مجازی کتابخانه‌های دانشگاه توسط دانشجویان، درحدمطلوب بوده و همچنین اعتماد دانشجویان به میز مرجع مجازی کتابخانه دانشگاه در حد بالایی بوده و این بدان معنا است که مسئولان کتابخانه باید در این راه توجه و دقت نظر بیشترى داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

مرجع مجازی؛ فعالیت های تحقیقی؛ دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی

مراجع

علیپورحافظی، مهدی و نوروزی، یعقوب. (1382). خدمات مرجع از راه دور در کتابخانه های مجازی. فصلنامه کتاب، دوره چهاردهم، شماره اول، 87-96. بازیابی 24 اسفند1396 از: http:// nastinfo.nlai.ir

علیجانی، رحیم. (1392). مرجع مجازی: بهترین رویکردها. تهران: نشر کتابدار.

فولرتن، ورا. (۱۳۸۱). خدمات مرجع پست الکترونیکی: مرور تأملی درباره تجارب کتابخانه گلمان (میترا صمیمی، مترجم). فصلنامه کتاب، ۱۳(4)،150-153.

لنکس، آر. دیوید، ابلس، الین‌جی، وایت، ماریلین دوماس و هاکو، سیرا. (1388). میز مرجع مجازی: مرجعی برای آینده (مهدی محمدی، مترجم). تهران: نشر چاپار.

محمدی، فرناز؛ بزرگی اشرف السادات (1391) خدمات مرجع مجازی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: ارزیابی کیفی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. دوره 23، شماره 1، 131-147.

منصوری، علی و میترا پشوتنی‌زاده. (1385). اهمیت میز مرجع دیجیتالی در کتابخانه‌ها و رهنمودهایی برای طراحی نرم‌افزار میز مرجع مجازی. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 21 (4)، 1-18.

نبوی، فاطمه. (1384). کتابخانه دیجیتالی مبانی نظری، محتوا، ساختار، سازمان‌دهی، استاندردها و هزینه‌ها (همراه با نگاهی به برخی کتابخانه‌های دیجیتالی خارجی و داخلی). مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، ۱۳۸۴.

یاری‌فیروز‌آبادی، حسین. (1386). پست الکترونیکی و نیاز کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی به آن. مجله الکترونیکی نما، 7(2). 43-52.

Bradford, Jane T., Barbara, Costello and Lenholt, Robert (2005). Reference Service in the Digital Age: An Analysis of Sources Used to Answer Reference Questions. The Journal of Academic Librarianship 31(3):263-272. doi: 10.1016/j.acalib.2005.03.001

Coughlan, K. (2014).Digital reference services: How does the library- based services compare with the expert services? Library Review, 53(1), 17-23. doi:10.1108/00242530410514757.

Docket, B. (2014). From reference library to information services. Services in Danger. 55(6), 301-308. doi: 10.1108/00242530010354083

Enrema, G. (2013). Managing the reference desk online. Reference Services Review, 31(3), 257-263. doi: 10.1108/00907320310486854.

Fan, Suhua Caroline, Fought, Rick L and Gahn, Paul C. (2017). Adding a feature: Can a Pop-Up Chat Box Enhance Virtual Reference Services? Journal Medical Reference Services Quarterly. Volume 36, Issue 3. Pages 220-228. doi: 10.1080/02763869.2017.1332143

Greenberg, R., & Bar-Ian, J. (2015). Ask a librarian: Comparing virtual reference services in an Israeli academic library. Library and Information Science Research, 37(2), 139-146. doi: 10.1016/j.lisr.2014.09.005

Houston, A. M. (2016). What’s in a name? Toward a new definition of reference. Reference & User Services Quarterly, 55(3), 186-188. Retrieved May 21,

2018, from https://journals.ala.org/index.php/rusq/article/viewFile/5927/7512

Kruger, H. (2015) Reference Service for Users. Information Technology and Libraries. 35, 123-129. doi: 10.1108/RSR-08-2017-0028

Lochore, S. (2014). How good are the free digital reference services? A Comparison of library-based and expert services. Library Review, 53(1), 24-29. doi: 10.1108/00242530410514766

Margaret, S. W. (2015). Impact of the internet on delivery of reference services in university libraries. Program: Electronic Library and Information Systems, 39(1), 25-38. doi: 10.1108/00330330510578787

McCrea, R. (2015). Evaluation of two library–based and one expert reference service on the web. Library Review, Vol. 53 Issue: 1, pp.11-16. doi: 10.1108/00242530410514748

Nilsen, Kirsti and Ross, Sheldrick (2008). Evaluating Virtual Reference from the Users’ Perspective. Journal the Reference Librarian. Volume 46, Issue 95-96. Pages 53-79 | published online: 20 Oct 2008. doi: 10.1300/J120v46n95_05

Penner, K. (2012). Mobile technologies and roving reference. Public Services Quarterly, 7(1- 2), 2733. doi: 10.1080/15228959.2011.572775

Ramos-Eclevia, M., & Maestro, R. (2018). Teaching Diversity, Becoming Inclusive: Perspectives and Possibilities in ASEAN Library and Information Science Schools. Journal of the Australian Library and Information Association. Volume 67, Issue 2. Pages 96-115. doi:10.1080/24750158.2018.1467142.

Shaw, Kate and Spink, Amanda (2013). University Library Virtual Reference Services: Best Practices and Continuous Improvement. Journal Australian Academic & Research Libraries. Volume 40, Issue 3 . Pages 192-205. doi: 10.1080/00048623.2009.10721404

Stevens, Christy, R. (2013). Reference Reviewed and Re-Envisioned: Revamping Librarian and Desk-Centric Services with Lib StARs and Lib Answers. The Journal of Academic Librarianship. Volume 39, Issue 2, Pages 202-214. doi:/10.1016/j.acalib.2012.11.006

Yang, S., & Dalal, H. (2015). Delivering virtual reference services on the web: An investigation into the current practice by academic libraries. Journal of Academic Librarianship, 41(1), 68-86. doi:10.1016/j.acalib.2014.10.003