امکان‌سنجی پیاده‌مداری و تأثیر آن بر احیای بافت تاریخی شهرها (مطالعۀ موردی: خیابان قیام در شهر یزد)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 6، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 33، اسفند 1398، صفحه 147-170   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v17i2.77226

نویسندگان

محمد حسین سرائی؛ شهاب الدین حج فروش^*

دانشگاه یزد

چکیده

اهداف: این پژوهش باهدف امکان‌سنجی پیاده‌مداری و تأثیر آن بر احیای بافت تاریخی شهر محدودۀ موردمطالعه انجام ‌شده است.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی-توسعه‌ای و از حیث ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی با استفاده از ابزار پرسش‌نامه است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش‌های آماریAHP  (تابع ترجیحی گاوسی)، پرومته و رگرسیون (آنوا) بهره گرفته ‌شده است.
یافته‌ها/نتایج: نتایج پژوهش حاکی از آزمون AHP (تابع ترجیحی گاوسی)، اوزان 31 شاخص موردمطالعه را مشخص کرد. در ادامه با استفاده از روش پرومته، به اولویت‌بندی ابعاد و شاخص‌های پژوهش پرداخته شد و درنهایت، با استفاده از آزمون رگرسیون (آنوا) مشخص شد که بین تقویت قابلیت پیاده‌مداری محورهای تاریخی با احیای بافت تاریخی محدودۀ مطالعه‌شده همبستگی معناداری وجود دارد.
نتیجه‌گیری: تقویت قابلیت پیاده‌مداری محورهای تاریخی می‌تواند به احیای بافت تاریخی شهر یزد منجر ‌شود. در انتهای مقاله، دربارۀ اهمیت پیاده‌مداری در شهر بحث ‌شده است و راهکارهایی برای سوق‌دادن محدودۀ مورد مطالعه به‌سمت پیاده‌مداری ارائه ‌شده است.

کلیدواژه‌ها

قابلیت پیاده مداری؛ احیای بافت تاریخی؛ خیابان قیام؛ شهر یزد

مراجع

1. بمانیان، م.، یاری، ف.، حسین‌پور، ع.، و شمشیربند، م. (۱۳۹۱). تحلیل راهبردی استفاده از فضاهای پیاده‌محور در طراحی شهری با تأکید بر کاهش آلاینده‌های شهری. مقالة ارائه‌شده در چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، 20 و 21 اردیبهشت، دانشگاه فردوسی مشهد.

2. حبیبی، ک.، و حقی، م. ر. (1397). مقایسة تطبیقی کیفیت پیاده‌راه‌ها در ایران و خارج کشور با مدل ANP. مجلة معماری و شهرسازی ایران، (15)، 5-19.

3. حیدری سورشجانی، ر.، غلامی بیمرغ، ی.، و صادقی، ح. (1395). پتانسیل‌یابی الگوی پیادهمداری و رشد هوشمند در بافت مرکزی شهرکرد. مقالة ارائه‌شده در اولین همایش بین‌المللی اقتصاد شهری (با رویکرد اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل)، 29 اردیبهشت، تهران.

4. ربانی ابوالفضلی، غ.، رهنما، م. ر.، و خاکپور، ب. (1396). ارزیابی قابلیت پیاده‌مداری با تأکید بر رویکرد نوشهرگرایی در بلوار سجاد مشهد. مجلة جغرافیا و توسعة فضای شهری، 4(2)، 1-24.

5. ریسمانچیان، ا.، و حیدری، م. (1386). نقش پیاده‌راه‌های درون‌محله‌ای در ارتقای سطح کیفی منظر شهری. مقالة ارائه‌شده در سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری، 4 اسفند، جزیرة کیش.

6. سلطانی، ع.، و پیروزی، ر. (1391). پیمایش قابلیت پیاده‌مداری محورهای فرهنگی-تاریخی (مطالعة موردی: محور حافظ (شیراز)). نشریة شهر و معماری بومی، (3)، 65-77.

7. عباس‌زادگان، م. (1383). نظریة مدرن جنبش معماری، شهرسازی به فضاهای شهری. ماهنامة شهرداری‌ها، (67)، 39-45.

8. عباس‌زاده، ش.، و تمری، س. (1391). بررسی و تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پیاده‌راه‌ها به‌منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی (مطالعة موردی: محورهای تربیت و ولیعصر تبریز). فصلنامة علمی-پژوهشی مطالعات شهری، 1(4)، 95-104.

9. عرب حلوایی، ا. م. (1388). کاربرد روش‌های پرامتی در تصمیم‌گیری‌های پلیس. دوماهنامة توسعة انسانی پلیس، 6(23)، 21-43.

10. فرخی، م. (1389). امکان‌سنجی ارتقای نقش شهرداری تهران در بهبود قابلیت پیادهمداری معابر شهری (نمونة موردمطالعه: مقایسة پیادهراه باغ سپهسالار و خیابان ولی‌عصر در تهران) (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی‌ارشد رشتة مدیریت شهری)، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

11. فرخی، م. (1389). نقش محورهای پیاده در توسعة پایدار شهرها. مقالة ارائه‌شده در اولین همایش توسعة شهری پایدار در ایران، 2 آذر ، دانشگاه تهران .

12. قائم مقامی، م. (1395). رویدادهای معماری، یزد. بازیابی از http://memari.online/16883

13. قربان‌پور، م.، زالی، ن.، یوردخانی، م.، و آزاده، ر. (1397). ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر تقویت سرزندگی در مسیرهای پیادة شهری (مطالعة موردی: پیاده ‌راه علم‌الهدی شهر رشت). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 13(1)، 105-123.

14. قربانی، ر.، و جام کسری، م. (1389). جنبش پیادهگستری، رویکردی نو در احیاء مراکز شهری (موردمطالعه: پیاده‌راه تربیت تبریز). مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 2(6)، 55-72.

15. کاشانی‌جو، خ. (1394). پیاده‌راه‌ها از مبانی طراحی تا ویژگی‌های کارکردی. تهران: نشر آذرخش .

1‌ر کرمانشاهی، ش.، عزیزی، م.، و درزی رامندی، ع. (1394). امکان‌سنجی احداث پیاده‌راه در معابر شهری (مطالعة موردی: خیابان مداین در نازی‌آباد تهران). مقالة ارائه‌شده در پانزدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، معاونت و سازمان حمل‌ونقل ترافیک، 12 اسفند، تهران.

17. کلانتری خلیل‌آباد، ح.، سلطان محمدلو، س.، و سلطان محمدلو، ن. (1395). طراحی پیاده‌راه و تأثیر آن بر کیفیت زندگی در بافت تاریخی شهرها (مطالعة موردی پیاده‌راه تربیت تبریز). مطالعات معماری ایران، (9)، 159-174.

18. مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری عمومی نفوذ و مسکن شهر یزد، تهران، بازیابی از https://www.amar.org.ir

19. یزدانی، م.، صدیق، آ.، و پاشازاده، ا. (1395). بررسی وضعیت امنیت اجتماعی در احداث پیاده‌راه در شهر اردبیل. فصلنامة جغرافیا و توسعه، (44)، 209-228.

20. Aultman-Hall, L., Roorda, M., & Baetz, B.W. (2006). Using GIS for evaluation of neighborhood pedestrian accessibility. Journal of Urban Planning and Development, 123(1), 53-66.

21. Bicycle Federation of America. (1998). Creating walkable communities: A guide for local governments. United States, Washington, DC: Mid-America Regional Council.

22. Brans, J. P., & Vincke, P. (1985). Note-a preference ranking organisation method: (The PROMETHEE method for multiple criteria decision-making). Management Science, 31(6), 647-656.

23. Carroon, J. (2010). Sustainable preservation: Greening existing buildings. New York, NY: John Wiley and Sons.

24. Dommes, A. (2019). Street-crossing workload in young and older pedestrians. Accident Analysis and Prevention, 128, 175-184.

25. Liu, Q. (2018). The effect of dedicated exit on the evacuation of heterogeneous pedestrians. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 506, 305-323.

26. Merlino, S., & Mondada, L. (2019). Crossing the street: How pedestrians interact with cars. Language and Communication, 65, 131-147.

27. Monteiro, F. B., & Campos, V. B. (2012). A proposal of indicators for evaluation of the urban space for pedestrians and cyclists in access to mass transit station. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 54, 637-645.

28. Pikora, T., Giles-Corti, B., Bull, F., Jamrozik, K., & Donovan, R. (2003). Developing a framework for assessment of the environmental determinants of walking and cycling. Social Science and Medicine, 56(8), 1693-1703.

29. Sapawi, R., & Said, I. (2012). Constructing indices representing physical attributes for walking in urban neighborhood area. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 179-191.

30. Southworth, M. (2005). Reinventing main street: From mall to townscape mall. Journal of Urban Design, 10(2), 151-170.

31. Stangl, P. (2011). The US pedestrian plan: Linking practice and research. Planning Practice and Research, 26(3), 289-305.

32. Sun, Y. (2019). Simulations of bi-direction pedestrian flow using kinetic Monte Carlo methods. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 524, 519-531.

33. Tolley, R. (2003). Introduction: talking the talk but not walking the walk. In R. Tolley (Ed.), Sustainable transport: Planning for walking and cycling in urban environments, (pp. xv-xxi). Cambridge: Woodhead.

34. Waldock, R. (2012). Planning and designing for pedestrians: Guidelines. Retrieved from https:// www. transport. wa. gov. au/ mediaFiles/ activetransport/ AT_ WALK_ P_ plan_ design_ pedestrians_ guidelines.pdf.

35. Wolch, J., Wilson, J.P., & Fehrenbach, J. (2005). Parks and park funding in Los Angeles: An equity-mapping analysis. Urban Geography, 26(1), 4-35.