اثر باکتری‌های محرک رشد، کود نیتروژن و گوگرد بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه کرچک (Ricinus communis L.) در منطقه سیستان

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 9، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 20، تیر 1393، صفحه 275-289   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v6i2.39368

نویسندگان

سکینه قاسمی؛ سید محسن موسوی نیک^*

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

با توجه به اهمیت روغن گیاه صنعتی کرچک (Ricinus communis L.) در صنایع و با توجه به تأثیر تغذیه بهینه گیاهی و اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و گوگرد در حصول عملکرد مناسب، این پژوهش جهت شناسایی مناسب‌ترین اثر محرک‌های رشد برای گیاه کرچک اجرا گردید. به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن، گوگرد و باکتری‌های محرک رشد بر خصوصیات عملکردی کرچک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مجتمع بقیه‌الاعظم (چاه‌نیمه) وابسته به دانشگاه زابل واقع در شهرستان زهک در سال زراعی 91-1390 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل باکتری‌های محرک رشد در سه سطح (شاهد، نیتروکسین، سوپرنیتروپلاس به میزان دو لیتر در هکتار)، کود نیتروژن در سه سطح (صفر، 150 و200 کیلوگرم در هکتار) و کود گوگرد در دو سطح (صفر و 300 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج این بررسی نشان داد نیتروژن، گوگرد، باکتری و اثرات متقابل باکتری × نیتروژن و باکتری × گوگرد از نظر آماری دارای اختلاف معنی‌داری بود، ولی اثر متقابل گوگرد × نیتروژن اختلاف معنی‌داری نداشت. وزن دانه‌ها، وزن هزار‌ دانه، تعداد کپسول و دانه در بوته تحت تأثیر هیچ یک از این تیمارها قرار نگرفت. بیشترین تأثیر باکتری بر روی وزن خشک کپسول، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، درصد روغن و مقدار پروتئین و گوگرد فقط بر روی تعداد گل‌آذین در گیاه و نیتروژن بر روی اکثر صفات مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد که بیشترین تأثیر باکتری‌ها بر روی گیاهان اثرات متقابل باکتری × گوگرد که بالاترین و کمترین درصد روغن به ترتیب مربوط به تیمار نیتروکسین و سوپرنیتروپلاس با میانگین 89/51 و 85/47 همچنین اثرات متقابل باکتری × نیتروژن بالاترین و کمترین ارتفاع گیاه مربوط به تیمار نیتروکسین و شاهد به ترتیب با میانگین 29/82 و 33/53 را به خود اختصاص دادند.

کلیدواژه‌ها

پروتئین؛ درصد روغن؛ سطح برگ؛ گل‌آذین؛ وزن هزار دانه

مراجع

Ali Mohammadi, M., Valad Abadi., S.A.R., Danshiyan, J., and Aref, B. 2001. Effect of nitrogen and plant density on grain yield and oil of Caster (Ricinus communis L.). New Journal of Sustainable Agriculture 21: 57- 65. (In Persian with English Summary)

Abdul-Jaleel, C., Manivannan, P., Sankar, B., Kishorekumar, A., Gopi, R., Somasundaram, R., and Panneerselvam, R .2007. Pseudomonas florescence enhances biomass yield and ajmalicine production in Catharanthus roseus under water deficit stress. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces 60: 7-11.

Akbari, K.N., Sutaria, G.S., Patel, P.R., and Yusufzai, A.S. 2001. Response of castor (Ricinus Communis L.) To nitrogen and Phosphorus under rainfed condition. Advances in Plant Sciences 14(2): 445-451.

Boswell, F.C., Meisinger, J.J., and Case, W.L. 1985. Production, marketing and use of nitrogen fertilizers. In: Fertilizer Technology and Use. Third Edition. Soil Science Society of America Madison WI 229-292.

Bacilio, M., Rodriguez, H., Moreno, M., and Hernandez, J.P. 2004. Mitigation of salt stress in wheat seedling by a gfp-tagged Azospirillum lipoferum. Biology and Fertility of Soils. 40:188–193.

Brenner, M.L. 1990. The role of hormones in photosynthate partitioning and seed filling. In P.J. Davis (Ed.) Plant hormones and their role in plant growth and development (474-493). Kulwer Academic Publishers, the Netherlands.

Chabot, R., Antoun, H., and Cescas, M.P. 1993. Stimulation of the growth of maize and lettuce by inorganic phosphorus solubilizing microorganisms. Canadian Journal of Microbiology 39: 941-947.

Doan, L.G. 2004. Ricin: mechanism of toxicity, clinical manifestations, and vaccine development. Clinical Toxicology 42(2): 201-208.

Dobbelaere, S., Vanderleyden, J., and Okon, Y. 2003. Plant growth-promoting effects of diazotrophs in the rhizosphere. Critical Review in Plant Sciences 22: 107-149.

Ehsani pour, A., Zeinali, H., and Razmjo, K. 2012. Amounts of nitrogen fertilizer on the quality and yield of Foeniculum vulgare Mill. in different populations. Journal of Medicinal Plants 9: 37-47. (In Persian with English Summary)

Ghasemian, V. 2000. Study of micronutrients elements such as iron, zinc and manganese on the quantity and quality of seed soybean under West Azerbaijan. MSc Thesis of Agronomy, College of Agriculture, Tarbiat Modarres, Tehran, Iran. (In Persian with English Summary)

Hosseinpour, M., Pirzad, A.R., Habibi, H., and Fotokian, M.H. 2011. Effect of biological nitrogen fertilizer (Azotobacter) and plant density on yield, yield components and essential oil of Anise. Agricultural Science and Sustainable Production 2(21): 69-86. (In Persian with English Summary)

Kazemi Poshtmassari, H., Pirdashti, H.A., Bahmanyar, M.A., and Nasiri, M. 1987. Study the effects of nitrogen fertilizer rates and split application on yield and yield components of different rice (Oryza sativa L.) cultivars. Pajouhesh and Sazandegi 75: 68-77. (In Persian with English Summary)

Keshavarz Afhsar, R., Chaichi, M.R., Alipore Jahangiri, A., Ansari Jovini, M., Moghadam, H., Ehteshami, M.R., and Khavazi, K. 2011. Effect of foliar application of plant growth-promoting bacteria on forage yield and forage sorghum grain varieties Speed feed (Sorghum bicolor var. Speed feed). Journal of Crop Science 42(3): 575- 584. (In Persian with English Summary)

Kloepper, J.W., Hume, D.J., Scher, F.M., Singleton, C., Tipping, B., Lalibert, E.M., Fraulay, K., Kutchaw, T., Simonson, C., Lifshitz, R., Zaleska, I., and Lee, L. 1987. Plant growth-promoting rhizobacteria on canola (rapeseed). Phytopathology 71: 42-46.

Koocheki, A., Tabrizi, L., and Ghorbani, R. 2008. Effect of biofertilizers on agronomic and quality criteria of Hyssop (Hyssopus officinalis). Iranian Journal of Field Crops Research 6(1): 127-137. (In Persian with English Summary)

Lucy, M., Reed, E., and Glick, B.R. 2004. Applications of free living plant growth promoting rhizobacteria. Antonie van Leeuwenhoek 86: 1-25.

Marter, A.D. 1981. Castor: Markets, Utilization and Prospects. Journal of Tropical Product Institute 152: 55-78.

Messick, D.L., and De Brey, C. 2002. Sulfur fertilizer-new products add to conventional sources to offer a wide range of options. International Fertilizer Industry Association 1: 202-293.

Meyer, D.M. 2000. Pyoverdins. Pigments siderophores and potential taxonomic markers of fluorescent pseudomonads species. Archives of Microbiology 174: 135-142.

Mohammad Varzi, R., Habibi, D., Vazan, S., and Pazeki, A. R. 2010. Effect of plants growth promoting rhizobacteria and Nitrogen fertilizer on yield and yield components of sunflower. Fifth National Conference on New Ideas in Agriculture. Islamic Azad University, Isfahan (Isfahan) Department of Agriculture. (In Persian with English Summary)

Mousavinik, M. 2012. Effect of different levels of sulfur fertilization on yield, quality and quantity of medicinal plants (Plantago ovate L.) under drought stress conditions in Baloochistan. Journal of Agroecology 4(2): 170- 182. (In Persian with English Summary)

Naseri, F. 1997. Oil Seeds. Press and Publication Institute of Astan Qods Razavi 816 pp. (In Persian)

Nezarat, S., and Gholami, A. 2011. The effects of plant growth promoting rhizobacteria (Azospirillum and Pseudomonas) on growth and yield of corn (Zea mays L.). Journal of Agronomy 91: 44-51. (In Persian with English Summary)

Ogunniyi, D.S. 2006. Castor oil: a vital industrial raw material. Journal of Bioresource Technology 97: 1086–1091.

Olnes, S., Refsnes, K., and Piohl, A. 1974. Mechanism of action of the toxic lectins abrin and ricin. Nature 249: 627-631.

Omid Baigi, R., Fakhr Tabatabai, S.M., and Akbari, T. 2001. Effects of N- Fertilizers and Irrigation on the Productivity (growth, seed yield, and active substance) of linseed. Iranian Journal of Agricultural Sciences 32(1): 53-64. (In Persian with English Summary)

Rezapor, A.R., Heidari, M., Galavi, M., and Ramrodi, M. 2011. Effect of water stress and different amounts of sulfur fertilizer on grain yield, grain yield components and osmotic adjustment in Nigella sativa L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 27(3): 384-396. (In Persian with English Summary)

Sepehri, A., Modarese Sanavi, S.A.M., Qare Riyazi, B., and Yamini, Y. 2002. Effect of water deficit and different nitrogen rates on growth and development stages, yield and yield component of maize (Zea mays L.). Journal of Agricultural Sciences 4(3): 184-195. (In Persian with English Summary)

Vande Broek, A. 1999. Auxins upregulate expression of the indol-3-pyruvate decarboxylase gene in Azospirillum brasilense. Journal of Bacteriology 181: 1338-1342.

Vladabadi, A.R., Yosefi, F., and Shirvani Rad, A.H. 2010. Effect of water holding and different nitrogen levels on some of agronomic (characteristics of castor bean (Ricinus communis L.). Journal of Agronomy 6(1): 99-110. (In Persian with English Summary)