شیوه های سخنوری در گاهان

جستارهای نوین ادبی

مقاله 3، دوره 47، شماره 4 - شماره پیاپی 187، بهمن 1393، صفحه 1-20   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v47i4.30107

نویسندگان

عباس آذرانداز^* ؛ معصومه باقری

دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

گاهان شامل 17 سرود، کهن ترین اثر ادبی ایران است که در نظمی هجایی و به زبانی شاعرانه سروده شده است. در سده های اخیر که بررسی های علمی متعددی دربارۀ گاهان صورت گرفته، ویژگی های شاعرانۀ آن نیز از نظر دور نیفتاده است، به گونه ای که برخی اوستاشناسان کوشیده اند با تکیه بر شواهد درون متنی، یا در مقایسه با ریگ ودا اسلوب شاعرانۀ آن را بازنمایند. در این گفتار، با اشاره به برخی از این موارد، عناصر شاعرانۀ دیگری نیز که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته، نشان داده می شود؛ عناصری که هزاره ها پس از گاهان نیز شاعران در آثار خود به کار گرفته اند. پژوهش حاضر به بلاغت گاهان و استفاده از جلوه های بیانی و آرایه هایی چون مجاز، تشبیه، استعاره، سؤال و جواب، تضاد و واج آرایی می پردازد. به یاری وحدت سبک گاهان و شیوۀ شاعرانه ای که سراینده با آن نام خود را در این سرودها آورده است، کوشش می شود درستی انتساب این اشعار به زرتشت ثابت گردد و در بیان یکسان بودن شگردهای بلاغیِ ادوار مختلف شعر، از شعر فارسی به ویژه ابیاتی از حافظ نیز نمونه هایی ذکر می گردد.

کلیدواژه‌ها

گاهان؛ زرتشت؛ شعر؛ بلاغت؛ معانی؛ بیان؛ آرایه های ادبی؛ تخلص

مراجع

ابوالقاسمی، محسن. (1381). شعر در ایران پیش از اسلام. تهران: سمت.

اسماعیل پور، ابوالقاسم. (1385). سرودهای روشنایی. تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و نشر اسطوره.

بورگل، یوهان کریستف. (1367). سه رساله دربارۀ حافظ. ترجمۀ کورش صفوی. تهران: مرکز.

تفضلی، احمد. (1383). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: سخن.

حافظ، شمس الدین محمد. (1373). حافظ به سعی سایه. تهران: چشم و چراغ و هوش و ابتکار.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1385). این کیمیای هستی. تهران: آیدین.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). زمینۀ اجتماعی شعر فارسی. تهران: اختران.

شوارتز، مارتین. (1390). بررسی چند تعبیر عرفانی در گاهان زردشت. ترجمۀ فاطمۀ جدلی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

عالیخانی، بابک. (1379). بررسی لطایف عرفانی در نصوص عتیق اوستایی. تهران: هرمس.

فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی.

کلنز، ژان. (1386). مقالاتی دربارۀ زرتشت و دین زرتشتی. ترجمۀ احمد قائم مقامی. تهران: فرزان.

همایی، جلال الدین. (1373). معانی و بیان. تهران: هما.

Hintze, A. (2002). “On the literary Structure of the Older Avesta”, London: Bulletin of the School of Oriental and African Studies.

Hintze, A. (2009) “Avestan Literature” in a History of Persian Literature, Vol. XVII: I. B. TAURIS.

Holman. C. Hugh. (1985). A Handbook to Literature.Indiana: ITT bobs-Merrill Educational Publishing Company, Inc.

Humbach, H. (1991). The Gāthas of ZarathuShtra and Other Old Avestan Texts.Heidelberg: Carl Winter.

Humbach, H..(1994). the Heritage of Zarathushtra. Universitätverlag: Heidelberg.

Insler, S. (1975). The Gāthās of Zarathushtra. (Acta Iranica 8), Leiden, Teheran – Liège.

Macdonell, A. A. (1917). a Vedic Reader. Oxford: Clarendon Press.

Shwartz, M. (1985). "Scatology and Eschatology in Zoroaster, in Acta Iranica vol. XI, papers in honor of Professor Mary Boyce. Leiden, pp. 473-496.