پتروژنز سنگ های آتشفشانی طرق- مزده بر پایه شیمی کانی کلینوپیروکسن (جنوب نطنز، کمان ماگمایی ارومیه- دختر)

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 6، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 21، 1398، صفحه 305-320   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v11i2.63479

نویسندگان

مرضیه غدیرپور¹؛ جمشید احمدیان^{* 1}؛ شهزاد شرافت¹؛ محمد علی مکی زاده²

¹دانشگاه پیام نور

²دانشگاه اصفهان

چکیده

در پهنه ولکانیکی جنوب نطنز (کمان ماگمایی ارومیه- دختر) واقع در شمال اصفهان، سنگ­‌های آتشفشانی ائوسن با طیف گسترده‌­ای از آندزیت بازالتی، آندزیت و به مقدار کم ریولیت دیده می­‌شود. سنگ­‌های حدواسط و نسبتاً بازیک منطقه از کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز، اسفن، آپاتیت و تیتانومگنتیت تشکیل شده­‌اند. کانی­‌های ثانویه کلریت، کلسیت و آمفیبول در این سنگ‌ها از تجزیه کانی­‌های مافیک شکل­ گرفته‌­اند. آنالیز مایکروپروب کلینوپیروکسن‌­ها، نشان­‌دهنده ترکیب اوژیت برای این کانی­ است. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسن­‌های مورد بررسی، دمای بین 1150 تا 1200 درجه سانتی‌گراد و فشار 5/5 کیلوبار را برای تشکیل این کانی نشان می­‌دهد. بر پایه نتایج آنالیز نقطه‌­ای کلینوپیروکسن­‌ها، ماگمای سازنده سنگ‌­های منطقه دارای سرشت کالک‌آلکالن و فوگاسیته اکسیژن بالا بوده و در جایگاه زمین‌ساختی کمان آتشفشان تکامل‌یافته است.

کلیدواژه‌ها

شیمی کلینوپیروکسن؛ کالک آلکالن؛ قوس آتشفشان؛ کمان ماگمایی ارومیه- دختر؛ جنوب نطنز

مراجع

Agard, P., Omrani, J., Jolivet, L. and Mouthereau, F., 2005Convergence history across Zagros (Iran): constraints from collisional and earlier deformation. International Journal of Earth Sciences, 94(3): 401–419.

Alavi, M., 1994. Tectonic of the Zagros orogenic belt of Iran: new data and interpretations. Tectonophysics, 229(3–4): 211–238.

Allen, M.B. and Armstrong, H.A., 2008. Arabia–Eurasia collision and the forcing of mid-Cenozoic global cooling. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 265(1–2): 52–58.

Berberian, M. and King, G.C.P., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, 18(2): 210–265.

Berberian, F., Muir, I.D., Pankhurst, R.J., and Berberian, M., 1982. Late Cretaceous and early Miocene Andean-type plutonic activity in northern Makran and Central Iran. Journal of the Geological Society, 139(5): 605–614.

Falahaty, S., Noghreyan, M., Sharifi, M., Torabi, Gh., Safaei, H. and Mackizadeh, M., 2016. Clinopyroxene application in petrogenesis identification of volcanic rocks associated with salt domes from Shurab (Southeast Qom). Journal of Economic Geology, 8(1): 21–38. (in Persian with English abstract)

France, L., Ildefonse, B., Koepke, J. and Bech, F., 2010 A new method to estimate the oxidation state of basaltic series from microprobe analysis. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 189(3–4): 340–346.

Ghadirpour, M., 2017. Petrology and geochemistry of volcanic rocks in south of Natanz (between Tarq and Mazdeh). M.Sc. Thesis, Payam Noor University, Isfahan, Iran, 110 pp.

Helz, R.T., 1973. Phase relations of basalts in their melting range at PH2O= 5 kb as a function of oxygen fugacity. Journal of Petrology, 17(2): 139–193.

Kretz, R., 1983. Symboles for rock-forming minreals, American Mineralogists, 68(1–2): 277–279.

Kushiro, I., 1960. Si- AI relation in clinopyroxenes from igneous rocks. American Journal of Science, 258(5): 548–554.

Le Bas, N.J., 1962. The role of aluminous in igneous clinopyroxenes with relation to their parentage. American Journal of Science, 260(4): 267–88.

Leterrier, J., Maury, R.C., Thonon, P., Girard, D. and Marchal, M., 1982. Clinopyroxene composition as method of identification of the magmatic affinities of paleo-volcanic series. Earth and Planetary Science Letters, 59(1): 139–154.

Mohajjel, M., Fergusson, C.L. and Sahandi, M.R., 2003. Cretaceous–Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj-Sirjan Zone, Western Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 21(4): 397–412.

Mohammadi, S.S., Bayani, R., Nakhai, M., Chung, S.L. and Zarrinkoub, M.H., 2017. Petrography, mineral chemistry, geochemistry and geotectonic setting of tertiary volcanics of Shushk (East of Sarbisheh), Southern Khorasan. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 25(1): 167–186. (in Persian)

Moretti, R., 2005. Polymerization, basicity, oxidation state and their role in ionic modelling of silicate melts. Geophysics, 48(4–5): 583–608.

Morimoto, N., 1989. Nomenclature of pyroxenes. The Canadian Mineralogist, 27(1): 143–156.

Nimis, P. and Taylor, W.R., 2000. Single clinopyroxene thermobarometry for garnet peridotite. Part 1. and Calibration testing of a Cr-in-Cpx barometer and an enstatite-in-Cpx thermometer. Contributions to Mineralogy and Petrology, 139(5): 541–554.

Nisbet, E.G. and Pearce, J.A., 1977. Clinopyroxene composition of mafic lavas from different tectonic settings. Contributions to Mineralogy and Petrology, 63(2): 161–173.

Putirka, K., 2008. Thermometers and Barometers for Volcanic Systems. Reviews in Mineralogy and Geochemistry, 69(1): 61–120.

Sayari, M. and Sharifi, M., 2016. Application of clinopyroxene chemistry to interpret the physical conditions of ascending magma, a case study of Eocene volcanic rocks in the Ghohrud area (North of Isfahan). Journal of Economic Geology, 8(1): 61–78. (in Persian with English abstract)

Schweitzer, E.L., Papike, J.J. and bence, A.E., 1979. Statitical analysis of clinopyroxenes from deep sea basalts. American Mineralogist, 64(2): 501–513.

Soesoo, A., 1997. A multivariate statistical analysis of clinopyroxene composition: empirical coordinates for the crystallization P-T estimations. GFF, 119(1): 55–60.

Zahedi, M. Rahmati, M., 2000. Geological map of Tarq, Scale 1:100000. Geological Survey and Mineral Exploration. (in Persian)