بررسی رقابت چند گونه ای و پویایی فصلی جمعیت علف های هرز در مزرعه ذرت (Zea mays L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 2، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 21، مهر 1393، صفحه 444-452   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v6i3.43407

نویسندگان

سجاد میجانی^* ؛ علی قنبری؛ مهدی نصیری محلاتی

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

به منظور بررسی رقابت چند گونه ای علف های هرز در مزرعه ذرت (.Zea mays L)، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 به صورت پیمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. بیست کوادرات غیرتخریبی در مرحله 4-3 برگی ذرت، مستقر و در آن تراکم علف های هرز به تفکیک گونه شمارش شد. همزمان با نمونه های غیرتخریبی، 20 کوادارت تخریبی برداشت و علاوه بر شمارش بوته ها، شاخص سطح برگ و وزن خشک هر گونه جداگانه اندازه گیری شد. با استفاده از اطلاعات بدست آمده از آن، توابع هایپربولیک که در آن تعداد هر گونه به عنوان متغیرمستقل و وزن خشک یا سطح برگ هر گونه به عنوان متغیروابسته در نظر گرفته شده بود، برازش داده شد. به کمک این توابع وزن خشک و سطح برگ هر گونه در کوادرات های غیرتخریبی در این مرحله تعیین شد. سطح برگ نسبی اول فصل گونه ها به عنوان متغیرمستقل و لگاریتم طبیعی وزن تک بوته آخر فصل هر یک از گونه ها به عنوان متغیروابسته در رگرسیون چندگانه خطی برازش داده شد تا ضرایب رقابتی گونه ها بر یکدیگر بدست آید. تابع لگاریتم طبیعی وزن تک بوته نشان داد که تداخل علف‌های هرز در ذرت با توجه به ضرایب معادله به دو گروه کاهنده (ضریب منفی) و تسهیل-کننده (ضریب مثبت) تقسیم می‌شوند. از بین گونه های موجود، علف های هرز تاجریزی (Solanum nigrum L.)، تاج خروس خوابیده (Amaranthus blitoides S.wats) و سلمه تره (Chenopodium album L.) به ترتیب بیشترین تأثیر مثبت را بر ذرت اعمال کردند. در واقع این علف های هرز بخاطر رقابت و تأثیر منفی بر سایر گونه ها نقش تسهیل کنندگی در عملکرد ذرت داشته‌اند. در پایان فصل رشد گیاه زراعی، از جمعیت سلمه تره و خرفه (Porrtulaca oleracea L.) کاسته و بر جمعیت سوروف (Echinochloa crus-galli L.)، تاج خروس وحشی و تاجریزی افزوده شد.

کلیدواژه‌ها

تسهیل؛ رقابت؛ ضرایب رقابتی؛ لگاریتم طبیعی وزن تک بوته

مراجع

Afshari, M. 2010. Estimation of multi-species competition and seasonal dynamic of weed population and determination of growth indices, yield and yield component of Corn (Zea mays L.) under field condition. M.Sc. Thesis, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Bàrberi. P. 2007. Biodiversity in agricultural weed communities: is it good or bad? Proceedings Workshop of the EWRS Working Group on Weeds & Biodiversity, Salem (DE), 14-15 March.

Belyea, L.R., and Lancaster, J. 1999. Assembly rules within a contingent ecology. Oikos 86:402–416.

Booth, B.D., and Swanton, C.J. 2002. Assembly theory applied to weed communities. Weed Science 50: 2–13.

Callaway, R.M. 2007. Positive interactions and interdependence in plant communities. Springer, Dordrecht 415 pp.

Chikoye, D., and Swanton, C.J. 1995. Evaluation of three empirical models depicting Ambrosia artemisiifolia competition in white bean. Weed Research. 35: 421-428.

Cousens, R. 1985. A simple model relating yield loss to weed density. Annals of Applied Biology 107: 239-252.

Dehghan, M. 2011. Effect of level of nitrogen fertilizer on multiple competitions of weed and corn in weed management different in Mashhad. M.Sc. Thesis, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Dekker, J. 1999. Soil weed seed banks and weed management. Journal of Crop Production 2: (1): 139-166

Dıaz, S., Cabido, M., and Casanoves, F. 1998. Plant functional traits and environmental filters on a regional scale. Journal of Vegetation Science 9: 113–122.

Dorado, J., Sousa, E., Calha, I.M., Gonzalez-Andujar, J.L., and Frenandez-Quintalilla, C. 2009. Predicting weed emergence in maize crops under two contrasting climatic conditions. Weed Research 49: 1-9.

Ghani Zadeh, H., Lorzadeh, S., and Aryannia, N. 2011. Evaluating weeds competitive ability in a corn field in southern west of Iran. Asian Journal of Crop Science 3: 179-187

Gherekhloo, J. 2002. Determination of economic damage threshold of weeds on wheat in Mashhad area. M.Sc. Thesis, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Harper, J.L. 1977. Population biology of plants. Academic Press, London, New York, San Francisco.

Kropff, M.J., and Spitters, C.J.T. 1991. A simple model of crop loss by weed competition from early observations on relative leaf area of the weeds. Weed Research 31: 97-105.

Levine, S. H. 1976. Competitive interactions in ecosystems. American Naturalist 110: 903-910.

Lotz, L.A.P., Christenzen, S., and Cloutier, D. 1996. Prediction of the competitive effects of weed on crop yields based on the relative leaf area of weeds. Weed Research 36: 93-101.

Mahmodi, G. 2011. Investigation of weed multiple-species competition and ecological indices at different corn (zea mays L.) densities. M.Sc. Thesis, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Marshall, E.J.P., and Brown, V.K. 2003. The role of weeds in supporting biological diversity within crop fields. Weed Research 43 (2): 77-89.

Menge, B.A., and Olsen, A.M. 1990. Role of scale and environmental factors in Regulation of community structure. Trends in Ecology and Evolution 5: 52–57.

Miller, T.E. 1994. Direct and indirect species interactions in an early old field plant community. American Naturalist 143: 1007-1025.

Miyanishi, K., and Cavers, P.B. 1980. The biology of Canadian weeds: 40. Portulaca oleracea L. Plant Science 60: 953-963.

Nurse, R.E. and DiTommaso, A. 2005. Corn competition alters the germinability of velvetleaf (Abutilon theophrasti) seeds. Weed Science 53: 479–488.

Poortousi, N., Rashed Mohassel, M.H., and Ezadi Darbandi, E. 2008. Iranian Journal of Field Crops Research 6(2): 255-261. (In Persian with English Summary)

Rasheh Mohasel, M.H., and Moosavi, S.K. 2007. Principles in weed management (translation). Mashhad University Publication, Mashhad. (In Persian)

Safahani Langeroudi, A.R., and Kamkar, B. 2009. Field screening of canola (Brassica napus L.) cultivars against wild mustard (Sinapis arvensis L.) using competition indices and some empirical yield loss models in Golestan Province, Iran. Crop Protection 28: 577–582.

Salehian, H., Ghanbari, A., Rahimian, H., and Majidi, A. 2003. Survey of wheat interference with weeds under field condition. Iranian Journal of Agronomy Researches 1: 109- 120. (In Persian with English Summary)

Strauss, S.Y. 1991. Indirect effects in community ecology: their definition, study and importance. Trends in Ecology and Evolution 6: 206-210.

Sullivan, P. 2003. Principles of sustainable weed management for croplands [Online]. ATTRA Publication #PO39. National Sustainable Agriculture Information Service. Available at: http://www.attra.org/attra-pub/weed.html (verified 11 March 2010).

Toler, J.E., Guice, J.B., and Murdock, E.C. 1996. Interference between johnsongrass (Sorghum halepense), smooth pigweed (Amaranthus hybridus), and soybean (Glycine max). Weed Science 44: 331-338.

Zimdahl, R.H. 2004. Weed Crop Competition: A Review. Second edition. Blackwell Publishing Professional, USA.