ارزیابی ریسک زیست‌محیطی سد باطله معدن مس سونگون با استفاده از روش EFMEA

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 11، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 32، بهمن 1398، صفحه 173-189   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v8i4.83225

نویسندگان

جواد خیرخواه¹؛ مهران امیری^{* 2}

¹مؤسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، ایران

²دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی از احداث سدهای باطله، مدیریت، جمع‌آوری و نگهداری مواد باطله معادن و پساب‌های حاصل از فعالیت‌های معدنی است. از طرفی مواد آلاینده خطرناک در پسماندها و زهاب‌های اسیدی ذخیره‌شده در سدهای باطله دارای پتانسیل ایجاد آثار سوء بر محیط‌زیست هستند. در این پژوهش سعی بر آن شده است که با استفاده از روش تجزیه‌وتحلیل حالات و اثرات شکست زیست‌محیطی، ریسک‌های زیست‌محیطی سد باطله معدن مس سونگون ارزیابی گردد و با پیشنهاد اقدامات مدیریتی مناسب جهت کاهش اثرات ریسک‌ها از بروز حوادث ناشی از نشت یا شکست سد باطله جلوگیری به عمل آید. در ابتدا خطرات بالقوه موجود در این سد باطله در سه دسته فیزیکی‌– شیمیایی، بیولوژیکی و اقتصادی‌ – اجتماعی، از طریق بازدید میدانی و به کمک مصاحبه با کارشناسان خبره پروژه، و همچنین در قالب پرسشنامه‌هایی که توسط 18 نفر از کارشناسان خبره معدن مس سونگون تکمیل گردید، شناسایی شدند. بر اساس آنالیزهای انجام‌شده در محیط فیزیکی‌– شیمیایی، ریسک لرزه‌خیزی منطقه با  16،7 درصد، در محیط بیولوژیکی، ریسک آلودگی صوتی با 14،6 درصد و در محیط اجتماعی-‌اقتصادی، ریسک اثر بر چشم‌انداز با 19،3 درصد بالاترین امتیاز ریسک را کسب کردند سپس نتایج تحقیق حاضر با مطالعات پیشین مورد بحث و مقایسه قرار گرفت که از همسویی خوبی برخوردار بودند؛ ازاین­رو می‌توان نتیجه گرفت که روش EFMEA به­خوبی می‌تواند در ارزیابی ریسک‌های زیست‌محیطی سدهای باطله مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، به‌منظور کاهش یا حذف خطرات و عوامل به وجود آورنده ریسک‌های محیط‌زیستی پیشنهاد می‌گردد دوره‌های بازرسی و پایش، متناسب با ریسک‌های شناسایی‌شده، جزء مهم‌ترین اهداف برنامه‌های مدیریتی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

روش EFMEA؛ ارزیابی ریسک؛ زیست محیط؛ سد باطله؛ معدن مس سونگون

سایر فایل های مرتبط با مقاله

11-Amiri - Final.pdf

مراجع

جوزی، سید علی؛ سیف السادات، سیده حمیده؛ 1393. ارزیابی ریسک محیط زیستی سد گتوند علیا در مرحلۀ بهره‌برداری با استفاده از روش تلفیقی آنالیز مقدماتی خطر و تکنیک EFMEA. مجله محیط شناسی. شماره 40(1). 107-120.

جوزی، سید علی؛ میرسلیمی، سیده مریم؛ 1395. مدیریت ریسک زیست‌محیطی سنگ آهن ماد کانسار، شهرستان خرمبید با استفاده از روش‌های تلفیقیEFMEA و ویلیام فاین. مجله مهندسی منابع معدنی. شماره 1(1): 19-27.

حبیبی، احسان الله؛ 1392. ایمنی کاربردی وشاخص‌های عملکرد در صنعت. چاپ چهارم، نشرفناوران.

شرکت مهندسی مشاور طوس آب؛ 1382. گزارش آشنایی با طرح مطالعات سد مس سونگون.

شرکت مهندسی مشاور طوس آب؛ 1382. گزارش طرح تأمین آب و دفع پساب کارخانه تغلیظ مس سونگون.

شرکت مهندسی مشاور طوس آب؛ 1383. گزارش تمهیدات کنترل نشت آلودگی به پایین دست در سد باطله مجتمع مس سونگون.

صیادی، احمدرضا؛ منجزی، مسعود؛ حیدری، مهرداد؛ وحیدی، مهدی؛ 1386. ارزیابی اقتصادی و تحلیل ریسک معدن مس سونگون. مجله مهندسی معدن. شماره 2(3). 21-30.

مجله عصر مس؛ 1395. هفت درصد ذخایر کشف شده معدنی جهان در ایران.

مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، وزارت راه و شهرسازی؛ 1394. آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد 2800). ویرایش چهارم.

نجفی، مهدی؛ یاراحمدی بافقی، علیرضا؛ 1387. بررسی ایمنی و آنالیز ریسک سدهای باطله. هشتمین همایش ایمنی، بهداشت و محیط زیست در معادن و صنایع معدنی. شرکت سنگ آهن مرکزی ایران. تهران.

نوری زاده، هادی؛ فراموشی، مالک اشتر؛ پرهیزی، هدی؛ 1387. بررسی و تحلیل آمار حوادث ناشی از کار در معدن مس سونگون و ارزیابی ریسک حوادث. هشتمین همایش ایمنی، بهداشت و محیط زیست در معادن و صنایع معدنی. شرکت سنگ آهن مرکزی ایران. تهران.

 

Aghili S, Vaezihir A, Hosseinzadeh M., 2018. Distribution and modeling of heavy metal pollution in the sediment and water mediums of Pakhir River, at the downstream of Sungun mine tailing dump, Iran. Environmental Earth Sciences. 77(4): 128

Ardeshir A, Mohajeri M, Amiri M., 2016. Evaluation of safety risks in construction using Fuzzy Failure Mode and Effect Analysis (FFMEA). Scientia Iranica. 23(6): 2546-2556

Armstrong M, Petter R, Petter C., 2019. Why have so many tailings dams failed in recent years?. Resources Policy. 63: 101412

Chattopadhyay S, Chattopadhyay D., 2020. Coal and Other Mining Operations: Role of Sustainability. Fossil Energy. 333-356

Dudlak T., 2018. After the sanctions: Policy challenges in transition to a new political economy of the Iranian oil and gas sectors. Energy Policy. 121: 464-475

Golbarg F, Nabi Bidhendi G, Hoveidi H., 2018. Environmental management of oil pipelines risks in the wetland areas by Delphi and MCDM techniques: case of Shadegan international wetland, Iran. Pollution. 4(2): 195-210

Harper TG, McLeod HN, Davies MP., 1992. Seismic assessment of tailings dams. Civil Engineering. 62(12): 64

Hatje V, Pedreira RM, de Rezende CE, Schettini CAF, de Souza GC, Marin DC, Hackspacher PC., 2017. The environmental impacts of one of the largest tailing dam failures worldwide. Scientific Reports. 7(1): 10706

Heidari M, Osanloo M., 2019. Sustainability assessment of Angouran lead and zinc mining complex. In Proceedings of the 27th International Symposium on Mine Planning and Equipment Selection-MPES 2018 (pp. 523-534). Springer, Cham.

Herrmann M., 2019. Contributions to the risk assessment of natural and induced seismicity: Producing high-resolution catalogs and improving risk-based decision-making (Doctoral dissertation, ETH Zurich).

Jozi SA, Salati P., 2012. Environmental risk assessment of low density polyethylene unit using the method of failure mode and effect analysis. Chemical Industry and Chemical Engineering Quarterly. 18(1): 103-113

Karami SH, Nabibidhendi GHR, Jafari HR, Hoveidi H, Hedayati A., 2014. Risk assessment of chemicalexposures using multi criteria decision making case study Arak petrochemical plant. Iranian Journal of Health and Environment. 7: 229-238

Kossoff D, Dubbin WE, Alfredsson M, Edwards SJ, Macklin MG, Hudson-Edwards KA., 2014. Mine tailings dams: characteristics, failure, environmental impacts, and remediation. Applied Geochemistry. 51: 229-245

Kurtar H, Kapusuzoglu A, Ceylan NB., 2019. Investment decision process in oil economy for major oil exporting and importing countries. In Handbook of Research on Global Issues in Financial Communication and Investment Decision Making (pp. 236-255). IGI Global.

Lèbre É, Corder GD, Golev A., 2017. Sustainable practices in the management of mining waste: A focus on the mineral resource. Minerals Engineering. 107: 34-42

Liebenberg K, Smit A, Coetzee S, Kijko A., 2017. A GIS approach to seismic risk assessment with an application to mining-related seismicity in Johannesburg, South Africa. Acta Geophysica. 65(4): 645-657

Mihut NM., 2019. Noise and vibration effects on human organism, produced by the development activities of the Pinoasa minier perimeter. Fiability & Durability/Fiabilitate Si Durabilitate. 1: 236-239

Monteiro NBR, da Silva EA, Neto JMM., 2019. Sustainable development goals in mining. Journal of Cleaner Production. 228: 509-520

Piechowski M, Szafer P, Wyczolkowski R, Gladysiak V., 2018. Concept of the FMEA method-based model supporting proactive and preventive maintenance activities. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, IOP Publishing 400(6): 062023

Procter TG, Brown AL., 2019. The use of probabilistic noise modelling in the design of open-cut mines. In Proceedings of ACOUSTICS (Vol. 10, No. 13).

Ruokonen E, Temmes A., 2019. The approaches of strategic environmental management used by mining companies in Finland. Journal of cleaner production. 210: 466-476

Saeidi P, Saeidi SP, Sofian S, Saeidi SP, Nilashi M, Mardani A., 2019. The impact of enterprise risk management on competitive advantage by moderating role of information technology. Computer Standards & Interfaces. 63: 67-82

Spitz K, Trudinger J., 2019. Mining and the environment: from ore to metal. CRC Press.

Stefaniak K, Wrożyńska M., 2018. On possibilities of using global monitoring in effective prevention of tailings storage facilities failures. Environmental Science and Pollution Research. 25(6): 5280-5297

Sun K, Azman AS, Camargo HE, Dempsey PG., 2019. Risk assessment of recordable occupational hearing loss in the mining industry. International Journal of Audiology. 1-8

Vazdani S, Sabzghabaei G, Dashti S, Cheraghi M, Alizadeh R, Hemmati A., 2017. FMEA techniques used in environmental risk assessment. Environment & Ecosystem Science (EES). 1(2): 16-18

Yoneda M, Mokhtar M., 2018. Environmental risk analysis for Asian-oriented, risk-based watershed management: Japan and Malaysia. Springer.