شاهنامه و علم مدیریت با تأکید بر هرم سلسله نیازهای مزلو

جستارهای نوین ادبی

مقاله 4، دوره 48، شماره 1 - شماره پیاپی 188، اردیبهشت 1394، صفحه 109-140   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v48i1.19022

نویسندگان

شیرین صمصامی^{* 1}؛ مهدخت پورخالقی چترودی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد- واحد بین الملل

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بررسی آثار ارزشمند حوزۀ ادبیات فارسی و پدید آوردن آثاری در ارتباط با ادب، سیاست، روان شناسی، فلسفه، و علوم نوپایی مانند مدیریت نشان دهندۀ این نکتۀ مهم است که ادبیات تنها به حوزۀ احساس و ذوق تعلق ندارد؛ بلکه میدانگاه وسیعی از تجربه های حسی مبتنی بر واقعیات عینی است. بیشتر نظریه پردازان علم مدیریت، در تعریف این واژه بر اصول سازماندهی، انگیزش، کنترل و برنامه ریزی تأکید کرده اند. در این جستار با بررسی اصول مدیریتی فردوسی در شاهنامه و تطبیق آن ها با هرم سلسله نیاز های مزلو- که یکی از مباحث مهم مدیریت علمی است - به این نتیجه رسیده ایم که فردوسی به میزان قابل توجهی با اصول مدیریتی آشنا بوده و کوشیده است امور را بر پایۀ این اصول و با توجه به نیازهای اساسی انسان سازمان دهی کند و بهترین تصمیم را متناسب با شرایط موجود به اجرا درآورد ، شایسته ترین افراد را به کار گیرد و با احاطۀ کامل بر اوضاع حاکم، این افراد را با توجه به نیازشان برانگیزد و با برنامه ریزی صحیح کنترل کند و آنان را در راستای اهداف کلی حکومت قرار دهد. دیدگاه های ممتاز و مدیریت برتر منش فردوسی، با توجه به ارتباط مستقیم و انکارناپذیر مدیریت و فرهنگ ملت ها می تواند الگویی قابل ملاحظه برای مدیران امروزی باشد.

کلیدواژه‌ها

شاهنامه؛ فردوسی؛ علم مدیریت؛ برنامه‌ریزی؛ سازمان دهی؛ کنترل؛ انگیزش؛ مزلو

مراجع

اتکینسون، ریتا ال. و دیگران. (1385).  زمینۀ روان شناسی هلیگارد. ترجمۀ محمدنقی براهنی و دیگران. تهران: رشد. چاپ اوّل.

احتشام، مرتضی. (1355).  ایران در زمان هخامنشیان، تهران: کتاب‌های جیبی. چاپ اوّل.

ایران نژاد پاریزی، مهدی.  (1385). اصول و مبانی مدیریت در جهان معاصر، تهران: انتشارات مدیران، چاپ اوّل .

پورخالقی چترودی، مه دخت.  (1387 الف). درخت شاهنامه (ارزش های فرهنگی و نمادین درخت در شاهنامۀ فردوسی)، مشهد: به نشر. چاپ دوم.

پورخالقی چترودی، مه دخت.  (1387ب). «راز دوازده درخت سرو (یک پرسش و یک پاسخ حکیمانه ونمادین شاهنامه)». فصلنامة پاژ (ویژه‌نامة پاژ ). سال اوّل. شمارة اوّل. بهار 1387، صص 163- 143.

پیرس و رابینسون. (1392). برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک. ترجمۀ سهراب خلیلی شورینی. تهران : یادوارۀ کتاب، چاپ هفتم.

تقوی دامغانی، رضا.  (1380). نگرشی بر مدیریت اسلامی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. چاپ سوم.

خافی، مرضیه. (1391). «مقاله شناسی توصیفی- انتقادی فردوسی و شاهنامه از سال1371-1380». رسالۀ دکتری، راهنما : محمد جعفر یاحقی. دانشگاه فردوسی مشهد.

دفت، ریچارد.  (1377). تئوری و طراحی سازمان. ج2. ترجمۀ علی پارساییان و سید محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، چاپ هشتم .

رابینز، استیفن.  (1386). مبانی رفتار سازمانی. ترجمۀ علی پارساییان و سید محمد اعرابی. تهران، فرهنگی. چاپ نوزدهم.

راشد محصل، محمدرضا. (بی تا). «نشانه هایی از آیین های ابتدایی در حماسۀ ملی». سیمرغ. سال اوّل. شمارۀ اوّل. صص 31-27.

رحمان سرشت، حسین.  (1384). راهبردهای مدیریت. تهران: فن و هنر. چاپ اوّل.

رضاییان، علی.  (1390). مدیریت رفتار سازمانی. تهران، سمت. چاپ یازدهم.

سعادت، اسفندیار.  (1390). مدیریت منابع انسانی. تهران : سمت. چاپ پانزدهم.

سیّدیزدی، زهرا.  (1387). «مقاله شناسی توصیفی- انتقادی فردوسی و شاهنامه بر اساس فهرست مقالات ایرج افشار تا پایان دفتر پنجم 1370». رسالۀ دکتری، راهنما: محمد جعفر یاحقی. دانشگاه فردوسی مشهد.

شعاری نژاد، علی اکبر. (1390). روان شناسی عمومی انسان برای انسانی برخوردار از طبیعت چندگانه. تهران: اطلاعات. چاپ اوّل.

شولتس، دوان.  (1362). روان شناسی کمال. ترجمۀ گیتی خوشدل. تهران: نو. چاپ اوّل .

شولتس، دوان  (1387). نظریه های شخصیت. ترجمۀ یوسف کریمی. تهران : ارسباران. چاپ چهارم.

صافی، احمد.  (1380). سازمان و مدیریت در آموزش و پرورش. تهران: ارسباران، چاپ سوم.

صمصامی، شیرین و پورخالقی چترودی، مه دخت. (1392). «شاهنامه و مدیریت اقتضایی». بهار ادب. سال ششم. ش22. زمستان. صص213-191.

فردوسی، ابوالقاسم.  (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی(مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی). چاپ اوّل و سوم.

فری من، ادوارد؛ استونر، جیمز.  (1375).  مدیریت. ترجمۀ علی پارساییان و سید محمد اعرابی. ج1. تهران : بازرگانی. چاپ اوّل.

فیزی، دیاناسی. (1384). مدیریت اقتضایی متناسب با فرهنگ های سازمانی. ترجمۀ ناصر میرسپاسی. تهران : میر. چاپ اوّل.

فیضی، طاهره.  (1382). مبانی سازمان مدیریت. تهران: پیام نور. چاپ پانزدهم.

کاتلر، فیلیپ.  (1385). دایره ‌المعارف بازاریابی از A تا Z. ترجمۀ عبدالحمید ابراهیمی، هرمز مهرانی و احمد درخشان. تهران: همای دانش. چاپ اوّل.

کزّازی، میرجلال الدین.  (1390). نامۀ باستان. تهران : سمت. چاپ هفتم.

ماری جو، هچ. (1389). تئوری سازمان. ترجمۀ حسن دانایی فرد. تهران: افکار. چاپ اوّل.

مزلو، آبراهام.  (1372). انگیزش و شخصیت. ترجمۀ احمد رضوانی. مشهد : به نشر. چاپ اوّل.

مزلو، آبراهام  ( 1367). روان شناسی شخصیت سالم. ترجمۀ شیوا رویگریان. مشهد: گلشایی.

محمدی ملایری، محمد.  (1382). تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. ج5. تهران: توس. چاپ اوّل.

مورهد، گریفین.  (1358). رفتارسازمانی. ترجمۀ سید محمد الوانی و غلامرضا معمارزاده. تهران: مروارید. چاپ یازدهم.

میرابی، وحیدرضا.  (1382). مدیریت  (مبانی و استراتژی). تهران: شهرآشوب. چاپ دوم.

ویتن، وین. (1383). رو ان شناسی عمومی. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: روان. چاپ پنجم.

هرسی، پال؛ بلانچارد، کنت.  (1382). مدیریت رفتار سازمان. ترجمۀ علی علاقه بند. تهران : امیرکبیر. چاپ بیست و یکم.

هونکه، زیگرید.  (1370). فرهنگ اسلام در اروپا. ترجمۀ مرتضی رهبانی. تهران: فرهنگ اسلامی. چاپ سوم.

هیکس، هربرت جی. (‌‌1372). تئوری های سازمان مدیریت. ترجمۀ گوئل کهن. تهران : اطلاعات. چاپ ششم.

یارشاطر، احسان و دیگران.  (1380). تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان. ترجمۀ حسن انوشه. جلد 3. تهران : امیرکبیر. چاپ سوم.

یوسفی، غلامحسین.  (1356). برگ هایی در آغوش باد  (مجموعه ای از مقاله ها، پژوهش ها، نقدها و یادداشت ها). تهران : توس. چاپ اوّل.