بررسی پارامترهای ژنتیکی و روابط بین صفات زراعی و فیزیولوژیکی برخی ژنوتیپ‌های نخود کابلی تحت تنش خشکی

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 1، دوره 10، شماره 2، زمستان 1398، صفحه 12-23  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v10i2.66470

نویسندگان

هادی افضلی؛ مهدی مهیجی ؛ حسن فرحبخش

دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

تنش خشکی بزرگ‌ترین عامل محدودکنندۀ رشد و عملکرد نخود در کشور است. به‌منظور برآورد تنوع ژنتیکی، وراثت‌پذیری و تعیین روابط بین صفات زراعی، مورفولوژیک و فیزیولوژیک، 64ژنوتیپ نخود کابلی در قالب دو طرح لاتیس ساده (8×8) در شرایط خشکی آخر فصل و آبیاری با دو تکرار در سال زراعی1395-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی در مرحله50درصد گل‌دهی اعمال شد. صفات عملکرد، اجزای عملکرد، دوره پُرشدن دانه، سرعت پُرشدن دانه، شاخص اسپد، فتوسنتز خالص و هدایت روزنه­ای اندازه‌گیری شدند. در شرایط نرمال صفت دوره پُرشدن دانه و تعداد برگچه‌ها با مقادیر 07/11 و 13/9درصد بیشترین ضریب تنوع ژنتیکی را به خود اختصاص دادند. در شرایط تنش صفات فتوسنتز خالص و هدایت روزنه­ای دارای بیشترین ضریب تغییرات ژنتیکی (به‌ترتیب 14/33 و 76/31) بودند. تجزیه علیت در هر دو محیط نرمال و تنش نشان داد که سرعت پُرشدن دانه بیشترین اثر مستقیم را به‌ترتیب با مقادیر 527/0 و 702/0 بر روی عملکرد دانه داشت. در شرایط نرمال پس از سرعت پُرشدن دانه، صفات تعداد دانه در بوته، وزن100دانه و دوره پُرشدن دانه و در شرایط تنش، دوره پُرشدن دانه بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. بر اساس نتایج، گزینش برای صفات فیزیولوژیک مانند هدایت روزنه­ای یا سرعت پُرشدن دانه می‌تواند در افزایش عملکرد نخود در شرایط تنش آخر فصل مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی آخر فصل؛ وراثت پذیری؛ هدایت روزنه ای؛ فتوسنتز خالص

مراجع

1. FAO. 2014. http://faostat.fao.org

2. Farshadfar, M., and Farshadfar, E. 2008. Genetic variability and path analysis of chickpea (Cicer arietinum L.) landraces and lines. Journal of Applied Science 8(21): 3951-3956.

3. Fayyaz, F., and Talebi, R. 2009. Determining relationships among yield and some yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.). Iranian Journal of Agriculture Research 7(1): 135-141. (In Persian with English Abstract).

4. Ganjeali, A., Porsa, H., and Bagheri, A. 2011. Response of yield and morphophysiological characteristics of earliness chickpea genotypes (Cicer arietinum L.) under drought stress. Iranian Journal of Pulses Research 2(1): 65-80.

5. Guler, M., Adak, M.S., and Ulukan, H. 2001. Determining relationships among yield and some yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.). European Journal of Agronomy 14: 167-166.

6. Hassan, S.E., and Khaliq, I. 2008. Quantitative inheritance of some physiological traits for spring wheat under two different population density. Pakistanian Journal Botany 40: 581- 587.

7. Jaleel, C.A., Manivannan, P., wahid, A., Farooq, M., Al-Juburi, H.J., Somasundaram, R., and panneerselvarm, R. 2009. Drought stress plants: A review on morphological characteristics and pigments composition. International Journal of Agriculture and Biology 11: 100-105.

8. Kafi, M., and Mahdavi Damghni, A. 2000. Mechanisms of Environmental Stress Resistance in Plants. Pp, 467. (In Persian with English Abstract).

9. Kakaii, M., Moosavi, S.S., Abdolahi, M.R., and Farshdfar, A. 2015. Genetic diversity and heritability of yield and yield components in chickpea. Corp Production and Process Journal 5(16): 271-280. (In Persian with English Abstract).

10. Kanouni, H. 2016. Genetic variability, heritability, and interrelationships between seed yield and related components of chickpea genotypes under dryland conditions. Iranian Journal of Filed Crop Science 47(1): 163-155.

11. Kanouni, H., and Malhotra, R.S. 2003. Genetic variation and relationship between traits in chickpea (Cicer arietinum L.) lines under dryland conations. Iranian Journal of Crop Sciences 5(3): 185-194. (In Persian with English Abstract).

12. Mafakheri, A., Siosemardeh, A., Bahramnejad, B., Struik, P.C., and Sohrabi, Y. 2010. Effect of drought stress on yield, proline and chlorophyll contents in three chickpea cultivars. Australian Journal of Crop Science: 4(8): 580.

13. Mallu, T.S., Mwangi, S.A., Nyende, A.B., Eanga Rao, N.V., Odeny, D.A., Rathore, A., and Kumar, A. 2015. Assessment of genetic variation and heritability of agronomic traits in chickpea (Cicer arietinum L.). International Journal of Agronomy and Agricultural Research 6(1): 77-88.

14. Mansourifar, S., Shaban, M., Ghobadi, M., and Sabaghpour, S.H. 2012. Assessment of grain filing trend in chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars under drought condition. Iranian Journal of Pulses Research 10(3): 591-602.

15. Meena, H.P., Jokumar, H.D., Upadhyaya, C., Bharadwaj, S.K., chauhan, A., Verma, K., and Rizvi, A.H. 2010. Chickpea mini core germplasm collection as rich sources of diversity for crop improvement. Sat Journal 8: 1-5.

16. Mohammadali-Pouryamchi, H., Bihamta, M.R., Peighambari, S.A., and Naghavi, M.R. 2012. Effect of terminal drought stress on grain yield and yield components of Kabuli chickpea genotypes Iranian Journal of Crop Sciences 14 (3): 202-217. (In Persian with English Abstract).

17. Moucheshi, A., Heidari, B., and Dadkhodaie, A. 2010. Genetic variation and agronomic evaluation of chickpea cultivars for grain yield and its components under irrigated and rain fed growing conditions Iran Agricultural Research 29(1-2). (In Persian with English Abstract).

18. Rahbarian, R., Khavari-Nejad, R., Ganjeali, A., Bagheri, A., and Najafi, F. 2011. Drought stress effects on photosynthesis, chlorophyll fluorescence and water relations in tolerant and susceptible chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica 53(1): 47-56.

19. Rehman, A.U., Malhotra, R.S., Bett, K., Tar'an, B., Bueckert, R., and Warkentin, T.D. 2011. Mapping QTL associated with traits affecting grain yield in chickpea under terminal drought stress. Crop Science 51(2): 450-463.

20. Singh, K.B, Geletu, B., and Malhotra, R.S. 1990. Association of some characters with seed yield in chickpea collection. Euphytica 49: 83-88.

21. Stallknecht, B., Perry, M., Karnes, N.N., Bussan, A.J., and Rlesselman, J. 2001. Growing Chickpeas in Montana. Site of Bozeman University.

22. Subnashchandra, B., Lohithaswa, H.C., Desai, A.S., and Hanchinal, R.R. 2009. Assessment of genetic variability and relationship between genetic diversity and transgress ire segregation inter raploid wheat. Karnataka Journal of Agriculture Science 22: 36-38.

23. Tabasum, A., Saleem, M., and Aziz, I. 2010. Genetic variability, trait association and path analysis of yield and yield components in mungbean (Vigna radiate (L.) Wilczek). Pakistan Journal of Botany 42(6): 3915-3924.

24. Teng, S., Qian, Q., Zeng, D., Kunihiro, Y., Fujimoto, K., Huang, D., and Zhu, L. 2004. QTL analysis of leaf photosynthetic rate and related physiological traits in rice (Oryza sativa L.). Euphytica 135(1): 1-7.

25. Yucel, D.O., Anlarsal, A.E., and Rucel, C. 2006. Genetic variability, correlation and path analysis of yield, and yield components in chickpea (Cicer arietinum L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry 30: 183-188.

26. Zali, H., Farsadfar, E., and Sabaghpour, S.H. 2011. Genetic variability and interrelationships among agronomic traits in chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes. Crop Breeding Journal 1(2): 127-132.