اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید و سلنیوم در مراحل مختلف رشد بر برخی صفات فیزیولوژیک نخود تحت شرایط دیم

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 3، دوره 10، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 36-48   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v10i2.65944

نویسندگان

نورعلی ساجدی^{* 1}؛ مجتبی نوروزی²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

²آزاد اسلامی اراک

چکیده

به‌منظور بررسی واکنش صفات فیزیولوژیک نخود به محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید و سلنیوم در شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات‌فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال1393 اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل سالیسیلیک اسید در سه سطح (بدون مصرف، محلول‌پاشی با غلظت‌های 100 و 200‌میلی­گرم در لیتر) و سلنیوم در دو سطح (بدون مصرف و محلول‌پاشی به میزان 18‌گرم در هکتار در سه مرحله مختلف رشد رویشی، زایشی و رویشی توأم با زایشی) بود. نتایج نشان داد که با محلول‌پاشی سلنیوم و سالیسیلیک اسید محتوای نسبی آب برگ افزایش یافت. با محلول‌پاشی مقادیر مختلف سالیسیلیک اسید محتوای کلروفیلa و کارتنوئید­ها افزایش و میزان نشت یونی به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. محلول‌پاشی سلنیوم محتوای کلروفیلa را نسبت به شاهد افزایش داد. اثر متقابل دوگانه تیمارها نشان داد که با محلول­پاشی 18‌گرم در هکتار سلنیوم، 100میلی­گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و بدون مصرف سلنیوم و همچنین محلول‌پاشی 200‌میلی‌‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و بدون مصرف سلنیوم، محتوای کلروفیلb نسبت به شاهد به­ترتیب 4/26، 4/29 و 3/32‌درصد افزایش نشان داد. با محلول­پاشی تیمارهای سالیسیلیک اسید و سلنیوم در هر دو مرحله رشد رویشی و زایشی بیشترین شاخص برداشت غلاف و تلاش و بازآوری حاصل شد. نتایج کلی نشان داد با محلول‌پاشی توأم 18‌گرم در هکتار سلنیوم و 100‌میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید در دو مرحله رویشی و زایشی از طریق بهبود صفات فیزیولوژیکی می­توان به عملکرد مطلوب در شرایط دیم دست یافت.

کلیدواژه‌ها

خشکی؛ سالیسیلیک اسید؛ سلنیت سدیم؛ صفات فیزیولوژیکی؛ نخود

مراجع

Abul-Soud, M.A., and Abd-Elrahman, Sh.H. 2016. Foliar selenium application to improve the tolerance of eggplant grown under salt stress conditions. International Journal of Plant and Soil Science 9(1): 1-10.

2. Arnon, D.I. 1949. Copper enzymes in isolated chloroplast oxidase in Beta vulgaris. Plant Physiology 24(1): 1-15.

3. Balal, R.M., Shahid, M.A., Javaid, M.M., Iqbal, Z., Anjum, M.A., Garcia- Sanchez, F., and Marttson, N.S. 2016. The role of selenium in amelioration of heat-induced oxidative damage in cucumber under high temperature stress. Acta Physiologiae Plantarum 38(158): 1-14.

4. Broadley, R., Martin, F., and John, A. 2010. Selenium biofortification of high yielding winter wheat (Triticum aestivum L.) by liquid or granular Se fertilization. Plant and Soil 332: 5-18.

5. Cao, F., Cai, Y., Cheng, W.D., Zhang, G.P., and Wu, F.B. 2011. Modulation of exogenous glutathione in phytochelatins and photosynthetic performance against Cd stress in the two rice genotypes differing in Cd tolerance. Biology Trace Elemental Research 143(2): 1159-1173.

6. Chilimba, A.D., Young, S.D., Black, C.R., Meacham, M.C., Lammel, J., and Broadley, M.R. 2012. Agronomic biofortification of maize with selenium in Malawi. Field Crops Research 125: 118-128.

7. Coronado, M.A.G., Lopez, C.T., and Saavedra, A.L. 1998. Effects of salicylic acid on the growth of roots and shoots in soybean. Plant Physiology and Biochemistry 36(8): 563-565.

8. Djanaguiraman, M., Devi, D.D. Shanker, A.K. Sheeba J.A., and Bangarusamy, U. 2005. Selenium-an antioxidative protectant in soybean during senescence. Plant and Soil 272: 77-86.

9. Epstein, E. 2009. Silicon: its manifold roles in plants. Annals Applied Biology 155(2): 155-160.

10. Fariduddin, Q., Hayat S., and Ahmad A. 2003. Salicylic acid influ‌ences net photosynthetic rate, carboxylation efficiency, nitrate reductase activity, and seed yield in Brassica juncea. Photo-synthetica 41: 281-284.

11. Filek, M., Gzyl-Malcher, B., Zembala, M., Bednarska, E.,Laggner, P., and Kriechbaum, M. 2010. Effect of selenium on characteristics of rape chloroplasts modified by cadmium. Plant Physiology 167(1): 28-33.

12. Hadi, M.R., and Balali, G.R. 2010. The effect of salicylic acid on the reduction of rizoctoni damage in the tubers of marfona potato cultvar. American-Eurasian Journal Agricultural and Environment Science 7(4): 492-496.

13. Han-Wens, S., Jing, H., Shu-Xuan, L., and Wei-Jun. K. 2010. Protective role of selenium on garlic growth under cadmium stress. Communications in Soil Science and Plant Analysis 41(10): 1195-1204.

14. Hayat, Q., Hayat, S., Irfan, M., and Ahmad, A. 2010. Effect of exog‌enous salicylic acid under changing environment: A review. Environmental and Experimental Botany 68(1): 14-25.

15. Hussain, M., Malik, M.A., Farooq, M., Ashraf, M.Y., and Cheema, M.A. 2008. Improving drought tolerance by exogenous application of glycinebetaine and salicylic acid in sunflower. Journal of Agronomy and Crop Science 194(3): 193-199.

16. Jabari, H., Akbari, GH.A., Daneshyan, J., Allahdadi, I., and Shahbazian, N. 2007. Effects of water deficit stress on agronomic characteristics of sunflower hybrids. Journal of Agriculture 9(1): 13-22. (In Persian with English Summary).

17. Jami Moieni, M., Borhani, N., and Armin, M. 2016. Effect priming by salicylic acid on seed germination and seedling growth of pea by allelopathy of Datura stramonium L. Journal of Seed Research 21(4): 47-56. (In Persian with English Summary).

18. Keshavarz, H., and Modarres Sanavy, S.A.M. 2014. Effect of salicylic acid on chlorophyll, some growth characteristics and yield of two canola varieties. Journal Crop Production 7(4): 167-178. (In Persian with English Summary).

19. Khan, W., Prithiviraj, B., and Smith, D.L. 2003. Photosynthetic responses of corn and soybean to foliar application of salicylates. Journal of Plant Physiology 160(5): 485-492.

20. Lutts, S., Kint, J.M., and Bouharmont, J. 1996. NaCl-induced senescence in leavesof rice (Oriza sativa L.) cultivars differing in salinity resistance. Annals of Botany 78(3): 389-398.

21. Mafakheri, A., Siosemardeh, A., Bahramnejad, B., Struik, P.C., and Sohrabi, Y. 2011. Effect of drought stress and subsequent recovery on protein, carbohydrate contents, catalase and peroxidase activities in three chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars. Australian Journal of Crop Science 5(10): 1255-1260.

22. Malik, J.A., Goel, S., Kaur, N., Sharma, S., Singh, I., and Nayyar, H. 2012. Selenium antagonizes the toxic effects of arsenic on mungbean (Phaseolus aureus Roxb) plant by restricting its uptake and enhancing the antioxidative and detoxification mechanisms. Environmental and Experimental Botany 77: 242-248.

23. Nawaz, F., Naeem, M., Ashraf, M.Y., Tahir M.N., Salahuddin M., Shabbir, R.N., and Aslam, M. 2016. Selenium supplementation affects physiological and biochemical processes to improve fodder yield and quality of maize (Zea mays L.) under water deficit conditions. Frontiers in Plant Science 7: 1-13.

24. Nawaz, F., Ashraf, M.Y., Ahmad, R., Waraich, E.A., Shabbir, R.N., and Bukhari, M.A. 2015. Supplemental selenium improves wheat grain yield and quality through alteration sinbiochemical processes under normal and water deficit conditions. Food Chemistry 175: 350-357.

25. Patel, P.K., Hemantaranjan, A., Sarma, B.K., and Singh, R. 2011. Growth and antioxidant system under drought stress in chickpea (Cicer arietinum L.) as sustained by salicylic acid. Journal of Stress Physiology and Biochemistry 7(4): 130-144.

26. Popova, L., Ananieva, E., Hristova, V., Chistov, K., Georgieva, K., Alexieva, V., and Stoinova, Zh. 2003. Salicylic acid and methyl jasmonate induced protection on photosynthesis to paraquat oxidative stress. Bulgarian journal of Plant Physiology (Special Issue): 133-152.

27. Ramezannezhad, R., Lahouti, M., and Ganjali, A. 2013. Effect of salicylic acid on physiological and biochemical parameters on resistant and sensitive chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes under drought stress. Plant Eco-Physiology 5(12): 24-37.

28. Rezazadeh, S. 2011. Effect of Salicylic Acid on Agronomic Traits, Yield Components and Nitrogen Biological Fixation in Pea Plant under Drought Stress Condition. Thesis of MSc. in Seed Science and Technology. University of Birjand, Iran. 78p. (In Persian with English Summary).

29. Rodrigo, S., Santamaria, O., Lopez-Bellido, F.J., and Poblaciones, M.J. 2013. Agronomic selenium biofortification of two-rowed barley under Mediterranean conditions. Plant, Soil and Environment 59(3): 115-120.

30. Talebi, R., Ensafi, M.H., Baghebani, N., Karami, E., and Mohammadi, K.H. 2013. Physiological responses of chickpea (Cicer arietinum) genotypes to drought stress. Environmental and Experimental Biology 11: 9-15.

31. Turner, N.C. 1981. Techniques and experimental approaches for the measurement of plant water status. Plant and Soil 58(1-3): 336-339.

32. Vaisnad, Sh., and Talebi, R. 2015. Salicylic acid-enhanced morphological and physiological responses in chickpea (Cicer arietinum) under water deficit stress. Environmental and Experimental Biology 13: 109-115.

33. Wang, Y.D., Wang, X., and Wong, Y.S. 2013. Generation of selenium-enriched rice with enhanced grain yield, selenium content and bioavailability through fertilization with selenite. Food Chemistry 141(3): 2385-2393.

34. Xue, T.L., Hartikainen, H., and Piironen, V. 2001. Antioxidative and growth-promoting effects of selenium on senescing lettuce. Plant and Soil 237: 55-61.

35. Zahedi, H., Shirani Rad, A.H., and Tohidi Moghadam, H.R. 2012. Effect of zeolite and selenium foliar application of on growth, production and some physiological attributes of three canola (Brassica napus L.) cultivar subjected to drought stress. Revista Cientifica UDO Agricola 12(1): 135-142.