Rereading of Jamshid’s Story on Base of Discourses Mithraism-Zoroastrian

جستارهای نوین ادبی

Article 1, Volume 48, Issue 3 - Serial Number 190, November 2015, Pages 33-62   

Document Type: Research Article

DOI: 10.22067/jls.v48i3.52524

Authors

Alireza Ghasemi^* ; Alireza Nikouei; Reza Cheraghi

University of Guilan

Abstract

1. Introduction
Among institutionalized Narrative and discourses in Shahnameh, the presence of both Mithraism and zoroastrian discourses is the most considerable. Mithraism is one of the largest pre-zoroastrian religions. Zoroastrian religion, in addition to contrast with traditional Mithraism and trying to de-mark and its ommition, finally has absorbed the Mithra and most of Mithraism elements in the Avesta. Regarding the wide relations between Mithraism and zoroastrian discourses during history, the relations of both discourses is observable in different parts of Shahnameh. One of the most important Shahnameh stories, which is organized based on these both discourses, is "Jamshid" story.
2. Methodology
This study tries to reread and deconstruct Jamshid story and investigate constituted evidences of him and reveal secrets behinds conventional narratives using critical approaches, particularly, discourses analysis, foucauldian and post-foucauldian approaches to discourse and its concepts and idioms.
3. Discussion
Considering abundant similarities between Mithra and Jamshid, among Iran mythologic characteristics, Jamshid has had the deepest relationship with Mithra and Mithraism pattern. The appearance of zoroastrian religion, it's contrast with Mithraism, and it's focal characteristics resulted in Jamshid being rejected and denied. Such denial starts with attribution of guilt to Jamshid and his criticism and continues with confiscation of his attributes and functions for kiomars. Althogh in zoroastrian discourse regarding the nature of Jamshid guilt, there are various narratives and even inconsistencies, Jamshid's guilt was confirmed as a proposition in center of this discourse; such an issue has been re-narrated in contexts of Islamic era including Shahnameh and historical resources. However, investigations show the confusion of zoroastrian traditions about Jamshid guilt, because the guilt that has been attributed to him was balanced, deleted or returned into other guilt. Training sarcophagi to people, lies and claiming "God", rejecting religion and intercourse with Perry are the most famous guilties attributed to Jamshid in zoroastrian narratives.
Jamshid as Mithra ground representative, that repeats the traditional "cow" slaughter by him, is criticized in 32-Gahan yasna due to training sarcophagi to people. In terms of discourse genealogy, zoroaster criticism of Jamshid in this yasna is the origin of all narratives about his guilt. Attributing "divinity" claims to Jamshid in zoroastrian discourses and following that in Shahnameh, relates to his relation with Mithra because this issue can be considered as a reflection of Mithra greatness and his competition with Ahooramazda for God top status. Ferdowsi, also follows zoroastrian discourses in this part of Jamshid desting (honour and ingratitude and "divinity" claiming). The guilt of rejecting religion may be due to Jamshid's belonging to a pattern other than zoroastrian pattern. Intercourse with Perry is one of the important ideologic lables in zoroastrian discourse attributed although it is mediated to Jamshid. This label has also been applied to other great Mithraism characters like Garshasb.
In direction with contrasting zoroastrian discourse with Jamshid, most of his functions including being the first human, solar descent, relation with dead watch dog, optional death and relation with Nowrooz are attributed to Kiomars and in fact has confiscated for him. This fact has a tensional meaning, because although zoroastrian discourse is apparently defeating Mithraism discourse and Jamshid, it is considered as "being beaten" because confiscating a sign represents the domination of that sign and it's greatness in view of vital discourse.
Despite contrasting zoroastrian discourse with Jamshid, his rejection and complete deletion for such discourse was not easy, his deletion process that started in initial Zoroastrianism remained unfinished. Thus, finally, important dimensions of his dutifulness and characteristics were absorbed in this discourse. Important factors were effective in this absorption. Firstly, two elements of the most focal elements of Mithraism discourse namely slaughter and Hoom tradition were included in zoroastrian tradition, and Jamshid, was also included in the same absorption due to deep traditional relation with both elements. The other factor of this absorption has been the deep influence of Mithra and Jamshid among the crowds and traditional verbal influences on zoroastrian written tradition. Signs including accepting the golden era of Jamshid governance, dutifulness of preserving Peyman, his resurrection role and being majesty in zoroastrian narratives as well as trying some zoroastrian references to negate the guilt of Jamshid and his repentance, prosperity and reaching to master purgatory, all demonstrate Jamshid's absorption in zoroastrian discourse whose reflection is observed in Shahnameh.
4. Result
Reconstructing Zoroastrian narratives demonstrates that such a discourse is accompanied by numerous inconsistencies about Jamshid. Because from one hand zoroastrian discourse had applied a confrontational approach against Jamshid due to his belonging to Mithraism discourse and his criticism by Zoroaster and initial Zoroastrianism contrast with Mithraism. On the other hand, such a discourse absorbed Jamshid and his dutifulness in itself due to influence of Mithraism discourse and Jamshid on the crowds and absorbing most of Mithraism elements in Zoroastrian religion.
Inconsistencies available inn zoroastrian references concerning Jamshid demonstrate that such a discourse could not provide a coherent configuration of Jamshid story. Investigating Shanameh, historical context of Islamic era and Pahlavi resources show that Jamshid story were configured in zoroastrian discourse considering both light and dark poles for his character in both different era from his life. The light pole of Jamshid's character is the result of definitive absorption of some elements of Mithraism discourse in zoroastrianism after Zoroaster; and dark pole of his character, is generally considered as the result of initial Zoroastrianism contrasting with Mithraism discourse. Accordingly, relation of both Mithraism and zoroastrian discourses should be known as confrontational-interactive relationship.

Keywords

Shahnameh; Jamshid; discourse; Mithraism; Zoroastrian; contrast; Absorption

References

آرمسترانگ، کارن. (1392). تاریخ مختصر اسطوره. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.

آموزگار، ژاله. (1376). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.

ـــــــــــ . (1390). «جم»، فردوسی و شاهنامه‌سرایی. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. صص 337-349.

آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد. (1386). اسطورة زندگی زردشت. تهران: چشمه.

استنو، کاترینا. (1383). تصویر دیگری: تفاوت از اسطوره تا پیش‌داوری. ترجمة گیتی دیهیم. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی و مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها.

اکبری مفاخر، آرش. (1388). «کردارشناسی اهریمن در پادشاهی جمشید». جستارهای ادبی. سال چهل‌ و دوم. شمارة اوّل (پیاپی 164). صص 83-113.

اوستا. (1385). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. 2 جلد. تهران: مروارید.

ایونس، ورونیکا. (1373). شناخت اساطیر هند. ترجمة محمّدحسین باجلان فرّخی. تهران: اساطیر.

بهار، مهرداد. (1376). جستاری چند در فرهنگ ایران. تهران: فکر روز.

ــــــــــ . (1386الف). ادیان آسیایی. تهران: چشمه.

ــــــــــ . (1386ب). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.

بیرونی، ابوریحان. (1380). الآثار الباقیه عن القرون ‌الخالیه. تصحیح و تعلیق پرویز اذکائی. تهران: میراث مکتوب.

ـــــــــــــــ . (1389). آثار الباقیه عن القرون ‌الخالیه. ترجمة اکبر داناسرشت. تهران: امیرکبیر.

پورداود، ابراهیم. (1347). یشت‌ها. جلد اوّل. تهران: طهوری.

تفضلی، احمد. (1385). «تعلیقات مترجم». مینوی خرد. تهران: توس.

جمادی، سیاوش. (1385). زمینه و زمانة پدیدارشناسی؛ جستاری در زندگی و اندیشه‌های هوسرل و هایدگر. تهران: ققنوس.

خیّام، عمر بن ‌ابراهیم. (1385). نوروزنامه. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: اساطیر.

داستان گرشاسب، تهمورس و جمشید، گلشاه و متن‌های دیگر. (1378). ترجمة کتایون مزداپور. تهران: آگاه.

دوستخواه، جلیل. (1384). «یادداشت‌های مترجم». ایران‌شناخت (بیست گفتار پژوهشی ایران-شناختی). تهران: آگه.

ـــــــــــــــ . (1385). «یادداشت‌های مترجم». اوستا. 2 جلد. تهران: مروارید.

دوشن‌گیمن، ژاک. (1378). اورمزد و اهریمن (ماجرای دوگانه‌باوری در عهد باستان). ترجمة عباس باقری. تهران: فرزان روز.

ــــــــــــــــ . (1385). دین ایران باستان. ترجمة رؤیا منجّم. تهران: علم.

روایت پهلوی. (1367). ترجمة مهشید میرفخرایی. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

زند وهومن یسن و کارنامة اردشیر پاپکان. (1342). ترجمة صادق هدایت. تهران: امیرکبیر.

زنر، آر. سی. (1389). طلوع و غروب زردشتی‌گری. ترجمة تیمور قادری. تهران: امیرکبیر.

سرکاراتی، بهمن. (1350). «پری: تحقیقی در حاشیة اسطوره‌شناسی تطبیقی». دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شماره‌های 97-100. صص 1-32.

سلطانی، علی‌اصغر. (1392). قدرت، گفتمان و زبان (سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران). تهران: نی.

شمیسا، سیروس. (1376). طرح اصلی داستان رستم و اسفندیار. تهران: میترا.

صد در نثر و صد در بندهش. (1909). به کوشش دابار. بمبئی.

صدیقیان، مهین‌دخت. (1375). فرهنگ اساطیری- حماسی ایران به روایت منابع بعد از اسلام. جلد اوّل: پیشدادیان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

صفا، ذبیح‌الله. (1383). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: فردوس.

فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه (بر اساس نسخة چاپ مسکو). تهران: علم.

فرنبغ‌دادگی. (1390). بندهش. ترجمۀ مهرداد بهار. تهران: توس.

کارنامة اردشیر بابکان. (1389). به اهتمام محمّدجواد مشکور. تهران: دنیای کتاب.

کتاب سوم دینکرد. (1384). ترجمة فریدون فضیلت. دفتر دوم. تهران: مهرآیین.

کریستن‌سن، آرتور. (1355). آفرینش زیانکار در روایات ایرانی. ترجمة احمد طباطبایی. تبریز: مؤسّسة تاریخ و فرهنگ ایران.

ـــــــــــــــــ . (1388). مزداپرستی در ایران قدیم. ترجمة ذبیح‌الله صفا. تهران: هیرمند.

ـــــــــــــــــ . (1389). نمونه‌‌های نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایرانیان. ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.

کومون، فرانتس. (1386). دین مهری. ترجمة احمد آجودانی. تهران: ثالث.

گات‌ها. (1384). تألیف و ترجمة ابراهیم پورداود. تهران: اساطیر.

گریمال، پیر. (1378). فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمة احمد بهمنش. جلد دوم. تهران: امیرکبیر.

گزیدة سرود‌های ریگ‌ودا. (1372). ترجمة سیّد محمّدرضا جلالی نایینی. تهران: نقره.

گزیده‌های زادسپرم. (1366). ترجمة محمّدتقی راشد محصّل. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

گیگر، ویلهلم. (1343). «زرتشت در گاتاها». عصر اوستا. ترجمة مجید رضی. [تهران:] آسیا. صص 16-97.

مختاریان، بهار. (1385). «میره و پیوند آن با جوانمردان و عیاران». نامة فرهنگستان. شمارة 29. صص 88-98.

مسعودی، علی ‌بن‌ حسین. (1370). مروج ‌الذهب و معادن ‌الجوهر. ترجمة ابوالقاسم پاینده. جلد اوّل. تهران: علمی و فرهنگی.

مولایی، چنگیز. (1390). «دیو». فردوسی و شاهنامه‌سرایی. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. صص 703-721.

مولتون، جیمز هوپ. (1384). گنجینة مغان. ترجمة تیمور قادری. تهران: امیرکبیر.

میرفخرایی، مهشید. (1367). «یادداشت‌های مترجم». روایت پهلوی. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

مینوی خرد. (1385). ترجمة احمد تفضلی. تهران: توس.

نیبرگ، هنریک ساموئل. (1359). دین‌های ایران باستان. ترجمة سیف‌الدین نجم‌آبادی. تهران: مرکز ایرانی مطالعة فرهنگ‌ها.

ورمازرن، مارتین. (1386). آیین میترا. ترجمة بزرگ نادرزاد. تهران: چشمه.

ویدن‌گرن، گئو. (1377). دین‌های ایران. ترجمة منوچهر فرهنگ. تهران: آگاهان ایده.

هینلز، جان راسل. (1383). شناخت اساطیر ایران. ترجمه و تألیف محمّدحسین باجلان فرّخی. تهران: اساطیر.

یارشاطر، احسان. (1383). «تاریخ ملّی ایران». تاریخ ایران (پژوهش دانشگاه کیمبریج). گردآوری احسان یارشاطر. ترجمة حسن انوشه. جلد سوم-قسمت اوّل. تهران: امیرکبیر. صص 471-587.