تأثیر ریزوباکتر‌های محرک رشد بر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان، خصوصیات فیزیولوژیکی و رشد ریشه چهار رقم نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط دیم استان ایلام

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 5، دوره 10، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 62-76   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v10i2.64299

نویسندگان

رحیم ناصری^{* 1}؛ عباس سلیمانی‌فرد²؛ امیر میرزایی³؛ فرشته دارابی¹؛ امین فتحی⁴

¹دانشگاه ایلام

²دانشگاه پیام نور

³مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام

⁴واحد آیت الله آملی

چکیده

به منظور بررسی اثر ریزوباکتر­ها محرک رشد بر فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان، خصوصیات فیزیولوژیکی و رشد ریشه چهار رقم نخود در شرایط دیم استان ایلام، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی94-1393 در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله اجرا گردید. تیمار­های آزمایش شامل سه رقم نخود (هاشم، آزاد و آرمان) و توده محلی و ریزو­باکتر­ها محرک رشد و کود شیمیایی نیتروژن (عدم مصرف کود نیتروژن، 10‌کیلوگرم کود نیتروژن، 20‌کیلوگرم کود نیتروژن، آزسپریلیوم برازیلنس (Azospirillum brasilense)+ عدم مصرف کود شیمیایی نیتروژن، آزسپریلیوم برازیلنس+10‌کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن، آزسپریلیوم برازیلنس+20‌کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن، ازتوباکتر کروکوم (Azotobacter chroococcum)+ عدم مصرف کود شیمیایی نیتروژن، ازتوباکتر کروکوم+10‌کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن و ازتوباکتر کروکوم+20‌کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن) درنظرگرفته شدند. اثر برهمکنش رقم و ریزو­باکتری­ها محرک رشد بر خصوصیات فیزیولوژیکی و فعالیت آنزیم‌های آنتی­اکسیدان و صفات ریشه معنی‌دار بود. استفاده از ریزو­باکتری­ها محرک رشد میزان رنگیزه­های فتوسنتزی و محتوای آب نسبی را افزایش و موجب کاهش مالون‌دی‌آلدئید گردید. استفاده از این ریزو­باکتر­ها در تمامی ارقام مورد استفاده موجب افزایش فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان و همچنین موجب افزایش سیستم ریشه گردید. در این پ‍ژوهش ارقام هاشم و آزاد به آزسپریلیوم و رقم آرمان و توده محلی به ازتوباکتر واکنش بهتری نشان دادند. رقم آزاد به‌علاوه آزسپریلیوم + 10‌کیلوگرم کود نیتروژن دارای بیشترین میزان کلروفیلa و b، محتوای آب نسبی، فعالیت آنزیمی سوپراکسید دیسموتاز، پرکسیداز، حجم ریشه، وزن‌خشک ریشه و طول ریشه بود و توده محلی به‌علاوه تیمار شاهد (عدم مصرف کود نیتروژن) کمترین فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان، خصوصیات فیزیولوژیکی و رشد ریشه را در شرایط دیم دارا بود.

کلیدواژه‌ها

آنتی اکسیدانت؛ باکتری های افزاینده رشد؛ شرایط دیم؛ ‌ ریشه

مراجع

1. Ahmadizadeh, M., Valizadeh, M., Zaefizadeh, M., and Shahbazi, H. 2011. Antioxidative protection and electrolyte leakage in durum wheat under drought stress condition. Journal of Applied Sciences Research 7 (3): 236-246.

2. Ardalani, Sh., Saedi, M., Jalali Honarmand, S., Ghobadi, M.A., and Abdoli, M. 2014. Physiological responses and antioxidant enzymes activity in bread wheat genotypes under drought stress after anthesis. Crop Physiology 6(21): 45-59.

3. Azadi S., Siadat, A., Naseri, R., Soleymanifard, A., and Mirzaei, A. 2013. Effect of integrated application of Azotobacter chroococcum and Azospirillium brasilense and nitrogen chemical fertilizers on qualitative and quantitative of durum wheat. Journal of Crop and Ecophysiology 5(26): 129-146. (In Persian with English Summary).

4. Bashan, Y., Levanony, H., and Mitiju, G. 1989. Changes in proton efflux of intact wheat root induced by A. brasilense Cd. Canadian Journal of Microbiology 35: 691-697.

5. Bencze, S., Bamberger, Z., Janda, T., Balla, K., Bedő, Z., and Veisz, O. 2011. Drought tolerance in cereals in terms of water retention, photosynthesis and antioxidant enzyme activities. Central European Journal of Biology 6(3): 376-387.

6. Chakraborty, U., Chakraborty, B.N., Chakraborty, A.P., and Dey P.L. 2013. Water stress amelioration and plant growth promotion in wheat plants by osmotic stress tolerant bacteria. World Journal of Microbiology and Biotechnology 29: 789-803.

7. Chance, B., and Maehly, A.C. 1995. Assay of Catalase and Peroxidase. In: S.P. Culowic and N.O. Kaplan (Eds). Methods in Enzymology Vol. 2. Academic Press. Inc. New York, 764-765.

8. Cohen, A.C., Bottini, R., and Piccoli, P.N. 2008. Azospirillum brasilense Sp 245 produces ABA in chemically-defined culture medium and increases ABA content in arabidopsis plants. Plant Grow Regular 54: 97-103

9. Creus, C.M., Sueldo, R.J., and Barassi, CA. 2004. Water relations and yield in Azospirillum- inoculated wheat exposed to drought in the field. Canadian Journal of Botany 82: 273-281.

10. Creus, C.M., Graziano, M., Casanovas, EM., Pereyra, M.A., Simontacchi, M., Puntarulo, S., Barassi, C.A., and Lamattina, L. 2005. Nitric oxide is involved in the Azospirillum brasilense-induced lateral root formation in tomato. Planta 221: 297-303.

11. Esfandiari, E., Shakiba, M.R., Mahboob, S.A., Alyari, H., and Toorchi, M. 2007. Water stress, antioxidant enzyme activity and lipid peroxidation in wheat seedling. Journal of Food, Agriculture and Environment 5: 149-153.

12. Esfandiari, E., and Vahdati R.D.A. 2012. Decline of tolerance in leaf photooxidative-stree with age in sunflower. Journal of Plant Biology 14: 1-14.

13. German, M.A., Burdman, S., Okon, Y., and Kigel, J. 2000. Effects of Azospirillum brasilense on root morphology of common bean (Phaseolus vulgaris L.) under different water regimes. Biology and Fertillity of Soils 32: 259-264.

14. Gregersen, P.L., and Holm, P.B. 2007. Transcriptome analysis of senescence in the flag leaf of wheat. Plant Biotechnology Journal 5: 192-206.

15. Gunes, A., Soylemezoglu, G., Inal, A., Bagci, E.G., Coban, S., and Sahin, O. 2006. Antioxidant and stomatal response of grapevine (Vitis vinifera L.) to boron toxicity. Science Horticulture 110: 279-284.

16. Heidari, M., Miri, H.R., and Minaei, A. 2013. Antioxidant enzymes activity and biochemical components in borage (Borago officinalis L.) response to water stress and humic acid treatment. Environmental Stresses in Crop Science 6(2): 159-170. (In Persian with English Summary).

17. Heidari, M., and Karami, V. 2013. Study the effect of drought stress and mychorizal strains on grain and its components of chlorophyll content and biochemical componends in sufflower. Envirenmental Stresse in Crop Sciences 6(1): 17-26. (In Persian with English Summary).

18. Hamidi, A., Chaokan, R., Asgharzadeh, A., Dehghanshoar, M., Ghalavand, A., and Malakouti, M.J. 2009. Effect of plant growth promoting rhizobateria (PGPR) on phonology of late maturity maize (Zea mays L.) cultivars. Iranian Journal of Crop Science 11 (3): 249-270. (In Persian with English Summary).

19. Heidari, M., and Golpayegani, A. 2011. Effects of water stress and inoculation withplant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on antioxidant status and photosynthetic pigments in basil (Ocimum basilicum L.). Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences 11: 57-61.

20. Jongrungklang, N., Toomsan, B., Vorasoot, N., Jogloy, S., Boote, K.J., Hoogenboom, G., and Patanothai, A. 2012. Classification of root distribution patterns and their contributions to yield in peanut genotypes under midseason drought stress. Field Crops Research 127: 181-190.

21. Kaur, R., Bains, T.S., Bindumadhava, H., and Nayyar, H., 2015. Responses of mungbean (Vigna radiata L.) genotypes to heat stress: Effects on reproductive biology, leaf function and yield traits. Scientia Horticulture. http://dx.doi.org/10.1016/j.scienta.2015.10.015.

22. Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Moradi, R., and Mansoori, H. 2014. Assessing sustainable agriculture development status in Iran and offering of sustainability approaches. Agricultural Knowledge and Sustainable Production 23(4): 179-197.

23. Manske, G.G.B., Luttger, A.B., Behl, R.K., and Vlek, P.L.G. 1995. Nutrient efficiency based on VA mycorrhiza (VAM) and total root length of wheat cultivars grown in India. Journal of Applied Botany 69: 108-110.

24. Molina-Favero, C., Creus, C.M., Simontacchi, M., Puntarulo, S., and Lamattina, L. 2008. Aerobic nitric oxide production by Azospirillum brasilense Sp245 and itsinfluence on root architecture in tomato. Molecular Plant-Microbe Interactions 2: 1001-1009.

25. Nadeem, S.M, Zahir, Z.A, Naveed, M., and Arshad, M. 2007. Preliminary investigations on inducing salt tolerance in maize through inoculation with rhizobacteria containing ACC deaminase activity. Canadian Journal of Microbiology 53: 1141-1149.

26. Naseri, R., Siyadat, S.A., Soleymani Fard, A., Soleymani, R., and Khosh Khabar, H. 2011. Effects of planting date and density on yield, yield components and protein content of three chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars under rainfed conditions in Ilam province. Iranian Journal of Pulses Research 2(2): 7-18. (In Persian with English Summary).

27. Naveed, M., Baqir Hussain, M., Zahir, Z.A., Mitter, B., and Sessitsch, A. 2014. Drought stress amelioration in wheat through inoculation with Burkholderia phytofirmans strain PsJN. Plant Growth Regular 73: 121-131.

28. Ramachandra-Reddy, A., Chaitanya, K.V., Jutur, P.P., and Sumithra, K. 2004. Differential antioxidative responses to water stress among five mulberry (Morus alba L.) cultivars. Environmental and Experimental Botany 52(1): 33-42.

29. Saghafi, K., Ahmadi, J., Asgharzadeh, A., and Bakhtiari, S. 2013. The effect of microbial inoculants on physiological responses of two wheat cultivars under salt stress. International Journal of Advanced Biological and Biomedical Research 1(4): 421-431.

30. Sairam, R.K., and Srivastava, G.C. 2001. Water stress tolerance of wheat (Triticum aestivum L.) variations in hydrogen peroxide accumulation and antioxidant activity in tolerant and susceptible genotypes. Journal of Agronomy Crop Science 186: 63-70.

31. Sheteawi, S.A., and Tawfik, K.M. 2007. Interaction effect of some biofertilizers and irrigation water regime on Mungbean (Vigna radiate) growth and yield. Journal of Applied Sciences Research 3(3): 251-262.

32. Stewart, R.R., and Bewley, J.D. 1980. Lipid peroxidation associated with accelerated aging of soybean axes. Plant Physiology 65(2): 245-248.

33. Vardharajula, S., Ali, S.Z., Grover, M., Reddy, G., and Bandi, V. 2011. Drought-tolerant plant growth promoting Bacillus spp.: effect on growth, osmolytes, and antioxidant status of maize under drought stress. Journal of Plant Interactions 6: 1-14.

34. Wang, Y.J., Wang, H.M., Yang, C.H., Wang, Q., and Mei, R.H.. 2007. Two distinct manganese-containing superoxide dismutase genes in Bacillus cereus: their physiological characterizations and roles in surviving in wheat rhizosphere. FEMS Microbiology Letters 272: 206-213.

35. Wu, Y., Thorne, E.T., Sharp, R.E., and Cosgrove, D.J. 2001. Modification of expansin transcript levels in the maize primary root at low water potentials. Plant Physiology 126: 1471-1479.

36. Xu, P.L., Guo, Y.K., Bai, J.G., Shang, L., and Wang, X.J. 2008. Effects of long-term chilling on ultrastructure and antioxidant activity in leaves of two cucumber cultivars under low light. Physiologia Plantarum 132: 467-478.

37. Yang, J., Kloepper, J.W., and Ryu, C. 2009. Rhizosphere bacteria help plants tolerate abiotic stress. Trends Plant Science 14: 1-4.

38. Yousefpour, Z., Yadvi, A., Balouchi, H.R., and Farajee, H. 2014. Evaluation of yield and some of physiological, morphological and phonological charactresticcs in sunflower (Helianthus annuus L.) influenced by biological and chemical fertilizerof nitrogen and phosporous. Journal of Agroecology 6(3): 508-519. (In Persian with English Summary).

39. Zahir, Z.A., Munir, A., Asghar, H.N., Arshad, M., and Shaharoona, B. 2008. Effectiveness of rhizobacteria containing ACC-deaminase for growth promotion of peas (Pisum sativum) under drought conditions. Journal of Microbiol Biotechnology 18: 958-963.