بررسی اثر تاریخ کاشت بر دو اکوتیپ رازیانه (Foeniculum vulgar L. ) در شرایط آب و هوائی مشهد

علوم باغبانی

مقاله 1، دوره 29، شماره 1، خرداد 1394، صفحه 1-10   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.48434

نویسندگان

الهام عزیزی^{* 1}؛ آسیه سیاهمرگویی²؛ احمد نظامی³؛ علی اصغر محمدآبادی⁴؛ رضا سهیلی⁴

¹دانشگاه پیام نور، ایران

²دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

⁴دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به‌منظور ارزیابی کشت پاییزه رازیانه در شرایط آب و هوایی مشهد، آزمایشی در سال‌های زراعی 83-1382 و 1384 – 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، بصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو اکوتیپ بومی رازیانه (کرمان و خراسان) و سه تاریخ کاشت (مهر، آذر و اسفند) بود. بذر گیاهان رازیانه تنها در سال زراعی 1383 – 1382 کاشته شدند و در سال زراعی بعد، گیاهان از بخش‌های باقیمانده ساقه در مجاورت سطح زمین مجدداً رشد کردند. نتایج نشان داد که در پایان سال زراعی اول، تعداد بوته باقی مانده در تاریخ کاشت اسفند تقریباً 3 برابر کاشت اول بود. در سال زراعی دوم، تعداد بوته باقی مانده در کاشت اسفند 5/6 برابر کاشت مهر و 7/2 برابر کاشت آذر بود. در هر دو سال زراعی بین دو اکوتیپ کرمان و خراسان از نظر تعداد بوته باقیمانده در انتهای فصل رشد تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. در سال دوم علی‌رغم معنی‌دار نبودن اثر تاریخ کاشت و رقم بر وزن خشک و تعداد شاخه‌های اولیه و ثانویه در گیاهان کاشت مهر، از نظر این صفات دارای برتری نسبت به گیاهان کاشت آذر و اسفند بودند. تعداد چترهای بدون دانه در کاشت مهرماه 4/3 برابر گیاهان کاشت آذرماه و 8/8 برابر گیاهان کاشت اسفندماه بود. اثر تاریخ کاشت بر وزن دانه در بوته معنی‌دار نبود، با این وجود وزن دانه در گیاه در کاشت مهر بیشتر از کاشت آذر و اسفند بود. در سال اول آزمایش بیشترین عملکرد در تاریخ کاشت مهر (7/68 گرم در مترمربع) و کمترین آن در تاریخ کاشت اسفند (5/20 گرم در مترمربع) بدست آمد، در صورتی‌که در سال زراعی دوم بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب در تاریخ کاشت اسفند و مهر با 3/45 و 2/14 گرم در متر مربع حاصل شد.

کلیدواژه‌ها

اکوتیپ بومی؛ تاریخ کاشت؛ درصد بقاء؛ عملکرد

مراجع

1- اکبری نیا ا.، خسروی فرد م.، رضایی م.ب. و شریفی عاشورآبادی ا. 1384. مقایسه کشت پاییزه و بهاره رازیانه، زنیان، انیسون و سیاه دانه در شرایط فاریاب و دیم. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 21 (3): 334-319.

2- امیدبیگی ر. 1378. رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد سوم). انتشارات شرکت به نشر آستان قدس. 397 صفحه.

3- امین پور ر. و موسوی س.ف. 1374. اثر تعداد دفعات آبیاری بر مراحل نمو، عملکرد و اجزای عملکرد زیره سبز. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان 1: 7-1.

4- باقری ع.، نظامی ا. و سلطانی م. 1379. اصلاح حبوبات سرمادوست برای تحمل به تنشها (ترجمه). سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. 445 صفحه.

5- جاویدتاش ا. 1368. کشت تا برداشت رازیانه. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس. شماره 41/68.

6- راشدمحصل م. و نظامی ا. 1377. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر رشد و عملکرد محصول رازیانه در شرایط آب و هوایی مشهد. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، معاونت پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد.

7- رحیمیان مشهدی ح. 1370. اثر تاریخ کاشت و رژیم آبیاری بر رشد و عملکرد زیره سبز. انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، مرکز خراسان.

8- زرگری ع. 1367. گیاهان دارویی. جلد دوم. انتشارات دانشگاه تهران. 942 صفحه.

9- شریفی ا.، قلاوند ا.، نورمحمدی ق.، متین ا.، امین غ. و باباخانلو پ. 1377. بررسی تاثیر حاصلخیزی خاک بر عملکرد گیاه رازیانه. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتان ایران. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج. 13-9 شهریورماه 1377.

10- فنایی ح.ر.، اکبری مقدم ح.، کیخا غ.ع.، غفاری م. و عالی ا.ع. 1385. ارزیابی خصوصیات زراعی و محتوی اسانس زیره سیاه، رازیانه و سیاهدانه در شرایط سیستان. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 22(1): 41-34.

11- کافی م. 1369. مطالعه اثر دفعات کنترل علف هرز، فاصله ردیف و تراکم بر رشد و عملکرد زیره سبز. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

12- معطر ف.، قاسمی ن. و امینی 1. 1380. بررسی کشت گیاهان دارویی گاوزبان، بابونه، انیسون و رازیانه و مطالعه تاثیر محیط بر رشد و نمو و مواد موثره محیط. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده داروسازی و علوم دریایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.

13- نظامی ا.، عزیزی گ.، سیاهمرگویی آ. 1389. بررسی اثر تنش یخزدگی بر میزان نشت الکترولیت‌ها در گیاه رازیانه. مجله پژوهشهای زراعی ایران 8 (4): 593-587.

14- نجفی آشتیانی ا. و لباسچی م.ح. 1385. بررسی عملکرد گیاه دارویی رازیانه در جهتهای مختلف شیب در منطقه دماوند. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 22 (1): 21-17.

15- Adamsen F.J., and Coffelt T.A. 2005. Planting date effects on flowering, seed yield, and oil content of rape and crambe cultivars. Industrial Cops and Products, 21: 293-307.

16- Board J.E. 1985. Yield components associated with soybean yield reduction at nonoptimal planting dates. Agronomy Journal, 77: 135-140.

17- Gesch R.W., Forcella F., Barbour N., Phillips B., and Voorhees W.B. 2002. Yield and growth response of Cuphea to sowing date. Crop Science, 42: 1959-1965.

18- Gibson L.R., Schwarte A.J., Karlen D.L., Liebman M., and Jannink J.L. 2005. Planting date effects on winter Tritical dry matter and nitrogen accumulation. Agronomy Journal, 97:1333-1341.

19- Hornok L. 1992. Cultivation and Processing of Medicinal Plants. Akademiai Kiado, Budapest.

20- Savoy B.R., Cothren J.J., and Shumwey C.R. 1992. Soybean biomass accumulation and leaf area index in early season production environments. Agronomy Journal, 84:956-959.

21- Rashed-Mohsel M.H., Nezami A., Bagheri A., Haj-Mohaman-Niya K., and Banayan M. 2009. Evaluation of freezing tolerance of two fennel (Foeniculum vulgar L.) ecotypes under control condition. Journal of Herbs, Spices & Medicinal plant, 15: 131-140.