بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری و انواع مالچ بر خصوصیات رویشی و میزان اسانس نعنا فلفلی (Mentha piperita)

علوم باغبانی

مقاله 2، دوره 29، شماره 1، خرداد 1394، صفحه 11-21   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.45070

نویسندگان

مجید عزیزی¹؛ سهیلا شهریاری^{* 1}؛ حسین آرویی¹؛ حسین انصاری²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه فردوسی مشهد-مشهد

چکیده

نعنا فلفلی با نام علمی Mentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر با ارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل طیف وسیع کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع کشت می شود. به منظور بررسی تأثیر رژیم های مختلف آبیاری و انواع مالچ بر شاخص‌های فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی نعنا فلفلی، آزمایشی در سال های 1390-1389 در مزرعة دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد که فاکتورهای آن را سه سطح آبیاری (100 ،80 و 60 درصد نیاز آبی محاسبه شده از تشت تبخیر کلاس A) و دو نوع مالچ (پلاستیک سیاه، چیپس چوب) و شاهد بدون پوشش تشکیل می-دادند. نتایج حاصل از دو چین به تفکیک به صورت آزمایش فاکتوریل بر مبنای بلوک‌های کامل تصادفی و داده های حاصل از یک سال به صورت اسپلیت پلات در زمان آنالیز شده است. نتایج حاصل از دو چین نشان داد که نعنا فلفلی در چین اول نسبت به چین دوم از رشد بهتری برخوردار بود. به طوری که این گیاه بیش‌ترین میزان وزن خشک بوته، درصد و عملکرد اسانس را در چین اول تولید نمود، اما بالاترین وزن خشک (12/44 گرم)، بالاترین میزان اسانس (835/2 درصد حجمی به وزنی) و هم‌چنین بالاترین عملکرد اسانس (7/116 لیتر در هکتار) با تیمار اثر متقابل مالچ چیپس چوب به همراه سطح سوم آبیاری در چین دوم حاصل شد. نتایج نشان داد نعنا فلفلی با تیمار مالچ چیپس چوب به همراه سطح سوم آبیاری بیش‌ترین عملکرد ماده خشک و عملکرد اسانس را در واحد سطح تولید نمود.

کلیدواژه‌ها

آبیاری؛ مالچ؛ عملکرد؛ نعنا فلفلی

مراجع

- امید بیگی ر. و سورستانی م. 1389. اثر تنش خشکی بر برخی صفات مرفولوژی، میزان و عملکردAgastache foeniculum [Pursh] Kuntze اسانس گیاه گل مکزیکی. مجله علوم باغبانی 41: 153-161.

2- باغانی ج.، دهقانی سانیج ح. و صدر قایینی ح. 1389. بررسی اثر خاکپوشه پلاستیکی و سطوح مختلف آب آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی خربزه در آبیاری قطره ای و زیر سطحی. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، 4(2): 181-175.

3- باهر نیک ز.، رضایی م.ب.، عسگری ف.، عراقی م.ک. و قربانلی م. 1383. بررسی تغییرات متابولیسمی حاصل از تنش‌های خشکی در گیاه مرزه (Satureja hortensis L.). فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 20(3): 263-275.

4- باهر ز.، قربانلی م.ل.، رضایی م. ب. و میرزا م. 1379. بررسی اثر خشکی بر جوانه زنی، برخی جنبه های فیزیولوژیک، کمیت و کیفیت اسانس در مرحله گلدهی گیاه مرزه. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم.

5- حسنی ع.، امید بیگی ر. و حیدری شریف آبادی ح. 1382. تأثیر سطوح مختلف رطوبت خاک بر رشد، عملکرد، وانباشت متابولیت‌های سازگاری در گیاه ریحان. مجله علوم خاک و آب 17(2): 228-218.

6- حسنی ع. 1385. بررسی تأثیر تنش کم آبی بر رشد، عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica). فصلنامة علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 22(3): 261-256.

7- عباس‌زاده ب.، شریفی عاشور آبادی ا.، لباسچی م.ح.، نادری م. و مقدمی ف. 1386. اثر تنش خشکی بر میزان پرولین، قندهای محلول، کلروفیل و آب نسبی (RWC) بادرنجبویه (Melissa officinalis L.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 23(4): 513-504.

8- کافی م.، برزوئی الف.، صالحی م.، کمندی ع.، معصومی ع. و نباتی ج. 1388. فیزیولوژی تنش‌های محیطی در گیاهان. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

9- نقدی بادی ح. ع.، یزدانی د.، نظری ف. و ساجد م. ع. 1381. تغییرات فصلی، عملکرد و ترکیبات اسانس آویشن (Thymus vulgaris L.) در تراکم‌های کاشت. فصلنامه گیاهان دارویی :5: 51-56.

10- Alkire B.H., and Simone J.E. 1992. Water management for midwestern pepper mint (Mentha piperitir L.) growing in highly organic soils. Indian Acta Horticulture, 344: 544-556.

11- Allen R.G., Preira L.S., Raes D., and Smith M. 1998. Crop evapotranspiration guidelines for computing crop water requirement. FAO Irrigation and Drainage paper, NO.56, Rome, Italy. 301 p.

12- Chevallier A. 2005. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 4th ed. London: WB Saundera Company, 33-41.

13- Clark R.J., and Menary R.C. 1980. The effect of irrigation and nitrogen on the yield and composition of peppermint oil (Mentha piperita). Australian Journal of Agricultural Research, 31: 489–498.

14- Dasha R., Muni R., and Ranjet S. 2006 .Optimization of water and nitrogen application to menthol mint (Mentha arvensis L.) through sugarcane trash mulch in a sandy loam soil of semi-arid subtropical climate. Bioresource Technology, 97: 886-893.

15- Fleming W.C. 2004. The rewiew of natural products (1th ed). USA: Facts and Comparosons, 702-9.

16- Hasiao T.C. 1973. Plant responses to water stress. Annual Review of Plant Physiology, 24: 519-570.

17- Hong-Bo Sh., Li-Ye Ch., Cheruth A.J., and Chang-Xing Z. 2008. Water-deficit stress-induced anatomical changes in higher plants. Current Research in Biologies, 331: 215–225.

18- Johnson L.U.E. 1995. Factors affecting growth and the yield of oil in Spanish thyme (Lippia micromera Schou). St. Augustine (Trinidad and Tobago) 132 p.

19- Keville K. 2000. Peppermint for irritable bowel syndrome. Better Nutrition, 62(8): 21-3.

20- Lal R. 1974. Soil temperature, soil moisture and maize yield from mulched and unmulched tropical soils. Plant and Soil Sciences, 40: 129–143.

21- Lawrence B.M. 2006. Mint, the genus Mentha. CRC press. North Carolina USA. 576 p.

22- Levitt J. 1980. Response of plants to environmental stresses, Vol. 2, water, radiation, salt and other Stresses. Academic press, New York, 650 p.

23- Mandal B.K., Ray P.K., and Dasgupta S. 1986. Water use by wheat, chickpea and mustard grown as sole crops and intercrops. Indian Journal of Agricultural Sciences, 56: 187-193.

24- Manoj K.S., and Swaran S.S. 2008. Planting date, mulch, and herbicide rate effects on the growth, yield, and physicochemical properties of menthol Mint (Mentha arvensis). Weed Technology, 22: 691–698.

25- Mirsa A., and Strivastava N.K. 2000. Influence of water stress on Japanese mint. Journal of Herbs, Spices and Medicinal Plants, 7: 51–58.

26- Mitchell A.R. 1997. Irrigating pepper mint, EM 8662. Oregan State University Extension Service, Corvallis.

27- Mitchell A.R., and Yang C.L. 1998. Irrigation of pepper mint for optimal yield. Soil Science Society of America, 62:1405-1409.

28- Patra D.D., Ram M., and Singh D.V. 1993. Influence of straw mulching on fertilizer nitrogen use efficiency, moisture conservation and herb and essential oil yield in Japanese mint (Mentha arvensis L.). Fertilizer Research, 34: 135-139.

29- Ram M., Ram D., and Roy S.K. 2003. Effect of an organic mulching on fertilizer nitrogen use efficiency and herb and essential oil yields in geranium (Pelargonium graveolens). Bioresource Technology, 87: 273–278.

30- Ram M., Ram D., and Singh S. 1995. Irrigation and nitrogen requirements of Bergamot mint on a sandy loam soil under sub-tropical conditions. Agricultural Water Management, 27: 45-54.

31- Refaat A.M., and Saleh M.M. 1997. The combined effect of irrigation intervals and foliar nutrition on sweet basil plants. Bulletin of Faculty of Agriculture University of Cairo, 48: 515-527.

32- Saxena A., and Singh J.N. 1995. Effect of irrigation, mulch and nitrogen on yield and composition of Japanese Mint (Mentha arvensis L. subsp. haplocalyx var. piperascens) oil. Agronomy and Crop Science, 175:183-188.

33- Shrivastava P.K., Parikh M.M., Sawani N.G., and Raman S. 1994. Effect of drip irrigation and mulching on tomato yield. Agricultural Water Management, 25: 179-184.

34- Singh, M., Sharma, S., and Ramesh, S. 2002. Herbage, oil yield and oil quality of patchouli (Pogostemon cablin [Blanco] Benth.) influenced by irrigation, organic mulch and nitrogen application in semi-arid tropical climate. Industrial Crops and Products, 16: 101-107.

35- Singh, S., Singh, A., and Singh, V.P. 1999. Use of dust mulch and antitranspirant for improving water use efficiency of menthol mint (Mentha arvensis). Journal of Medicinal and Aromatic Plant Sciences 21(1): 29-33.

36- Smith J.A.C., and Griffiths H. 1993. Water deficits, plant responses from cell to community. Bios, Scientific Publishers.

37- Thomas W., Ley M.S., and Robert G.S. 2003. Mint Irrigation Management. Washington State University. Bulletins No. 4827: 1-3. http://pubs.wsu.edu.

38- Tiwari K.N., Mal P.K., Singh R.M., and Chattopadhyay A. 1998. Response of okra (Abelmoschus esculentus (L.) Moench.) to drip irrigation under mulch and non-mulch conditions. Agricultural Water Management, 38: 91-102.

39- Yonli L., Craker L.E. and Potter T. 1997. Effect of light level on essential oil production of sage (Salvia officinalis L.) and thyme (Thymus vulgaris L.). Horticulture, 67: 797-802.