بررسی برخی خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی مرزنجوش وحشی (Origanum vulagre virid) تحت تأثیر سطوح مختلف کود آزوکمپوست و اوره

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 10، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 22، دی 1393، صفحه 798-811   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v6i4.26720

نویسندگان

رستم یزدانی بیوکی^{* 1}؛ محمد بنایان اول¹؛ حمید رضا خزاعی¹؛ حمید سودائی زاده²

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف کود آزوکمپوست و کود اوره بر گیاه دارویی مرزنجوش آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 92-1391 انجام شد. عامل‌های آزمایش شامل سطوح مختلف سطوح کود اوره (صفر، 7/21، 7/108 و 7/195 کیلوگرم در هکتار) و کود آزوکمپوست (صفر، 2/2، 1/11 و 20 تن در هکتار) بود. هر یک از سطوح کود آزوکمپوست و کود اوره به طور جداگانه بر اساس میزان کاربرد صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تنظیم شدند. در این تحقیق صفاتی از جمله ارتفاع بوته، قطر تاج گیاه، تعداد شاخه‌های جانبی، تعداد گل، وزن خشک گل، وزن خشک کل پیکر رویشی، وزن خشک برگ، شاخص سطح برگ، عملکرد اقتصادی، شاخص برداشت، درصد و عملکرد اسانس اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که اثرات ساده کود شیمیایی نیتروژن و کود آلی آزوکمپوست بر تمامی صفات اندازه‌گیری شده مرزنجوش به جز شاخص برداشت و درصد اسانس معنی‌دار بود، و اثرات دوگانه برای تمامی صفات به جز درصد اسانس معنی‌دار بود. گیاهان تیمار شده با 40 کیلوگرم کود شیمیایی در هکتار و 80 کیلوگرم آزوکمپوست در هکتار در اکثر صفات بجز قطر تاج گیاه، وزن خشک کل، درصد و عملکرد اسانس از بیشترین مقدار برخوردار بودند. با افزایش سطوح آزوکمپوست از صفر به 120 کیلوگرم نیتروژن افزایش عملکرد اقتصادی برابر با 68/577 کیلوگرم در هکتار بود درحالی‌که افزایش سطوح کود شیمیایی نیتروژن از صفر به 120 کیلوگرم سبب افزایش 7/441 کیلوگرم در هکتار عملکرد اقتصادی شد. لذا به نظر می‌رسد کاربرد آزوکمپوست به تنهایی نتایج بهتری نسبت به کود شیمیایی نیتروژن داشت. محاسبۀ ضرایب همبستگی نشان داد که بیش‌ترین همبستگی متعلق به تعداد شاخه‌های جانی و تعداد گل در بوته با ارتفاع بوته (**99/0r=) و نیز وزن خشک گل و وزن خشک برگ با عملکرد اقتصادی (**99/0r=) بود. همچنین تعداد شاخه‌های جانبی (**98/0r=)، سطح برگ (**97/0r=) و ارتفاع بوته (**96/0r=) بیش‌ترین همبستگی مثبت با عملکرد اقتصادی را داشتند، که نشانگر اهمیت این صفات در تعیین عملکرد نهایی بود.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ کود آلی؛ کود شیمیای؛ نیتروژن