تأثیر مدیریت تغذیه بر مراحل فنولوژیک، کارآیی مصرف نور و عملکرد نخود زراعی (Cicer arietinum L.) تحت تأثیر تاریخ کاشت

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 4، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، مرداد 1399، صفحه 49-61   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v11i1.72775

نویسندگان

فریما دعائی^{* 1}؛ علی نخزری مقدم¹؛ علی راحمی کاریزکی¹؛ مجید الداغی²

¹گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

²مرکز تحقیقات کشاورزی و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، ایران

چکیده

طول دوره مراحل رشد گیاه، استفاده از تشعشع خورشیدی، آب و مواد غذایی از جمله موارد تعیین‌کننده عملکرد گیاه به‌شمار می‌آیند. از این رو، به‌منظور بررسی مدیریت تغذیه و شرایط آب ‌و هوایی بر مراحل فنولوژیک، کارآیی مصرف نور و عملکرد نخود زراعی (Cicer arietinum L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه عامل و سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس در دو سال زراعی95- 1394 و 96- 1395 انجام شد. دو تاریخ کاشت شامل اواسط دی‌ماه و اواسط بهمن‌ماه، کود زیستی مزورایزوبیوم در دو سطح شامل تلقیح و عدم تلقیح و کود شیمیایی نیتروژن در چهار سطح شامل صفر، 20، 40 و 60‌کیلوگرم نیتروژن در هکتار با منشأ اوره، به‌عنوان تیمار مدنظر قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت عامل اصلی تغییر در مراحل فنولوژیک گیاه در هر دو سال بود. عملکرد دانه در تاریخ کاشت اواسط بهمن‌ماه نسبت به اواسط دی‌ماه به‌ترتیب در سال اول و دوم 84/17 و 65/23‌درصد کاهش یافت. همچنین، بیشترین مقدار این صفت در هر دو سال از مصرف 60‌کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد، ولی با این حال بین 20، 40 و 60‌کیلوگرم نیتروژن در هکتار تفاوت معنی‌داری در هر دو سال وجود نداشت. تلقیح بذر با مزورایزوبیوم در سال اول و دوم به‌ترتیب سبب افزایش 242 و 170‌کیلوگرمی عملکرد دانه در هکتار نسبت به تیمار عدم تلقیح شد. کارآیی مصرف نور نسبتاً پایدار بود و تحت تأثیر معنی‌دار عامل‌ها قرار نگرفت. در مجموع، نتایج نشان داد در بین عوامل مورد بررسی، تاریخ کاشت نقش بیشتری در طول مراحل رشد گیاه، کارآیی مصرف نور و در نهایت عملکرد گیاه داشت.

کلیدواژه‌ها

تشعشع؛ گلدهی؛ مزورایزوبیوم؛ نیتروژن

مراجع

1. Anwar, M.R., Mckenzie, B.A., and Hill, G.D. 2003. Phenology and growth response to irrigation and sowing date of Kabuli chickpea (Cicer arietinum L.) in a cool-temperate subhumid climate. Journal of Agricultural Science 141: 273-284.

2. Confalone, A., Lizaso, J.I., Ruiz-Nogueira, B., Lopez-Cedron, F.X., and Saue, F. 2010. Growth, PAR use efficiency, and yield components of field-grown Vicia faba L. under different temperature and hotoperiod regimes. Field Crops Research 115(2,20): 140-148.

3. John, L.L., Timothy, J.A., Daniel, T.W., Kenneth, G.C., and Achim, D. 2005. Maize radiation use efficiency under optimal growth conditions. Agronomy 97: 72-78.

4. Karimian, M., Koocheki, A., and Nassiri Mahallati, M. 2009. Influence of nitrogen and plant density on light absorption and radiation use efficiency in two spring rapeseed cultivars. Iranian Journal of Field Crops Research 7(1): 163-172. (In Persian with English Summary).

5. Lake, L., and Sadras, V. 2017. Associations between yield, intercepted radiation and radiation-use efficiency in chickpea. Crop and Pasture Science 1-8.

6. Lawlor, D.W, Lemaire, G., and Gastal, F. 2001. Nitrogen, Plant Growth and Crop Yield. In: P.J. Lea, J.F. Morot-Gaudry (Eds.). Plant Nitrogen. Springer Berlin Heidelberg. p. 343-367.

7. Leng, G., Zhang, X., Huang, M., Asrar, G.R., and Leung, L.R. 2016. The Role of climate covariability on crop yields in the conterminous united states. Scientific Reports 6(33160): 1-11.

8. Lopez-Bellido, F.J., Lopez-Bellido, R.J., Khalil, S.K., and Lopez-Bellido, L. 2008. Effect of planting date on winter Kabuli chickpea growth and yield under rainfed mediterranean conditions. Agronomy Journal 100: 957-964.

9. Maleki, S. 2017. The Investigation of Zeolite and Potassium Effect on Agronomic and Quality of Chickpea (Cicer arietinum L.) under Different Irrigation Management. Ph.D. Thesis of Agronomy, Gonbad Kavous University. 200 p.

10. Monteith, J.L. 1977. Solar radiation and productivity in tropical ecosystems. Applied Ecology 9: 747-766.

11. Namvar, A., and Seyed Sharifi, R. 2011. Phenological and morphological response of chickpea (Cicer arietinum L.) to symbiotic and mineral nitrogen fertilization. Žemdirbystė (Agriculture) 98(2): 121-130.

12. Rahemi-Karizaki, A. 2007. Prediction of Receiving and Using Solar Radiation in Chickpeas. MSc. Thesis, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resource.

13. Rehman, H., Qamar, R., Rehman, A.U., Ahmad, F., Qamar, J., Saqib, M., and Nawaz, S. 2015. Effect of different sowing dates on growth and grain yield of chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars under agro-environment of Taluka Dokri Sindh, Pakistan. American Journal of Experimental Agriculture 8(1): 46-53.

14. Shaban, M., Mansourifar, C., Ghobadi, M., and Sabaghpoor, S.H. 2013. Investigation of phenological and morphological characteristics and correlation them with yield in chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars under drought stress and N fertilizer in Kermanshah province. Iranian Journal of Pulses Research 4(1): 59-61. (In Persian with English Summary).

15. Shabani, S., Movahhedi Dehnavi, M., Yidavi, A., and Dastfal, M. 2015. Effect of different levels of nitrogen, bio-fertilizers and nano-nitrogen on some qualitative and quantitative traits in soybean (Glycine max L.) in Darab (Fars) region. Journal of Plant Production Research 22(3): 203-222. (In Persian).

16. Shafaroodi, A., Zavareh, M, Peyvast, G., and Dorri, H.R. 2012. Effect of sowing date and plant density on grain yield and yield components in dry bean (Phaseolus vulgaris L.) landraces. Agricultural Science and Sustainable Production 22(3): 47-60. (In Persian with English Summary).

17. Sinclair, T.R., and Muchow, R.C. 1999. Radiation use efficiency. Advances in Agronomy 65: 215-265.

18. Soltani, A. 2009. Mathematical Modeling in Field Crops. First Edition, Jihad Daneshgahi Mashhad Publication.

19. Soltani, A., Hammer, G.L., Torabi, B., Robertson, M.J., and Zeinali, E. 2006. Modeling chickpea growth and development: phenological development. Field Crops Research 99: 1-13.

20. Soltani, A., Robertson, M.J., Rahemi-Karizaki, A., Poorreza, J., and Zarei, H. 2006. Modelling biomass accumulation and partitioning in chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agronomy and Crop Science 192: 379-389.

21. Sun, H., Shao, L., Chen, S., Wang, Y., and Zhang, X. 2013. Effects of sowing time and rate on crop growth and radiation use efficiency of winter wheat in the North China Plain. International Journal of Plant Production 7(1): 117-138.

22. Tesfaye, K., Walker, S., and Tsubo, M. 2006. Radiation interception and radiation use efficiency of three grain legumes under water deficit conditions in a semi-arid environment. European Journal of Agronomy 25: 60-70.

23. Vadez, V., Soltani, A., and Sinclair, T.R. 2013. Crop simulation analysis of phenological adaptation of chickpea to different latitudes of India. Field Crops Research 146: 1-9.

24. Verma, J.P., Yadav, J., Tiwari, K.N., and Kumar, A. 2013. Effect of indigenous Mesorhizobium spp., and plant growth promoting rhizobacteria on yields and nutrients uptake of chickpea (Cicer arietinum L.) under sustainable agriculture. Ecological Engineering 51: 282-286.