تاثیر کودهای آلی، بیولوژیک و شیمیایی بر عملکرد پروتئین خام، روغن و اسیدهای چرب سیاهدانه (Nigella sativa L.)

علوم باغبانی

مقاله 13، دوره 29، شماره 1، خرداد 1394، صفحه 119-126   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.28253

نویسندگان

پرویز رضوانی مقدم^* ؛ سید محمد سیدی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور بررسی اثرات کودهای آلی، بیولوژیک و شیمیایی بر عملکرد پروتئین خام و روغن بذر سیاهدانه و نیز مقادیر اسیدهای چرب تشکیل دهنده روغن آن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 12 تیمار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. منابع کود (شامل ورمی کمپوست، اوره و شاهد) به عنوان عامل اول و کودهای بیولوژیک شامل نیتروکسین (دارای ازتوباکتر و آزوسپیریلوم)، میکوریزا، بیوسولفور (شامل تیوباسیلوس) + گوگرد و شاهد (عدم کود بیولوژیک)، عامل دوم آزمایش بودند. نتایج نشان داد که عملکرد پروتئین خام و روغن بذر سیاهدانه در کود ورمی کمپوست به طور معنی دار بیش از کود شیمیایی اوره بود. هم چنین در بین کودهای بیولوژیک، تنها بیوسولفور + گوگرد منجر به افزایش معنی دار عملکرد پروتئین خام و روغن بذر سیاهدانه شد. تجزیه شیمیایی بذور سیاهدانه به‌ترتیب نشان دهنده وجود 9/10 و 5/24 درصد پروتئین خام و روغن بذر بود. از نظر مقادیر اسیدهای چرب تشکیل دهنده ساختار روغن بذر، اسید لینولئیک (18/49 درصد) و اسید اولئیک (77/26 درصد) مهم ترین اسیدهای چرب غیراشباع و اسید پالمیتیک (68/12 درصد) اصلی ترین اسید چرب اشباع در سیاهدانه بودند.

کلیدواژه‌ها

اسیدهای چرب غیر اشباع؛ درصد روغن؛ گاز کروماتوگرافی جرمی

مراجع

1- خرم دل س.، کوچکی ع.، نصیری محلاتی م. و قربانی ر. 1387. اثر کاربرد کودهای بیولوژیک بر شاخص های رشدی سیاهدانه (Nigella sativa L.). مجله پژوهش های زراعی ایران 6: 294-285.

2- خندان ا. و آستارایی ع. 1384. تاثیر کودهای آلی (کمپوست زباله شهری، کود گاوی) و شیمیایی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک. بیابان 10: 368-361.

3- خواجه پور م.ر. 1385. گیاهان صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان. 564 صفحه.

4- رضوانی مقدم پ.، سیدی س.م. 1392. مقایسه تاثیر منابع آلی، شیمیایی و بیولوژیک نیتروژن بر کارایی مصرف نیتروژن در سیاهدانه (Nigella sativa L.). فصل نامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 3: در دست چاپ.

5- سجادی نیک ر.، یدوی ع.، بلوچی ح.ر. و فرجی ه. 1390. مقایسه تأثیر کودهای شیمیایی (اوره)، آلی (ورمی کمپوست) و زیستی (نیتروکسین) بر عملکرد کمی و کیفی کنجد (Sesamum indicum L.). نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 21: 101- 87.

6- سیدی س.م.، رضوانی مقدم پ.، قربانی ر. و نصیری محلاتی م. 1391. اثر دوره بحرانی رقابت علف های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و عملکرد روغن سیاهدانه (Nigella sativa L.). نشریه علوم باغبانی 26: 122-113.

7- فروغی فر ح. و پورکاسمانی م.ا. 1381. علوم و مدیریت خاک (جلد اول) (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 336 صفحه.

8- محمدی آریا م.، لکزیان ا. و حق نیا غ. 1389. تاثیر مایه تلقیحی حاوی باکتری تیوباسیلوس و قارچ آسپرژیلوس بر رشد گیاه ذرت. مجله پژوهش های زراعی ایران 8: 89-82.

9- AI-Jassir M.S. 1992. Chemical composition and microflora of black cumin (Nigella sativa L.) seeds growing in Saudi Arabia. Food Chemistry, 45: 239-242.

10- AOCS: Official Methods and Recommended Practices of the American Oil Chemists Society. 1993. AOCS Press, Champaign, II. (USA).

11- Atta M.B. 2003. Some characteristics of nigella (Nigella sativa L.) seed cultivated in Egypt and its lipid profile. Food Chemistry, 83: 63-68.

12- Erkan N., Ayranci G., and Ayranci E. 2008. Antioxidant activities of rosemary (Rosmarinus officinalis L.) extract, blackseed (Nigella sativa L.) essential oil, carnosic acid, rosmaric acid and sesamol. Food Chemistry, 110: 76-82.

13- Farhoosh R., Haddad Khodaparast M.H., and Sharif A. 2009. Bene hull oil as a highly stable and antioxidative vegetable oil. Eurepian Journal of Lipid Science and Technology, 111:1259-1265.

14- Hussain A., Nadeem A., Ashraf I., and Awan M. 2009. Effect of weed competition periods on the growth and yield of black seed (Nigella sativa L.). Pakistan Journal of Weed Science Research, 15: 71-81.

15- Khattak K.F., Simpson T.J., and Hasnullah I. 2008. Effect of gamma irridation on the extraction yield, total phenolic content and free radical-scavengingactivity of Nigella sativa seed. Food Chemistry, 110: 967-972.

16- Mehta B.K., Pandit V., and Gupta M. 2009. New principle from seeds of Nigella sativa. Natural Product Research, 23: 138-148.

17- Nergiz C., and Otles S. 1993. Chemical composition of Nigella sativa L. seeds. Food Chemistry, 48: 259-261.

18- Nickavar B., Mojab F., Javidnia K., and Roodgar Amoli M.A. 2003. Chemical composition of the fixed and volatile oils of Nigella sativa L. from Iran. Z. Naturforsch, 58: 629-631.

19- Ramadan M.F., and Morsel J.T. 2003. Analysis of glycolipids from black cumin (Nigella sativa L.), coriander (Coriandrum sativum L.) and niger (Guizotia abyssinica Cass.) oilseeds. Food Chemistry, 80: 197-204.

20- Rodriguez Caceres E.A., Gonzalez Anta G., Lopez J.R., Di Ciocco C.A., Pacheco Basurco J.C., and Parada J.L. 1996. Response of field-grown wheat to inoculation with Azospirillum brasilense and Bacillus polymyxa in the semiarid region of Argentina. Arid Soil Research and Rehabilitation, 10:13-20.

21- Salem M.L., and Hossain M.S. 2000. Protective effect of black seed oil from Nigella sativa against murine cytomegalovirus infection. International Journal of Immunopharmacology, 22: 729-740.

22- Salimpour S., Khavazi K., Nadian H., Besharati H., and Miransari M. 2010. Enhancing phosphorous availability to canola (Brassica napus L.) using P solubilizing and sulfur oxidizing bacteria. Australian Journal of Crop Science, 4: 330-334.