چگونگی تحول در نظام رایج تربیت اخلاقی مدارس جهت کاهش شکاف میان معرفت و عمل، بر مبنای دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 4، دوره 4، شماره 1، شهریور 1393، صفحه 111-130   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fe.v4i1.23150

نویسنده

فاطمه وجدانی^*

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، بررسی دلیل وجود شکاف میان معرفت و عمل اخلاقی متربیان با وجود برنامه های رایج تربیت اخلاقی در مدارس و نیز پیشنهاد مؤلفه های تربیت اخلاقی مطلوب از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) جهت کاهش شکاف مذکور می‌باشد. برای دستیابی به این هدف، از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شد. یافته های حاصل از این مطالعه نشان داد که عامل اصلی تخلف از علم، ضعف اراده است که خود تحت تأثیر سه عامل عواطف، ملکات اخلاقی و الگوهای اخلاقی است. بر این اساس، شش مؤلفه برای تربیت اخلاقی موثر و غلبه بر شکاف مطرح شد. این در حالی است که نظام تربیت اخلاقی رایج در مدارس بیشتر بر بعد معرفتی( آموزش نظری) تمرکز دارد و نسبت به سایر مؤلفه های تربیت اخلاقی کم توجه است. بر اساس نتایج به دست آمده، پیشنهادهایی جهت ایجاد تحول و بهبود در این نظام مطرح شد که از جمله می‌توان به جامع نگری در برنامه های تربیت اخلاقی و توجه بیشتر به مؤلفه های عواطف، اراده، ایمان و الگوهای اخلاقی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

شکاف میان معرفت و عمل؛ تحول در تربیت اخلاقی؛ مولفه های تربیت اخلاقی؛ ابعاد رشد اخلاقی؛ علامه طباطبایی

مراجع

قران کریم

نهج‌البلاغه

اسماعیلی، رضا (1379). بررسی اوضاع و ویژگی‌های فرهنگ عمومی استان اصفهان (گزارش تحقیق). اصفهان: انتشارات اداره کل دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی اصفهان

بیات، فریبرز (1372). تأثیر عام گرایی بر اخلاق. پایان نامه کارشناسی ارشد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی.

حسنی، محمد( 1389). دغدغه ای به نام تربیت اخلاقی در مدرسه. سایت اینترنتی حکمت تربیت. قابل دسترسی در: http://baher.blogfa.com ،

حسنی، محمد( 1382). بررسی دیدگاه ارزش شناسی علامه طباطبایی و دلالت‌های آن در تربیت اخلاقی. رساله دکتری در علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

رخشاد، محمد حسین(1388). در محضر علامه طباطبایی. قم: موسسه فرهنگی سماء.

زادشیر، فرزانه؛ استکی، مهناز؛ امامی پور، سوزان (1388). مقایسه قضاوت اخلاقی و رشد اجتماعی دانش آموزان دبستان‌های غیر انتفاعی تحت تعلیم آموزش قران به شیوه حفظ با معانی با غیر انتفاعی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، سال سوم، تابستان 1388 ، شماره 2 (پیاپی 10)، 47-25

زمانی، بی بی عشرت؛ دهقانی، مهدی (1387). میزان فعال و غیر فعال بودن کتاب هدیه های آسمانی و کتاب کار چهارم ابتدایی: تألیف جدید تعلیمات اسلامی. پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی، سال چهارم، بهار و تابستان 1387، شماره1 (پیاپی 9)، 22-1

سعیدی رضوانی، محمود( 1386). بررسی وضع موجود تربیت دینی و اخلاقی دانش آموزان و ارزیابی آن بر اساس مؤلفه های اصلی آموزش و پرورش. تهران: دفتر سند ملی آموزش و پرورش.

شعبانی، زهرا (1388). بررسی ارزشیابی برنامه درسی قران پایه چهارم ابتدایی. دو فصلنامه تربیت اسلامی. شماره 8، صص140-105.

صدرالدین شیرازی، محمد( 1386). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. با حواشی حاج ملا هادی سبزواری. تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.

صدرالدین شیرازی، محمد(بی تا). المشاعر. اصفهان: انتشارات مهدوی.

صدرالدین شیرازی، محمد(1410 ق). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.

طالبی، ابوتراب (1380). بررسی تعارض بین ارزش‌های اخلاقی مذهبی و کنش‌های اجتماعی دانش آموزان دبیرستان‌های منطقه 3 و 5 شهر تهران. رساله دکتری در جامعه شناسی. دانشگاه تربیت مدرس.

طباطبایی، محمد حسین(1389 ). نهایه الحکمه. ترجمه و شرح علی شیروانی. قم: بوستان کتاب.

طباطبایی، محمد حسین(1388). بررسى‏هاى اسلامى. به کوشش سید هادى خسرو شاهى. قم: بوستان کتاب.

طباطبایی، محمد حسین(1374). تفسیر المیزان. ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

طباطبایی، محمد حسین( 1382). اصول فلسفه و روش رئالیسم. قم: انتشارات صدر

مطهری، مرتضی(1372). جامعه و تاریخ. تهران: صدرا.

وجدانی، فاطمه؛ ایمانی، محسن؛ اکبریان، رضا؛ صادق زاده، علیرضا(1391). تحلیل مبانی فلسفی تربیت اخلاقی از منظر علامه طباطبایی(ره) و ارائه الگویی نظری جهت کاهش شکاف میان معرفت و عمل اخلاقی. رساله دکتری در علوم تربیتی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس

Bayat, F. (1993). Impact on the Generality on ethics. Dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for master in philosophy, Shahid Beheshty University.

Encyclopedia of Philosophy, London: Routledge.

Esmaili, R. (2000). Study of features of Public culture in the Isfahan Province (Research Report). Isfahan: Isfahan general office of public culture council.

Galen, S. (1998). Free will. In E. Craig (Ed.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, London: Routledge.

Hasani, M. (2003). A study on Allame Tabatabai’s view of axiology and its implications for moral education. Dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for Ph. D. in education, Tehran University.

Hasani, M. (2010). A concern to moral education in schools. hekmat-e-tarbiat. Retrivied from: http://baher.blogfa.com

Holy Quran

Motahari, M.(1993). Society and History. Tehran: Sadra.

Mulla Sadra, M. (? ) mashaeer. Isfahan: Mahdavi.

Mulla Sadra, M. (1989). Al-Hekmah-al-motaaliyeh. Beirut: Dar Ahya torath Arabi.

Mulla Sadra, M. (2007). Shavahed-al-roboobieh. Qom: Bustan Ketab

Nahjul balagheh

Rokhshad, M. H. (2009). In the presence of Allameh Tabatabai. Qom: Sama cultural institute.

Saeedi Rezvani, M. (2007). The study of current status of students religious and moral education and it`s evaluation based on main components of education. Tehran: The office of national education document.

Shaabani, Z. ( 2009). The study of Curriculum evaluation method of fourth grade Quran book. Islamic Education, 8, 105-140

Tabatabai, M. H. ( 2009). Islamic studies. Compiled by A. Khosroshahi. Qom: Bustan Ketab.

Tabatabai, M. H. (2010). End of philosophy. Translated by A. Shirvani. Qom: Bustan Ketab.

Tabatabai, M. H. (1995). Almeezan. Translation S. M. B. M. Hamedani. Qom: Islamic Publications Office.

Tabatabai, M. H. (2003). Principles and Methods of Realism. Qom: Sadra.

Talebi, A. ( 2001). The Study oF conflicts between religious values and social actions of high school students in region 3 and 5 in Tehran Dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for . ph.D in sociology, Tarbiat Modares University.

Vojdani, F., Imani, M., Akbarian, R. & Sadeqzadeh, A. (2013). Analysis of Philosophical foundations of Moral Education from Allameh Tabatabai’s Viewpoints and planning a Theoretical Model for Reducing the Gap between Moral Knowledge and Action. Dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for . ph.D in education, Tarbiat Modares University.

Zadshir, F., Stoki., M. & Emamipoor, S. (2009). Comparison of independent elementary school students moral judgment and social development who are tought holy Quran by memorization with mining with ordinary schools in Tehran. Applied Psychology, 2009, 2(10), pp 25-47

Zamani, B. E. & Dehghani, M.(2008). Fourth grade Hediyeh-haye- asemani book and work book Being active or passive. Educational and Psychological Research, 2008, 1(9), pp. 1-22