تحلیل رمان فریدون سه پسر داشت بر اساس منطق گفتگویی باختین

جستارهای نوین ادبی

مقاله 3، دوره 49، شماره 2 - شماره پیاپی 193، شهریور 1395، صفحه 81-105   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v49i2.46140

نویسندگان

فاطمه زمانی^* ؛ عبدالله حسن زاده میرعلی؛ حسن اکبری بیرق

دانشگاه سمنان

چکیده

جریان سیال ذهن، بازگشت به گذشته و به نقد کشیدن آن، حضور شخصیت های تاریخی، بینامتنیت، درگیر شدن خواننده با متن، تأکید بر بی نهایت بودن معنا و عدم قطعیت از ویژگی های رمان های پسا  مدرن است که امکان گفتگوی این آثار را با دیگر متون فراهم می کند. عباس معروفی در مجموعه آثار خود مانند پیکر فرهاد، سمفونی مردگان، سال بلوا، فریدون سه پسر داشت و غیره به اصول داستانی پست مدرنیسم به ویژه بینامتنیت پسامدرنی گرایش داشته است. پژوهش حاضر، بر مبنای نظریة منطق گفتگویی به تحلیل رمان فریدون سه پسر داشت با داستان پادشاهی فریدون در شاهنامه پرداخته است. نتیجة این تحلیل نشان می دهد که در این رمان، نویسنده با بهره مندی از برخی مؤلفه های پسا  مدرن به ساختارشکنی و نقیضه پردازی از روایت اسطوره ای فریدون در شاهنامه روی آورده است. وی از خلال دلالت های معناشناختی و ارزشی جدید، کارناوال گرایی و دورگه کردن سخن شاهنامه، جدال همیشگی بشر بر سر تصاحب قدرت را به تصویر می کشد و جامعة پدرسالار و مردسالار ایران را مورد انتقاد قرار می دهد

کلیدواژه‌ها

منطق گفتگویی؛ باختین؛ شاهنامه؛ فریدون سه پسر داشت؛ عباس معروفی

مراجع

احمدی، بابک. (1372). ساختار و تأویل متن (نشانه شناسی و ساختارگرایی). تهران: مرکز.

باختین، میخاییل. (1387). تخیل مکالمه‌ای (گفتارهای دربارة رمان). ترجمة رؤیا پورآذر، تهران: نی.

تودوروف، تزوتان. (1377). منطق گفتگویی. ترجمة داریوش کریمی. تهران: مرکز.

حسین‌زاده، حمزه. (1384). ضحاک از اسطوره تا واقعیت. تهران: ترفند.

رستگار فسایی، منصور. (1379). اژدها در اساطیر. تهران: توس.

رضابیگی، مریم؛ ایرانی، محمد؛ قربانی، مریم. (1391). «بینامتنیت و دور باطل: دو مؤلفة پسانوگرایی در پیکر فرهاد». نقد ادبی. س 5. ش 20. صص 121-142.

روزنبرگ، دونا. (1378). اساطیر جهان، داستان‌ها و حماسه‌ها. جلد 1. ترجمۀ عبدالحسین نوشین. تهران: اساطیر.

سخنور، جلال. ( 1387). «بینامتنیت در رمان‌های پیتر آکروید». پژوهشنامة علوم انسانی. ش 58. تابستان. صص 65-78.

سلدن، رامان؛ ویدوسون، پیتر. (1384). راهنمای نظریة ادبی معاصر. ترجمة عباس مخبر. تهران: طرح نو.

شریفی، محمد. (1387). فرهنگ ادبیات فارسی. ویراستۀ محمدرضا جعفری. تهران: فرهنگ نشر نو- انتشارات معین.

فردوسی، ابوالقاسم. (1393). شاهنامه. متن انتقادی از روی چاپ مسکو. به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.

کریستوا، ژولیا. (1381). «کلام، مکالمه و رمان». به سوی پسامدرن؛ پساساختارگرایی در مطالعات ادبی. تدوین و ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز. صص 41-82.

کزازی، میر جلال‌الدین. ( 1379). نامۀ باستان: ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی. تهران: سمت.

متس، جسی. (1386). «رمان پسامدرن: غنی شدن رمان ‌مدرن؟». نظریه‌های رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم. ترجمة حسین پاینده. صص 201-238.

معروفی، عباس. (1382). فریدون سه پسر داشت. چاپ دوم. کلن: چاپخانة مرتضوی.

مقدادی، بهرام. (1393). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی (از افلاطون تا عصر حاضر). تهران: فکر روز.

مقدادی، بهرام. (1388). «جویس و منطق مکالمه». مجلة پژوهش زبان‌های خارجی (دانشگاه تهران). ش 15. صص 19-29.

مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانشنامة نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.

نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت؛ نظریه و کاربردها. تهران: سخن.

Allen, Graham. (2000). Intertextuality. London: Routledge.

Bloom, Harold. (1973). The Anxiety of Influence: A theory of Poetry. Oxford University Press.

Bloom, Harold. (1979.( Deconstruction and criticism. London: Longman.

Lodge, David. (2000). Modern criticism and theory. Revised by Nigel Wood. New York: Pearson Education.

Gignoux, Anne-Claire. (2005). Initiation à l'intertextualite. Paris: Ellipses.

Panagiotidou, Maria-Eirini. (2011). “A Cognitive Approach to Intertextuality: the case of semantic intertextual frames”. Newcastle Working Papers in Linguistics 17, pp: 173-188.