بررسی تنوع در برخی صفات زراعی و عملکرد تودة بومی عدس منطقه کوهین قزوین

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 12، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، خرداد 1399، صفحه 152-162   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v11i1.74888

نویسندگان

داود صادق زاده اهری^* ؛ یداله فرایدی

مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

چکیده

تاکنون مطالعات اندکی در زمینه بررسی و خالص‌سازی توده‌های بومی عدس در کشور صورت گرفته است. این مطالعه به‌منظور ارزیابی مقدماتی در توده بومی عدس دیم منطقه کوهین قزوین و طی دو سال زراعی 91-1389 اجرا شد. در بهار سال‌های 1389 و 1390 نسبت به کاشت بذر120تک‌بوته انتخابی از توده بومی در شرایط مزرعه‌ای(دیم) اقدام شد. هشت صفت زراعی شامل تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدن، طول دوره پُرشدن دانه، ارتفاع بوته، وزن100دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیست‌توده و شاخص برداشت یادداشت‌برداری و بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت معنی­دار بین ژنوتیپ­های آزمایشی برای همه صفات به­جز عملکرد زیست­توده و شاخص برداشت بود. میزان تنوع در بین لاین‌ها با استفاده از آماره‌هایی نظیر حداقل، حداکثر، میانگین، دامنه و ضریب تغییرات فنوتیپی برآورد شد. نتایج نشان داد که کمترین و بیشترین تنوع در بین صفات مورد بررسی به­ترتیب متعلق به تاریخ رسیدن و عملکرد دانه بود. نتایج تجزیه خوشه‌ای به‌روشWard ژنوتیپ‌های موردمطالعه را در شش گروه قرار داد. جمع‌بندی نتایج نشان داد که تنوع مطلوبی در توده بومی عدس کوهین وجود دارد و از آن می‌توان به‌عنوان منبع باارزشی در برنامه‌های اصلاحی عدس در مناطق دیم کشور استفاده کرد

کلیدواژه‌ها

انتخاب؛ تجزیه خوشه‌ای؛ تک بوته؛ دیم؛ لاین خالص

مراجع

1. Ali, A., Keatinge, J.D.H., Ahmed, S., and Roidar-Khan, B. 1999. Shiraz-96, first improved lentil variety for the arid highlands of Balochistan, Pakistan. Pakistan Journal of Biological Science 2(4): 1540-1542.

2. Anonymous. 2015. Survey of harvest area and crop production during 36 years (1977-2013). Department of Statistics. Ministry of Jihad-e-Keshavarzi. p. 112-118. (In Persian).

3. Anonymous. 2017. Statistical information of agricultural crops production in Iran. Department of Statistics. Ministry of Jihad-e-Keshavarzi. 1: 1-50. (In Persian).

4. Ceccarelli, S. 1984. Utilization of landraces and Hordeum spataneum in barley breeding for dry areas. Rachis 3(2): 8-11.

5. Ceccarelli, S., Grando, S., Baum, M., and Udupa, S.M. 2004. Breeding for drought resistance in changing climate. In: S.C. Rao and J. Ryan (Eds.). Challenges and strategies for dryland agriculture. Crop Science. Society of America and American Society of Agronomy. Special Pub. 32. Madison. Wisconsin, p: 167-190.

6. Dashtaki, M., Bihamta, M.R., and Mohammad Ali Pour Yamchi, H. 2012. Evaluation of genetic diversity and morphological traits of Kabuli and Desi chickpea germplasm. Iranian Journal of Pulses Research 3(1): 7-16. (In Persian with English Summary).

7. Ehdaei, B. 2016. Plant Breeding. Tehran University Publication.

8. Erskine, W., Sarker, A., and Kumar, S. 2011. Investing in lentil improvement toward a food secure world. Journal of Food Secience 3: 127-139.

9. Farsi, M., and Bagheri, A.R. 1996. Principles of Plant Breeding. Jihade Daneshghahi Mashhad Publication.

10. Ghafari, M., and Vaezi, S. 2013. Study of variation of lentil germplasm originated from warm and dry climate zone of Iran. Iranian Journal of Field Crop Science 43(4): 601-609. (In Persian with English Summary).

11. Grando, S., Von Bothmer, R., and Ceccarelli, S. 2001. Genetic diversity of barley: use of locally adapted germplasm to enhance yield and yield stability of barley in dry areas. In: H.D. Cooper (Ed.). Broadening the Genetic Base of Crop Production. CAB International. New York .p. 351-372.

12. Haghnazari, A., Moradi, P., and Kamel, M. 2005. Correlation analysis and study of yield-affecting morphological indices in lines and Zanjan lentil landraces. In: Proceedings of the First Iranian Pulse Crops Symposium, November 20-21, 2005. Ferdowsi University of Mashad. p. 228-231. (In Persian).

13. Hassanpanah, D., Goodarzvand Chegini, Kh., Mostafaei, H., Khajavi, A., Alie, F., and Zandi, F. 2017. The Sabze-Pardis lentil cultivar, tolerant to cold and suitable for autumn planting in Ardabil region with cool and moderate climate condition. Ardabil Agriculture and Natural Resources Research and Education Centre. Technical Manual No. 124. p. 27. (In Persian).

14. Keding, G., Weinberger, K., Sawi, I., and Mndiga, H. 2007. Diversity, traits and use of traditional vegetables in Tanzania. Technical Bulletin No.40. Shanhua. Taiwan. p. 53.

15. Naroui Rad, M.R., Aghaei, M.J., Fanaei, H.R., and Mohammad Ghasemi, M. 1998.The study of genetic variation of some morphologic and phenologic characters in lentil germplasms of warm and dry regions. Pajouhesh and Sazandegi 78: 173-181.(In Persian with English Summary).

16. Nezami, A., Pouramir, F., Momeni, S., Porsa, H., Ganjeali, A. and Bagheri, A. 2012. Evaluation of a subset of chickpea germplasm collection of Ferdowsi University of Mashhad Seed Bank II. Kabuli type chickpeas. Iranian Journal of Pulses Research 3(1): 17-30. (In Persian with English Summary).

17. Nouri Goghari, M., Dashti, H., Madah Hosseini, S., Dehghan, E. 2015. Evaluation of genetic diversity of lentil germplasm using morphological traits in Bardsir. Iranian Journal of Field Crop Science 45(4): 541-551. (In Persian with English Summary).

18. Parsa, M., and Bagheri, A.R. 2008. Pulses. Mashhad Jihad-e- Daneshghahi Publication. (In Persian).

19. Pirzad, A., Mazlomi Mamyandi, M., and Jalilian, J. 2017. Effect of varying end-season rainfall, supplemental irrigation and mycorrhizal symbiosis on the yield and quality (forage and grain) of rainfed lentil. Applied Research in Field Crops 30(2): 50-74. (In Persian with English Summary).

20. Pourasmaeil, M., Qhanavati, F., and Beizaei, A. 2012. Interspecific variation of morphological traits in Lens nigricans, L. ervoides and L. odemensis wild lentil species. Seed and Plant Improvement Journal 1(28): 562-545. (In Persian with English Summary).

21. Sadeghzadeh Ahari, D. 2011. Study on genetic diversity of some agronomic traits in three durum wheat landrace in order to utilize them in breeding programs. Journal of Research in Crop Science 3(11): 123-143. (In Persian with English Summary).

22. Sadeghzadeh Ahari, D. 2014. Preliminary study and selection in nine lentil landraces from eastern Azarbaijan (Toop-Aghaj region) in order to using them in breeding programs. In: Proceedings of the 5th. Iranian Pulse Crops Symposium. May 15-16, 2014. KhorramAbad Agricultural Jahad Organization. p. 523-527. (In Persian).

23. Safae, H. 2001. Evaluation of qualitative and quantitative traits in lentil (Lens culinaris) landraces of Fars province. Seed and Plant Improvement Journal 17(3): 349-357. (In Persian with English Summary).

24. Sarker A., Aydin N., Aydogan A., Sabaghpour S.H., Ketata H., Kusmenoglu I., and Erskine, W. 2002. Winter lentils promise improved nutrition and income in west Asian highlands. Caravan 16: 14-16.

25. Upadhyaya, H.D., Dwivedi, S.L., Gowda, C.L.L., and Singh, S. 2007. Identification of diverse germplasm lines for agronomic traits in a chickpea (Cicer arietinum L.) core collection for use in crop improvement. Field Crops Research 100: 320-326.

26. Upadhyaya, H.D., Sharma, S., and Gowda, C.L.L. 2011. Majour genes with additive effects for seed size in Kabuli chickpea (Cicer arientinum L.). Journal of Genetics 90(3): 479-482