مطالعه تأثیر دزهای مختلف اشعه گاما در افزایش تنوع در صفات جوانه زنی و زراعی کلزا (Brassica napus L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 4، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 23، مهر 1390، صفحه 331-339   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v9i3.11962

نویسندگان

رقیه مومنی^* ؛ ناد علی بابائیان جلودار؛ نادعلی باقری

دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری

چکیده

افزایش تنوع ژنتیکی از اهداف اولیه و اساسی در اصلاح نباتات می باشد. القاء جهش روشی برای افزایش تنوع ژنتیکی می باشد که همراه با انتخاب، نوترکیبی و یا ترکیبی از این دو در اصلاح گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از انجام این تحقیق بررسی مقایسه ای تأثیر دزهای مختلف اشعه گاما (500، 700، 900، 1100، 1300 گری و دز صفر به عنوان شاهد) بر خصوصیات رشدی اولیه نظیر درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه در نسل M1 در شرایط آزمایشگاهی و بررسی صفات زراعی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد غلاف در شاخه اصلی و فرعی، طول غلاف و وزن هزار دانه در نسل M2، در دو رقم کلزا با نام های PF و زرفام می باشد. نتایج جوانه زنی آزمایشگاهی نشان داد که میانگین درصد جوانه زنی و طول ریشه چه و ساقه چه تحت تأثیر موتاژن در هر دو رقم مورد آزمایش، به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافته اند. در حالی که سرعت جوانه زنی تنها در رقم PF تحت تأثیر معنی دار دز اشعه قرار گرفت. ضمن اینکه اختلاف معنی داری بین واریانس تیمارها (دز موتاژن) برای صفات سرعت و درصد جوانه زنی در رقم PF و برای سرعت جوانه زنی و طول ساقه چه در رقم زرفام وجود دارد. در واقع افزایش دز اشعه در این صفات باعث افزایش قابل ملاحظه ای در واریانس تیمارها نسبت به شاهد گردیده است. بیشترین ضریب تنوع نسبی نیز مربوط به دز 1300 گری اشعه در رابطه با صفت سرعت جوانه زنی در رقم PF بوده است. در نسل M2 در رقم PF، کلیه صفات به جز تعداد غلاف در شاخه اصلی تحت تأثیر دزهای مختلف اشعه، کاهش داشتند. تعداد غلاف در شاخه اصلی در رقم PF برخلاف صفات دیگر، در دزهای اعمال شده نسبت به شاهد افزایش داشته است. اما در رقم زرفام اثر دز تنها برای صفت وزن هزار دانه معنی دار گشت.